4.4. Qurilish korxonalarida ish haqi to`lanishi. Qurilish korxonalarida ishchilarga ish xaqi to`lash asosan 2 xil yo`nalishda bo`ladi.
Birinchisi qurilishdagi ma`lum chegaralangan obyektni qurish uchun kelishuv asosida. Ya`ni berilgan ishga qarab to`lanish. Ikkinchisi ishchilarning bir oy davomida ishlagan soati hisobi bo`yicha.
Berilgan ishga qarab to`lanadigan turiga quydagilarni misol qilish mumkin:
Kotlavan qazish, poydevor quyish, stayajka qilish, kalonna rigellarni quyish, kotlavanda tranbofka ishlari va hokazo. Bu ishlarga haq to`langanda, stoyashka quyish bajarilgan ishkvadratiga qarab belgilansa, kalonna va rigellar metr kubda yoki pagonometrlarda o`lchanib to`lanadi. Devor ishlariga aynan g`isht terish bo`lsa terilgan g`isht soniga qarab ish haqi to`lanadi.
Endi ikkinchi turdagi haq to`lashga kelsak, bir oyda ishchining ishlagan soati hisoblanib, 1 soat ish haqiga ko`paytirilib to`lnadi. Biz amaliyot o`tagan “ Ko`p tarmoqli endikirinalogiya markazida” da ham ko`pchilik ishchilarga aynan shu yo`nalishda ish haqi to`lanadi. Tashkilotda bir soat ish haqining o`rtacha qiymati- 26 627 so`mni tashkil etadi.
Bu razryadsiz ishlovchi ishchilar uchun. Texnikalar uchun to`lanadigan ish haqi esa, xuddi yuqoridagi ishchilar kabi ishlatilgan soatiga qarab to`lov qilinadi.
Endi qurilishda haq to`lash ishlarini hisoblash bilan kimlar shug`illanishiga to`xtab o`tsak. Qurilishda korxona tomonidan ishlarga umumiy bir summa ajratilgan bo`lib, smetachilar oldindan taxminiy xisoblash orqali shu miqdorni chiqarib beradilar. Ishlar bajarilib ishchilarga haq to`langandan keyin smeta bilan ketgan mablag` solishtiriladi. Bajarilgan mehnatga sarflangan mablag`smetadagi hisobdan oshib ketmasligi zarur. Bu jarayonlarni injener va brigadorlar nazorat qilb turadilar. Korxonada ishlaydigan ishchilar lavozimga ega shaxslar quyidagi jadval asosida ish haqi oladilar:
Bunga ko`ra hodimlarning razryadiga qarab belgilangan miqdorda ish haqi olishadi.
4.5 Beton ishlarida mehnatni muhofaza qilish va texnika xavfsizligi 1. Umumiy xavfsizlik talablari
1.1 Beton ishlariga ishga qabul qilinganda tibbiy ko'rikdan o'tgan va yiliga kamida 1 marta davriy ravishda kamida 18 yoshga to'lgan shaxslarga ruxsat beriladi.
1.2.Ishchilar xavfsiz ishlash qoidalariga o'qitilishi va ko'rsatma berilishi kerak. Elektr vibratorlaridan foydalanganda ishchilar 2-guruh elektr xavfsizligi tolerantligiga ega bo'lishi kerak.
1.3.Vibratatorlar va boshqa elektr asboblari va elektr jihozlarini quvvat manbaiga ulash betonchiga elektr jihozlari uchun ruxsatnoma beradigan navbatchi elektrchi tomonidan amalga oshirilishi kerak.
1.4.Vibratorlar yoki tebranish shpallarining har bir harakatidan keyin betonchi yerga ulash, kalitlar, egiluvchan shlang elektr kabellari va elektr simlarining yaxshi holatda ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak. Vibratorlarning tutqichlari tebranishning ruxsat etilgan maksimal chegaralardan oshmasligini ta'minlaydigan amortizatorlar bilan jihozlangan bo'lishi kerak. Maydon vibratorlari va vibratsiyali shpallar beton aralashmani siqish paytida ularni harakatga keltiruvchi maxsus moslashuvchan novdalarga ega bo'lishi kerak.
1.5 Elektr isitishga duchor bo'lgan betonlash inshootlari ishchilari xavfsiz ishlash usullari bo'yicha maxsus ko'rsatmalardan o'tishlari kerak. Issiq joylar yaqinidagi ishchilar elektr toki urishi xavfi haqida ogohlantirilishi kerak.
