Kirish Vodorod sulfide haqida ma`lumot

Tabiatda uchrashi. Vodorod sulfid tabiatda vulqon gazlarida va ba’zi mineral buloq suvlarida masalan, Pyatiqorsk va Matsesta buloqlarining suvida uchraydi. U turli xil o'sim lik va hayvonot qoldiqlaridagi oltingugurtli organik m oddalar chiriganida hosil boiadi. Ba’zi oqar suvlardan, o'ralar va ahlat uyumlaridan qoiansa hid kelishiga sabab ana shudir.
Olinishi. Vodorod sulfid oltingugurtni qizdirib turib vodorod bilan bevosita biriktirish orqali olinishi mumkin: S+ H = H 2S
Lekin u odatda tem ir (II) sulfidga suyultirilgan xlorid yoki sulfat kislotalar ta ’sir ettirish y o ii bilan olinadi: 2HCl+FeS=FeCl2+H,S
Bu reaksiya ko‘pincha Kipp apparatida o£tkaziladi.
Fizik xossalari. Vodorod sulfid — asab sistemasiga zarar yetkazadigan juda zaharli gaz. Shuning uchun vodorod sulfid bilan qilinadigan ishlarni mo'rili shkafda yoki germetik berkiladigan asboblarda oikazish kerak. Ishlab chiqarish binolarida H2S ning miqdori 1 1 havoda ko‘pi bilan 0 ,0 1 mg boiishiga ruxsat etiladi.
Vodorod sulfidning suvdagi eritmasi vodorod sulfidli suv yoki sulfid kislota deyiladi (u kuchsiz kislota xossalariga ega).
Kimyoviy xossalari. H2S — suvga qaraganda beqaror birikma. Bunga sabab oltingugurt atomining oichamlari kislorod atominikiga qaraganda kattaligidir. Shu sababli H — О bogianish H — S bogianishga qaraganda qisqa va puxta boiadi. Qattiq qizdirilganda vodorod sulfid oltingugurt bilan vodorodga deyarli toiiq ajraladi:
H2S=S+H2
Sulfidlar. Ikki asosli kislota boigan sulfid kislota ikki qator tuzlar — o‘rta tuzlar (sulfidlar) va nordon tuzlar (gidrosulfidlar) hosil qiladi. Masalan, Na2S — natriy sulfid, NaHS — natriy gidrosulfid.
Gidrosulfidlarning deyarli hammasi suvda yaxshi eriydi. Ishqoriy metallar bilan ishqoriy-yer metallarning sulfidlari ham suvda eriydi, qolgan metallarning sulfidlari suvda erimaydi yoki kam eriydi; ularning ba’zilari suyultirilgan kislotalarda ham erimaydi. Shuning uchun bunday sulfidlarni tegishli metall tuzining eritmasi orqali vodorod sulfid o‘tkazish yoii bilan olish mumkin, masalan:
CuS04+H2S=CuSl+H2S04
yoki
Cu2++H2S=CuSl+2H+
Ba’zi sulfidlarning o‘ziga xos rangi boiadi: CuS va PbS — qora, CdS — sariq, ZnS — oq, MnS — pushti, SnS — jigarrang, Sb2S3 — to‘q sariq va h. Kationlaming sifat analizi sulfidlarning eruvchanligi va ulardan ko‘pchiligining rangi turlicha ekanligiga asoslangan.
VODOROD SULFID, H2S — vodorod bilan oltingugurt birikmasi; rangsiz va zaharli gaz, palag`da tuxum hidi keladi; qaynash t-rasi — 60,38°, suyuqpanish t-rasi —8,29°, suvda erib, sulfid kislota (juda kuchsiz) hosil qiladi; bu kislotaning tuzlari sulfidlar deb ataladi. Tarkibida 2 valentli oltingugurt borligi uchun Vodorod sulfid juda kuchli qaytaruvchidir. Vodorod sulfid texnikada neft, tabiiy va sanoat gazlarini qayta ishlash yo`li b-n, lab. da esa metall sulfidlarga suyultirilgan sulfat kislota ta`sir ettirib olinadi. Analitik kimyoda kationlarni aniqlashda ishlatiladi.
3.8. Uchinchi guruh kationlari aralashmasining analizi.
Uchinchi guruh kationlarini o’rganishda ikkinchi va birinchi guruhlardagiga qaraganda juda hilma-hil va murakkab kimyoviy o’zgarishlarni uchratdik. Uchinchi guruh kationlari uchun har hil analiz usullarni qo’llash mumkin. Bulardan ayrimlari bilan tanishish mumkin:
1. Bo’lib-bo’lib har qaysi ionga hos reakciya bilan analiz qilish xemasi:
Eritma