Kirish,,0'rta asrlar tarixi haqida

Barshchina - qaram dehqonning feodal yerini ishlab berishi.
Graf - viloyat hokimi.
Obrok - qaram dehqonning o`ziga berilgan chek yerda yetishtirgan hosilning feodalga soliq sifatida to`laydigan qismi.
Qirollik davlati - oliy hokimiyatni meros tariqasida o`z qo`lida tutuvchi hukmdor boshqaradigan davlat.
3-§. Franklar imperiyasi
Tayanch tushunchalar:Karolinglar sulolasi. Buyuk Karl imperiyasi. Imperiyaning parcha-lanishi. Verden shartnomasi.
Karolinglar sulolasining hokimiyat tepasiga kelishi.
Merovinglar sulolasi hokimiyati Xlodvig vafotidan so`ng tobora zaiflashib borgan. Bunga katta yer egaligining kuchayib borishi va o`zaro urushlar sabab bo`lgan. Franklar davlatida merovinglar sulolasi hukmronligi 751- yilgacha davom etgan.
751- yilda Franklar davlatida yangi sulola - karolinglar sulolasi hukmronligi boshlangan. Sulola asoschisi Pipin 751 - yilda Frank qiroli deb eTon qilingan.
Qirol Pipin Rim cherkovi bilan do`stona munosabat o`rnatgan. Rim Papasining ko`rsatmasi bilan Pipinni qirol deb tan olish marosimi o`tkazilgan.
Pipin esa Rim Papasi Stefan II ga Rim viloyatini hadya etgan. Shu tariqa VIII asr o`rtalariga kelib Yevropada Rim Papasi davlati vujudga kelgan.
Uddaburon Pipin mana shu yo`l bilan cherkovning qo`llab-quvvatlashiga erishgan.
Buyuk Karl hukmronligi. Pipin 768- yilda vafot etgach, taxtga o`g`li Karl o`tiradi. Unga keyinchalik Frank davlati oldidagi xizmatlari uchun „Buyuk" laqabi berilgan. U mohir sarkarda, davlat arbobi,jasur, zabardast va matonatli shaxs bo`lgan.
0'rta asrlarda Buyuk Karl to`g`risidajuda ko`p afsonalar to`qilgan, qo`shiqlar yaratilgan. Ularda uning qahramonliklari, adolatparvarligi va donoligi madh etilgan.
Buyuk Karlning istilochilik urush-lari. Buyuk Karl hukmronligi yillarida (768-814) 50 dan ortiq harbiy yurishlar uyushtirgan. Bular istilochilik urushlari edi. 772- yilda u dastlab Italiya hududida tashkil topgan Langobardlar qirolligiga qarshi yurish boshlagan. 776- yilda qirollik hu-dudlari Franklar davlati tarkibiga qo`shib olindi.
778- yilda Ispaniyaga qarshi yurish qilgan. Bu davrda Ispaniyada arablar hukmronlik qilardi.
Buyuk Karl oxir-oqibatda bu mamlakatning kichik bir viloyatini egallay oldi, xolos.
Unga Ispan markasi deb nom berilib, keyinchalik bu viloyat Barselona grafligi deyilgan.
Buyuk Karl sakslarni bo`ysundirish uchun ko`p kuch sarflagan. Sakslar franklardan keyingi eng katta german qabilasi bo`lgan edi. Ular Reyn daryosidan Elba daryosigacha cho`zilgan juda katta hududda yashar edilar. U yerlar serunum bo`lganligi sababli frank feodallarini bosqinchilik urushlariga undar edi.
Franklar davlati sakslarni bo`ysundirmasdan turib, Boltiq dengiziga chiqa olmas, shuningdek, bu dengiz orqali olib boriladigan savdo-sotiq ishlarida yetakchi o`rinni egallay olmasdi. Dengiz savdosidan tushadigan katta bojga ham egalik qilolmasdi. Sakslarga qarshi olib borilgan urush 30 yildan ortiq davom etdi (772 - 804). Sakslarni bo`ysundirishda Franklar davlatiga Rim cherkovi ham yordam bergan.
Bundan tashqari, Buyuk Karl katta yer maydonlari in'om etish hisobiga saks zodagonlarini o`z tomoniga og`dirib olgan.
Nihoyat, sakslar bo`ysundirilgach, ularning yerlarida ham grafliklar tuzilgan.