Kirish Texnologik qism

1.4. Metil spirtining xalq xo'jaligindagi ahamiyati.
Metanol – kimyo sanoatida ko'p qo'llaniladigan va ishlab chiqariladigan mahsulot bo'lib hisoblanadi. U plastmassalar, sintetik tolalar, sintetik kauchiklar, yeritgichlar va.h. lar ishlab chiqarishida keng qo'llaniladi.
Uglerod oksidi va vodoroddan metanol sintezi birinchi marotaba 1923-yili Germaniyada yo'lga quyildi. Metanol – asosan pastdagi xom ashyolardan sintezlanadi:

Xom ashyo turi	%
Tabiiy gazdan	71,6
Atsetilen sanoati sintez gazlaridan	15,7
Neftni qayta ishlash chiqindi gazlaridan	3,9
Qattiq yonilg'idan	8,9

Jarayonning fizik-kimyoviy asoslari. Metanol sintezi pastdagi tenglama da keltirilgan qaytimli reaktsiyalarga asoslangan:
(1)
(2)
1 va 2 reaktsiyalar ekzotermikaviy bo'lib, hajmning pasayishi bilan yuradi. Demak metanolning chiqimin maksimal darajaga yetkizish uchun jarayonni past darajada va yuqori bosimda olib borish kerak bo'ladi.


3.1 jadval. Vodorod va uglerod oksidi molyar nisbati qatnasi 2:1 bo'lganda olinadigan gaz aralashmasindagi metanolning miqdori:

Bosim, MPa	Har qil darajada metanolning molyar miqdori, %		Bosim, MPa		Har qil darajada metanolning molyar miqdori, %
	300	350			300	350
5 7,5 10,0 15,0 20,2	10,5 - 26,3 40,8 54,0	- 4,9 8,2 16,0 24,0		25,0 30,0 40,0 50,0		66,0 75,5 86,0 89,6	31,9 40,4 55,5 66,7

3,1 jadvaldan ko'rinib turganidek, gaz aralashmasindagi metanolning miqdori bosimning ortishi va temperaturaning pasayishi bilan o'sib boradi. Lekin reaktsiya tezligin oshirish uchun bo'lsa, temperaturani ko'tarish kerak bo'ladi. Shuning uchun, qo'shimcha birikmalar: metan, yuqori molekulali spirt, al'degidler, ketonlar va efirler foyda bo'lib ketmasligi uchun temperatura optimal darajada ushlab turiladi.

Metanolning chiqimining temperaturaga boglikligi 3.1 – rasmda keltirilgan. Rasmdan metanolning maksimal chiqimi 255-270 0S daraja oralig'inda bo'ladiganligin ko'rishimiz mumkin.