Kirish ochik usulda kazish tushunchasi

I.1. Karьerning ishlab chiqarish unumdorligini xisoblash
1. Karьerning sutkalik ishlab chiqarish unumdorligi:
= = 950000/350=2714 /sutka

=350 kun
2. Karьerning smenalik ishlab chiqarish unumdorligi

= = 2714/3=905 /smena

=3 8 soatlik.

I.2. Kon jinsini qazib olishga tayyorlash.

Kon jinslarini qazib olishga tayyorlash kon massasini qazib olish va yuklash, transport qilish, ag‘darma hosil qilish hamda qayta ishlash jarayonlarini bajarish uchun nisbatan yaxshi sharoit va texnik imkoniyatlarni yaratish maqsadida olib boriladi. Kon jinslarining turi va xossalaridan kelib chiqqan holda ularni qazib olishga tayyorlash asosan quyidagi usullar bilan amalga oshiriladi:

1.Kon jinslarini muzlashdan saqlash.

2.Muzlagan jinslarni eritish.

3.Gidravlik bo‘shatish yoki yumshatish.

4.Mexanik maydalash.

5.Portlatib maydalash.

Kon jinslarini muzlashdan saqlash shunga asoslanadiki, yaьni ularni yomon xaroratlarda dastlabki maydalashsiz qazib olish mumkin bo‘lmaydi yoki maqsadga muvofiq bo‘lmaydi. Xisoblash ishlarining ko‘rsatishicha kon jinslari muzlaganda solishtirma kovlash kuchlanishi muzlash chuqurligi 2 metrgacha bo‘lganda yumshoq va zich kon jinslari uchun 5 – 5,5 marta oshadi, past navli toshko‘mir uchun 3 – 3,5 marta oshadi. Muzlagan kon jinslarining mustahkamligi yarim toshli kon jinslari mustahkamligiga teng bo‘ladi.

Muzlagan jinslarning eritish bug‘, suv, chuqurlikda yoki er yuzasidagi elektr isitgichlar, er yuzasida kuydirish va boshqalar orqali amalga oshiriladi. CHuqurlikda elektr isitgichlar bilan eritishda muzlagan chuqurlikgacha bir – biridan eletrodlar joylashtiriladi. Elektr zanjiri tog‘ jinsilari bilan tutashtiriladi va uni eritish pastdan yuqoriga qarab amalga oshiriladi 1 m³ jinsni eritish uchun elektr energiya sarfi 8 – 20 kVt soatini tashkil qiladi.

Kon jinslarini gidravlik usulda qazib olishga tayyorlash kon jinslarini tarkibidagi suv va aralashmalarni tushirishga asoslangan.Bunda yuborilgan suyulik taьsiri natijasida kon jinslarining ichki tortishish kuchlari sustlashadi va shuning taьsiri natijasida ular yumshatiladi. Kon jinslarinig gidravlik bo‘shatish zich tuproq jinslarini gidromexanizatsiya usuli bilan qazib olishda qo‘llaniladi.

Kon jinslarini mexanik maydalash maxsus maydalagichlar orqali amalga oshiriladi.

Kon jinslarini portlatishning ma’nosi kon jinsini massivdan ajiratib olish va ularni berilgan kattalikda maydalashdan iborat. Portlatib maydalash yarim toshli jinslarni qazib olishga tayyorlashda

keng qo‘llaniladi. Ushbu usul karьerlarda toshli jinslarni qazib olishga tayyorlashning birdan – bir usulidir.

Bizga ma’lumki, Sari – CHo‘qqi konidan qazib olinuvchi kon jinslarinig mustaxkamligi o‘rtacha f = 12 -17 ni tashkil qiladi. Bunday mustahkamlikdagi kon jinslarini qazib olishga tayyorlash yuqorida taьkidlab o‘tilganidek portlatish usuli bilan amalga oshiriladi.

Portlatish ishlarini amalga oshirishda portlovchi moddani joylashtirish uchun skvajinlar burg‘ilash talab qilinadi. Demak, tog‘ jinslarini ushbu usulda qazib olishga tayyorlash ko‘rsatkichlarini aniqlash uchun kon jinslarining burg‘ulanuvchanlik xususiyatini ham o‘rganish kerak bo‘ladi.