Кириш рввиПУ

Amaliy mashg’ulot-22

Burg’ulash stanoklarini avtomatlashtirish aparatlari bilan tanishish.
Burg’ilash mashinalari va qurilmalari sinflari. Yer osti kon lahimlarini o’tishda sh’urlarni burg’ilash uchun burg’ilash mashinalari va burg’ilash qurilmalari ishlatiladi.

Burg’ilash mashinasini - burg’ilash kallagi, uzatuvchi, shtanga va burg’ilash asbobining konstruktiv birikmasidan tashkil to’gan mashinadir.

Burg’ilash kallagi zarbli yoki zarbsiz burovchi momentni hosil qiladi.

Uzatuvchi esa shtanga yordamida burg’ilash kallagini siljitishga va burg’ilash asbobiga o’q yo’nalishidagi talab qilingadigan bosimni hosil qilishga xizmat qiladi.

Burg’ilash mashinasi burg’ilash asbobiga aniq bir yo’nalish beradi va sh’ur burg’ilashni ta’minlaydi.

Burg’ilash mashinalari quyidagi asosiy belgilariga qarab sinflarga ajratiladi:

-burg’ilash kallagi turi bo’yicha – aylantiruvchi, aylantirib-zarb beruvchi, zarb berib-aylantiruvchi, zarb berib-buruvchi va universal;

-og’irligi bo’yicha – yengil (10 kg gacha), o’rtacha (20-60 kg ) va og’ir ( 60 kg dan yuqori);

-ish joyiga o’rnatilish usuli bo’yicha – qo’lda, kolonkali va mexaniq, maxsus arava (kareta) mani’ulyatoriga o’rnatiladigan;

-iste’mol qilayotgan enegiyasi turi bo’yicha – elektrik, ‘nevmatik, gidravlik va aralash;

-burg’ilash kallagi zarb chastotasi bo’yicha (bir sekundda) – oddiy turdagi (80 gacha) va tez zarbli (80 dan oshiq);

-uzatuvchisining turi bo’yicha – reykali, zanjirli, sim arqonli, burama vintli, gidravlik, ‘nevmatik va aralash uzatmali;

-uzatuvchining uzatish uzunligi bo’yicha – oddiy (2 m gacha), o’rtacha ( 3 m gacha) va uzun ( 3-5 m);

-burg’ilash koronkasi diametrining chegaraviy qiymati bo’yicha – kichik diametrli (52 mm gacha) va katta diametrli sh’urlarni burg’ilash uchun (52-85 mm);

-sh’urni tozalash usuli bo’yicha – suv bilan yoki suv-havo aralashmasi bilan yuvuvchi, havo bilan haydash yoki so’ruvchi, burama vintli shtanga yordamida tozalash;

SHaxta burg’ilash qurilmalari ko’mir va ruda konlarida kon lahimlarini o’tishda o’rtacha va qattiq tog’ jinslaridan yuqori tezliklarda sh’urlar burg’ilash imkonini beradi, qo’l mehnatidan voz kechiladi, ishning sanitar-gigienik sharoitlarini yaxshilaydi va ayrim hollarda mustaxkamlash va sh’urlarni zaryadlash ishlarini ham mexanizatsiyalashtiradi. Burg’ilash qurilmalari tonnelllar va yer osti inshoatlari qurilishida ham qo’laniladi.

SHaxta burg’ilash qurilmalari quyidagi belgilari bo’yicha sinflanadi:

ishga belgilanishiga qarab – shaxta va rudniklarda bir va ikki yo’lli 4,4-8,0 m² va 8-27 m² yuzali tayyorlov lahimlarini o’tish uchun, 27-85 m² yuzali tonnellar va kameralar o’tish uchun sh’urlar burg’ilashga xizmat qiluvchi;

burg’ilanadigan tog’ jinsining qattiqligi bo’yicha - qattiqligi f ≤ 6 – 8 bo’lgan tog’ jinslari uchun, f ≤ 10 – 15 tog’ jinslari uchun va f ≤ 15 – 20 tog’ jinslari uchun;

burg’ilash balandligi bo’yicha ( burg’ilash mashinalarining lahim zaminida ‘arallel joylashuvida) – birinchi o’lcham – 2 m, ikkinchisi – 2,5 m gacha, uchinchisi – 3,6 m gacha, to’rtinchisi – 5 m gacha, beshinchisi – 7 m gacha, oltinchisi – 11,2 m gacha;

bitta ‘ozitsiyadagi eng katta burg’ilash kengligi – birinchi o’lcham – 2,2 m dan kam bo’lmagan, ikkinchisi – 3,3 m, uchinchisi – 4,5 m, to’rtinchisi – 5,5 m, beshinchisi – 6,5 m, oltinchisi – 7,5 m dan kam bo’lmagan;

burg’ilash mashinasi turi bo’yicha – aylantirib burg’ilovchi, aylantirib-zarb beruvchi, zarb berib-aylantiruvchi, zarb berib-buruvchi va universal;

iste’mol qilayotgan enegiyasi turi bo’yicha – ‘nevmatik, elektrik va gidravlik;

burg’ilash zonasi bo’yicha – frontal ( faqat kovjoy bo’yicha) va radial-frontalli ( kovjoy, lahim shi’i (krovlya), yonbosh va lahim zamini (‘ochva) bo’yicha) burg’ilovchi;

burg’ilash chuqurligi bo’yicha – kichik chuqurlikdagi (2 m gacha), o’rtacha chuqurlikdagi (3 m gacha) va chuqur (3 m dan oshiq) sh’urlarni burg’ilash uchun mo’ljallangan;

burg’ilash mashinalari soni bo’yicha – bitta, ikkita, uchta va to’rtta mashinali;

yurish qurilmasi turi bo’yicha – g’ildirak-relg’sli, gusenitsali va ‘nevmog’ildirakli;

harakatlanish usuli bo’yicha – o’ziyurar va tashqi ta’sirda yuruvchi;

Ko’mir sanoatida asosan bitta yoki ikiita burg’ilash mashinali aylanishli, aylanishli-zarbli g’ildirak-relsli telejkali burg’ilash qurilmalari qo’llaniladi.