Kitob mutolaasi Fikrni badiiy uslubda ifodalash. Badiiy tasvir vositalari

“Nega xalqim shunday xazinalardan benasib bo‘lsin! Xalqimning chuqur idroki bor, toza zavqi bor g‘ururi, an’anasi bor. O‘lanlarda, laparlarda jaranglagan go‘zal tili bor…” – o‘ylar edi ichida. Shoir qirq yoshida umrining buyuk g‘oyasi, eng kuchli orzusini do‘sti mavlono Jomiyga oshdi. Navoiy ilhomining qudratini, hatto uning ilk g‘azallaridan tuyub, faxr bilan bilan unga o‘xshatmalar yozgan Jomiy bu istakni tabrikladi. Navoiy sokin ijodiy hayot orzusi bilan yondi. Rasmiy davlat vazifalaridan qariyb bo‘shadi. Fikr va g‘ayrat toshqini “Xamsa”ga ag‘darmoqqa jazm qildi. Biroq xalq ishidan, kurashlar bilan to‘la hayotdan chetda tura bilarmidi? Mamalakat hayotining to‘lqinlari uni kun sayin kuchliroq tortib ketadi. “Bosh qashig‘ali vaqt yo‘q!” Dehqonchilik qilib, hosilni kambag‘al oilalarga, yetim-yesirlarga tarqatish, cho‘llarda rabotlar qurdirish, taqir yerlarga suv chiqarib obod etish, xalqning arz-dodini tinglash, yo‘l-yo‘riq ko‘rsatish, ilm va san’at ahliga rahbarlik qilish kabi ishlarning hammasi vaqt va kuchni qamraydi. Bunga qaramasdan, Navoiy “Xamsa” ustida ajoyib, favqulodda bir chidam va g‘ayrat bilan qalam yuritdi. Navoiyning boshida tarixning fikr daryolari to‘lqinlanadi. Zamonning eng jonli, eng o‘tkir, muhim masalalari qalamga hujum qilib keladi. Ular haqida o‘ylash, saralash, ularning ildiziga yetish, so‘ng she’rning yolqinli tiliga ko‘chirish kerak! “Xamsa” − go‘yo ustma-ust qo‘yilgan besh tog‘… Har poyasi butun bir umrni qamraydi. Navoiy azamat hamlalar bilan hammasi bo‘lib ikki-uch yil ichida bu besh tog‘ning cho‘qqisiga chiqdi. (283 bet)