Классические законы г

Kubraviya tariqati. Bu tariqatning asoschisi – shayx Najmiddin Kubro al-Xivaqiy (v. 

1221 y.) bo’lib, tasavvuf tarixidagi eng yorqin siymolardan biridir. Xivada tug’ilgan. 

Yoshligida  diniy  ilmlarni  egallagan.  Ayniqsa,  hadis  ilmida  tengi  yo’q  edi.  Turli 

o’lkalarni  kezgan.  Misrda  shayx  Ruzbihon  al-Misriy  bilan  tanishib,  unga  murid 

---

 

 

87 

bo’lgan.  Qattiq  riyozatlar  natijasida  murshidining  tavajjuhiga  erishib,  uning  qiziga 

uylangan. Bundan keyin u Ammor Yosirga murid bo’lgan, uning tavsiyasi bilan esa 

Ismoil Kasriy dargohiga kirgan va u yerdan «xirqai tabarruk» kiygan. Yana Misrga – 

shayxining  yoniga  –  qaytgan  Kubro,  shayxi  tomonidan  o’z  vatani  Xorazmga  irshod 

vazifasi  bilan  jo’natiladi.  Kubro  Xorazmga  ko’chib  borib,  kubraviya-zahabiya 

tariqatiga  asos  solgan.  Qisqa  vaqt  ichida  atrofdagilarning  muhabbatini  qozondi, 

shogirdlar  tarbiyalab,  voyaga  yetkazdi.  Chunonchi,  Farididdin  Attorning  ustozi  – 

shayx  Najmuddin  al-Bag’dodiy  bilan  «Mirsod  al-ibod»  asari  muallifi  mashhur 

Najmuddin Doya Kubro shogirdlari jumlasidandir. Najmiddin Kubro mo’g’ullar bilan 

bo’lgan jangda halok bo’lgan. 

Yozgan  asarlari  orasida  eng  mashhuri  «Usuli  ashara»  risolasi bo’lib,  bu  asar  barcha 

tariqatlarga o’z ta’sirini ko’rsatgan. Ismoil Xaqqiy Bursaviy tomonidan sharh etilgan. 

«Favoihul  jamol»  asari  esa  tasavvuf  ruhshunosligi  (psixologiyasi)  mavzusidadir. 

Kubroning  asarlari  Eron,  Kichik  Osiyo  va  Hindistondagi  tariqat  muhitlariga  kuchli 

ta’sir qilgan. Chunonchi, bu tariqat naqshbandiya va mavlaviya tariqatlariga ham ta’sir 

ko’rsatgan. 

Kubraviya  ko’proq  O’rta  Osiyo,  Rossiya  va  Eron  mamlakatlarida  keng  tarqalgan. 

Kubraviyaning  o’ziga  xos  jihatlari  chordona  qurib,  jahriy  zikr  qilish.  Uning  tariqat 

silsilasi  Ali  ibn  Abi  Tolibga  borib  ulanadi.  Tariqat  asoslari  «Usuli  ashara»  asarida 

tavsif  etilgan.  Kubraviyaning  mashhur  shahobchalari  quyidagilar:  baho’iya  xilvatiya, 

firdavsiya, nuriya, rukniya, hamadoniya, nurbaxshiya, barzanjiya.