Kleman-dezorm metodi bilan aniqlash

Savol 3
Ishchi formulani keltirib chiqarilishini tushuntiring?
Javob 3
Bizning laboratoriyamizda galvanometrning ichki qarshiligini galvanometrga shunt ulash usulidan foydalanib aniqlanadi. Galvanometr qarshiligini Kirxgofning 2-qonuniga asosan topiladi. Qonunga ko’ra, tarmoqlangan zanjirning berk konturida tok manbalarining elektr yurituvchi kuchlarining algebraik yig’indisi tok kuchining shu konturning tegishli qismlari qarshiliklariga ko’paytmasining algebraik yig’indisiga teng.
Ya’ni:
Doimiy tok manbai, galvanometr va qarshiligi R bo’lgan qarshilik magazinidan hamda kalit K dan iborat zanjir tuzamiz (2-rasm).
Galvanometr va shunt qarshiligi Rsh parallel ulangani uchun zanjirning tarmoqlangan qismidagi kuchlanish,
UAB=IARg=IshRsh
Formula bilan aniqlanadi. Yuqoridagi tenglikdan shunt orqali o’tuvchi tokni topamiz:
Elementning ichki qarshiligini hisobga olib, Kirxgofning 2-qonuniga asosan ikkita tenglikni yozish mumkin.

1. 
   Shunt ulanmagan vaqtda
   

(2)

2. 
   Shunt ulangan vaqtda esa
   

(3)

Bo’ladi.

Ish ni qiymatini (3) tenglikka qo’ysak, (2) va (3) tengliklarni chap tomonlari teng, hamda I=Ig ekanligini hisobga olib, tenglamani Rg ga nisbatan echsak,

(4)

Hosil bo’ladi.Shu (4) ifoda ishchi formula hisoblanadi.