Кластерли таҳлил

Кластерли таҳлил

Режа:

Кластеризация усуллари
K-means усули

Кластерли таҳлил

Кластерли таҳлил (cluster analysis) – берилганларни тўплаш, танлов объектлари ҳақидаги маълумотларни сақловчи ва уларни бир жинсли гуруҳларга нисбатан тартиблашни бажарувчи кўп ўлчамли статистик процедурадир. Кластеризация масалалари “ўқитувчисиз ўргатиш” масалалари синфига киради.

Кластерли таҳлил қуйидаги асосий вазифаларни бажаради:

• 
  Типология ёки классификацияни қайта ишлаш.
  
• 
  Объектларни гуруҳлаш учун фойдали концептуал схемалар тадқиқоти.
  
• 
  Берилганларни тадқиқ қилиш асосида гипотезалар топиш.
  
• 
  Гипотезаларни текшириш
  

Кластеризациянинг мақсади:

• 
  Берилганларни кластерли структурасини аниқлаш орқали тушуниш. Танловни ўхшаш объектлар гуруҳларига ажратиш кейинги қадамдаги берилганларни қайта ишлаш ва қарор қабул қилишни осонлаштиради. Яъни, ҳар бир кластерга мос таҳлил усули қўлланилади (“бўлиб ташла ва ҳукмронлик қил” стратегияси).
  
• 
  Берилганларни сиқиш. Агар танлов керагидан ортиқ катта бўлса, ҳар бир кластердан 1 тадан энг катта типик ўринбосар қолдирилади.
  
• 
  Янгиликларни аниқлаш (novelty detection). Ҳеч қайси кластерга кирмайдиган нотипик объектлар ажратиб олинади.
  

Биринчи ҳолда кластерлар сони камайтиришга ҳаракат қилинади. Иккинчи ҳолда ҳар бир кластер ичида объектлар ўхшашлиги энг юқори даражада бўлиши муҳим, кластерлар сони истаганча бўлиши мумкин. Учинчи ҳолатда энг катта эътибор ҳеч қайси кластерга кирмайдиган объектларга қаратилади. Бу барча ҳолатда иерархик кластеризация қўллаш мумкин, яъни, катта кластерлар кичик кластерларга, кичик кластерлар ўз навбатида яна ҳам кичикроқ кластерларга ва ҳ.к. ажратилиши мумкин. Бундай масалалар таксономия масалалари дейилади. Таксономиянинг натижаси дарахт кўринишидаги иерархик структура бўлади.