Kitobat san’ati Grafika san’ati. O‘zbekiston kitob grafikasi san’atining tarixi, haqida ma’lumot berish

Grafik material 
– nashr ichiga kirgan, uni bezash yoki uni yoritib 
beruvchi grafik, illyustrativ elementlar to’plami. 
❖
Dayjest 
(italyancha digest- qisqacha bayon, hikoya)-
1 ommaviy nashr turi. Mashhur badiiy asarning nisbatan arzon bosilgan qisqa 
bayoni; 
2 qiziq va ommaviy materiallarni (ko’pncha qisqartirib) ko’chirib bosuvchi jurnal 
turi. 
❖
Debocha 
(forscha )- 
1 kitobning oltin suvi va naqshlar bilan bezatilgan birinchi sahifalari; 
2 devonga ishlangan nafis muqaddima, kirish so’zi, tosh so’z. 
❖
Devon 
(arabcha )-to’plam, biror shoirning she’rlari radiflariga ko’ra 
alifbo sirasida tartib etilgan to’plam.
 
❖
Zarvaraq- 
ilgarigi kitoblarning muqovadan keyingi zar, naqsh va badiiy 
tasvirlar bilan bezatilgan sahifasi (rus tilida titulniy list). Zarvaraqda kitobb 
sarlavhasi, nomi va hokazolar bo’lishi mumkin. 
❖
Zastavka –
peshlavha, kichik hajmdagi badiiy, naqshli yoki tasvir 
(ba’zida syujetli), kompozitsiyali (satr va undan kata kenglikdagi) ajratuvchi va 
bezovchi xususiyatga ega bo’lgan badiiy element. Zastavka qo’lyozma yoki 
bosma kitob, jurnallarning asosiy qismidir. Unda sarlavha ham bo’lishi mumkin. 
❖
Illyustartsiya 
(lotincha illyustatio-yoritish, ko’rgazmali tasvirlash)- 
1 ko’rgazmali tasvirlash yordamida tushuntirish; 
2 matnmazmunini to’ldirish, yoritish uchun chizilgan (grafika, reproduksiya, 
rasm, xarita, sxema va hokazo) rasmlar majmuasi; 
3 badiiy adabiyotlarni yoritishning asosiy tasviriy usuli- kitob, jurnal, gazeta 
tekistiga qo’shimcha tarzda beriladigan, uni to’ldirishga, tekst ma’lumotlarini 
ko’z o’ngida gavdalantirishga xizmat qiladigan surat, rasm, reproduksiyalar, 
shuningdek, xarita, sxema va turli tasvirlar. 
Illyustartsiya ilk qo’lyozma kitoblar paydo bo’lgan davrlarda Yunoniston va 
Rimda yuzaga kelgan. Qadimgi Misrda (milodiy IV asrlarda) Xitoyda turli 
kitoblar rangli rasm, miniatyura bilan bezatilgan (O’rta Osiyoda Kamoliddin 
Behzod, Mahmud Muzahhib, Abdullo va boshqalar kitobni naqsh va rasmlar 
bilan bezashga katta hissa qo’shganlar).
❖
Jild 
(arabcha -teri)- 
1 kitobni yaxshi saqlash uchun muqovasiga o’rab tikilgan himoya qatlami. 
Odatda teri, charmdan yasalgan qin; 
2 matodan tikilgan xalta; 
3 biror katta asarning alohida kitob holidagi qismi, shuningdek, bir necha 
kitobdan iborat asarning har biri (ruschada tom).