Klinik anatomiyasi, fiziologiyasi va tekshirish usullari

» 

mavzusidagi 

o’quv-uslubiy 

qo’llanma 

tibbiyot 

oliy 

o’quv 

yurtlari 

talabalari, 

“Otorinolaringologiya” 

yo’nalishi 

magistrlari, 

klinik 

ordinatorlari 

va 

umumiy 

amaliyot 

shifokorlari  uchun  mo’ljallangan.

 

 

 

 

 

 

 

 

---

4 

 

1.  LOR A’ZOLARINI HOMILA ICHI RIVOJLANISHI. 

 

     LOR  a’zolarini  homila  ichi  rivojlanishi,  butun  organizmni  embrional  rivojlani-

shi  bir  qismi  bo’lib,  bu  organlar  sistemasi  rivojlanish  jarayoni  morfogenez  bos-

qichida  amalga  oshadi.  Bu  genetik  yuklangan  jarayon,  otalangan  tuxum  hujayra 

genomida  saqlovchi  informatsiya  tufayli  amalga  oshadi.  Organlarni  embrional 

rivojlanishi,  shu  jumladan  otorinolaringologiya  qismiga  tegishli    organlarning  bar-

cha  shakllari  va  strukturalari  morfogenezi  yaxlit  bir  jarayon  bo’lib  kechib,  bularn-

ing  ichida  nerv  sistemasi,  aniqrog’i  vegetativ  qismi  ahamiyatli  hisoblanadi.  Nerv 

sistemasining  bu  qismi  morfogenez  jarayonida  trofofiziologik  jarayonni  amalga 

oshiradi.  Embrional  rivojlanish  organ  va  sistemalarni  maxsus  funksiyalarini 

rivojlantiradi.  LOR  a’zolarini  rivojlanishi,  butun  o’rganizm  morfogenezida  qiyin 

jaronlaridan  bo’lib,  MNS  morfofunksional  rivojlanishi  bilan  amalga  oshadi.  Em-

brionning  rivojlanishi  boshlang’ich  davrlari  endogen  ya’ni  genetic  informatsiya 

hisobiga  bol’sa,  agar  eshitish  va  vestibulyar  apparatlar  hisobida  oladigan  bo’lsak,  

orttirilgan 

qobiliyatlar 

homila 

ichi 

rivojlanishi 

 

payitidayoq 

adekvat 

ta’sirlanishlardan  energiya  qabul  qiladi(  tovush,  gravitatsiya).  Bunda  afferent    in-

formatsiyalar  oqimi  paydo  bo’lib,  o’zining  transmissiv  va  boshqaruvchi 

markazlariga  shakillanayotgan  nerv  traktlari  orqali  yo’l  ochadi.  Bunga  sezgi  organ-

larini  po’stloq  markazlari  ham  misol  bo’la  oladi.  Bu  efferentatsiya  analizatorlar 

sistemasini  rivojlanishida  ekzogen  stimul  bo’lib  hisoblanadi.  Afferentatsiyasiz 

MNS  ni  funkcional  va  morfologik  rivojlanishini  amalga  oshmaydi.  Homila  ichi 

rivojlanishida  vestibulyar  va  eshitish  sistemalari  atrof-muhit  uchun  adaptatsiyasi 

rivojlana  boshlaydi, ya’ni MNS shu muhitda  obektlarni  taqqoslashga “o’rgatadi”.