Kitap Kapağı. cdr

 

 

 

 

 

DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGELERİ ARASINDA  

SÜRDÜRÜLEN YAYLACILIK FAALİYETLERİNE COĞRAFİ BİR BAKIŞ 

 

A GEOGRAPHICAL OVERVIEW OF SPREADING ACTIVITIES  

BETWEEN EASTERN AND SOUTHEASTERN ANATOLIA REGIONS 

Ramazan SEVER

*

 

 

Özet 

Türkiye’de göçebelik kültürü, günümüzde daha çok yarı-göçebelik ve yaylacılık faaliyetleri 

şeklinde  sürdürülmeye  çalışılmaktadır.  Doğu  Anadolu  Bölgesi  ile  Güneydoğu  Anadolu  Bölgesi 

arasında yapılan yarı-göçebelik az da olsa devam etmektedir.  Doğu Anadolu Bölgesi’nin  yeryüzü 

şekilleri ve iklim özellikleri hayvancıık faaliyetleri için uygun koşullara sahip olduğu binlerce yıldır 

bilinmektedir.  Yağış  ve  sıcaklık  şartları,  geniş  mera  ve  çayır  alanları, soğuk  su  kaynakları,  Doğu 

Anadolu  Bölgesini  yaz  mevsiminde  yaylacılık  faaliyetleri  için  elverişli  koşullar  sağlasa  da  kış 

mevsiminin şiddetli ve uzun geçmesiyle hayvanları beslemede bazı sıkıntıların yaşanmasına neden 

olmaktadır. Bu nedenle gerek göçerler gerekse bu yörenin bazı çiftçileri kışın daha kısa ve ılıman 

geçtiği  bölgenin  ya  vadi  tabanlarına  doğru  hayvanlarını  götürüler  veya  Diyarbakır,  Şanlıurfa  ve 

Mardin gibi Güneydoğu Anadolu illerine giderler. 

Bu  çalışmada  söz  edilen  bölgeler  arasında  en  dikkat  çeken  ve  aktüel  olarak  devam  eden 

Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Elazığ’ın rakımı düşük vadi tabanları ve ovalık alanları ile Bingöl ve 

Erzurum’un  plato  sahaları  arasındaki    yarı-göçerlerin  faaliyetleri  incelenecektir.  Ama  özellikle 

geçmişten  günümüze  yoğun  olarak  kullanılan  Erzurum-Bingöl-Muş  il  sınırları  içinde  yer  alan; 

Şerafettin Dağları, Şeytan Dağları ve Bingöl Dağları  çevresindeki yaylacılık irdelenecektir. Bunun 

yanında  yörede  ikamet  eden  ancak  kış  mevsiminde  sürülerini  Elazığ,  Diyarbakır,  Şanlıurfa  ve 

Mardin’de geçiren yarı-göçerlerde ele alınmıştır. Çalışma karma (nitel-nicel) araştırma yaklaşımında 

hazırlanmıştır.  Öncelikli  olarak  alanyazı  taraması  yapılmış,  ilgili  kurum  ve  kuruluşlardan 

dokümanlar toplanmış ve elde edilen bulgular yaylacılığı etkileyen faktörler olarak determinist bir 

yaklaşımla sentezlenmiştir. 2014-2018 yılları arasında sahadaki yaylalar gözlemlenmiş, yaylacılarla 

yapılan  mülakat  ile  veriler  toplanmıştır.  Bu  şekilde  elde  edilen  verilerin  analiz  edilmesiyle  de 

sahadaki  yaylacılık  faaliyetinin  nedenleri,  form  ve  fonksiyonlar  coğrafya  ilminin  ifade 

                                                

*

  Prof.  Dr.    Giresun  Üniversitesi,  Eğitim  Fakültesi,  Sınıf  Eğitimi  ABD.  [e-mail] 

ORCID: 0000-0001-5567-5070 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

73 

 

tekniklerinden  yararlanarak  açıklanmaya  çalışılmıştır.  Toplanan  verilerin  değerlendirilmesi 

sonucunda  yıllar  arası  değişmekle  birlikte  ortalama  80-100  bin  küçükbaş  hayvan,  200’den  fazla 

göçerin  yazı  geçirmek  üzere  güney  illerinden  bu  sahaya  geldiği  tespit  edilmiştir.  Bu  hareketliliğe 

katılan  konar-göçerler  birçok  sorunla  (güvenlik,  ulaşım,  pazarlama  ve  yem  sorunları  gibi) 

karşıkarşıyadır.