2. Ishga kirishishdan oldin xavfsizlik talablari.
2.1 Xodim ish joylari va ularga o'tish joylarini quyidagi talablarga muvofiqligini tekshirishi shart:
-balandlikda ishlaganda ish joylari beton aralashmani qabul qilish uchun palubalar va kengligi kamida 0,8 m bo'lgan panjara bilan jihozlangan iskala bilan jihozlangan bo'lishi kerak;
- qiyaligi 20 darajadan yuqori bo'lgan sirt ustida beton ishlari olib borilganda, ish joylari oyoqlarning dam olishlari uchun ko'ndalang chiziqlar bilan kamida 0,8 m kengligida narvonlar bilan jihozlangan bo'lishi kerak;
- balandliklarda yoki chuqurlarda va xandaqlarda joylashgan ish joylariga o'tish uchun, shuningdek, bir tuzilmadan ikkinchisiga yoki yotqizilgan armatura uchastkalari bo'ylab o'tish uchun zinapoyalar, ko'priklar va zinapoyalarni panjara bilan o'rnatish kerak;
- elektr isitish zonasida ogohlantiruvchi belgilar, yozuvlar, plakatlar bilan panjara va belgilar bo'lishi kerak;
- samosvallar bilan beton aralashmani etkazib berish uchun yo'l o'tkazgichlarda to'sar va panjara o'rtasida kamida 0,6 m kenglikdagi o'tish joylari jihozlanishi kerak;
-ish joylari, o'tish joylari begona narsalardan, chiqindilardan tozalanishi, qishda esa qor va muzdan qum sepilishi kerak.
2.2.Beton aralashmani etkazib berish uchun bunkerlarni ishlatishdan oldin, eshiklar, xavfsizlik halqalari va mandallar yaxshi holatda ekanligiga ishonch hosil qiling.
2.3.Aralashmani beton nasoslar bilan yotqizishni boshlashdan oldin, beton quvur liniyasining blokirovkalarining mahkamligini tekshirish kerak. Betonlashda, betonni olib tashlashning oxirgi kauchuk yengini strech belgilari bilan mahkamlash kerak.
2.4.Vibroshoening barcha bo'g'inlarini o'zaro va xavfsizlik arqoniga mahkamlashning xizmatga yaroqliligi va ishonchliligini tekshirish kerak.
2.5.Beton aralashtirgichlarni ishlatishdan oldin yerga ulash, ishga tushirish va tormozlash moslamalari yaxshi holatda va mavjud ekanligiga ishonch hosil qilish kerak.
2.6 Ishni boshlashdan oldin iskala yoki iskala yaxshi holatda ekanligini vizual tekshirish kerak, bunda tokchalarning vertikalligini, qo'llab-quvvatlovchi platformalar va topraklama mavjudligini, ishchi paluba va to'siqlarning yaxlitligini tekshirish kerak. alohida elementlarning biriktiruvchi nuqtalari va qoliplarni o'rnatishning ishonchliligi.
2.7.Ishga kirishishdan oldin vibratorning ishga yaroqliligini sinchiklab tekshirish va quyidagilarga ishonch hosil qilish kerak:
- shlang yaxshi biriktirilgan va agar u tasodifan tortilsa, o'rashning uchlari buzilmaydi;
- topraklama kontakti shikastlanmagan;
- ta'minot kabelida uzilishlar va yalang'och joylar yo'q;
- kalit normal ishlaydi;
- korpusning suv o'tkazmasligini ta'minlaydigan murvatlar yaxshi tortilgan;
- vibrator qismlarinig ulanishlari etarlicha mahkamlangan va vosita o'rashi namlikdan yaxshi himoyalangan;
- vibrator tutqichidagi amortizatorlar yaxshi holatda va tutqichning tebranish amplitudasi qo'l asbobi uchun standartlardan oshmasligi uchun sozlangan.
31-rasm.Beton ishlarida texnika xavfsizlik qoidalari
2.7.Ishga kirishishdan oldin vibratorning ishga yaroqliligini sinchiklab tekshirish va quyidagilarga ishonch hosil qilish kerak:
- shlang yaxshi biriktirilgan va agar u tasodifan tortilsa, o'rashning uchlari buzilmaydi;
- topraklama kontakti shikastlanmagan;
- ta'minot kabelida uzilishlar va yalang'och joylar yo'q;
- kalit normal ishlaydi;
- korpusning suv o'tkazmasligini ta'minlaydigan murvatlar yaxshi tortilgan;
- vibrator qismlarinig ulanishlari etarlicha mahkamlangan va vosita o'rashi namlikdan yaxshi himoyalangan;
- vibrator tutqichidagi amortizatorlar yaxshi holatda va tutqichning tebranish amplitudasi qo'l asbobi uchun standartlardan oshmasligi uchun sozlangan.
- samosval to'liq to'xtaganidan keyin yaqinlashing, betonni tushirish vaqtida kuzovdan uzoqlashing;
- samosval kuzovini beton aralashmasi qoldiqlaridan tozalash uchun betonchi cho'zilgan tutqichli qirg'ich yoki belkuraklardan foydalanishi kerak.