Kirish Jahon iqtisodiyoti haqida tushuncha. Jahon iqtisodiyoti

1-jadval

«Katta sakkizlik» tarkibiga kiruvchi mamlakatlarning ko’rsatkichlari (2007 yil)

	Aholi soni		YaIM
	Mln. kishi	Jamiga nisbatan foizda	mlrd. doll.	Jamiga nisbatan foizda
Jahon bo’yicha	6345,1	100,0	66228,7	100
AQSH	302,5	4,53	13543,3	20,4
YAponiya	127,7	1,91	4346,0	6,6
Gеrmaniya	82,4	1,23	2714,5	4,1
Buyuk Britaniya	60,2	0,9	2270,9	3,4
Frantsiya	64,1	1,01	2117,0	3,2
Rossiya	142,5	2,14	2076,0	3,1
Italiya	59,1	0,89	1888,5	2,9
Kanada	32,9	0,49	1217,1	1,8
«Katta sakkizlik» mamlakatlari birgalikda	871,4	13,1	30006	45,3

II BoB
JAHON IQTISODIYOTIDA SANOAT JIHATIDAN TARAQQIY ETGAN MAMLAKATLAR
2.1 Sanoat jihatidan taraqqiy etgan mamlakatlarning umumiy tavsifi
Sanoati rivojlangan mamlakatlarning eksportining tuzilishida fan yutuqlari asosida yaratilgan eng zamonaviy teinologiyalar asosida ishlab chiqilgan maisulotlar katta ahamiyatga egadir. SHuningdek, sanoat maisulotlari ichida katta ahamiyatga ega bo’lganlari elektronika hamda axborot texnologiyalar, axborotni avtomatik qayta ishlovchi, elektroaloqa asbob-uskunalari, yarim o’tkazgichli asboblar, elektron mikrosiemalar va boshqalar alohida ahamiyatga egadir. Bu jarayonga 90-yillardan rivojlanishiga internet va boshqa aiborotlar uzatish tarmoqlar tizimi katta turtki berdi. Bu sohaning ahamiyati beqiyos o’sdi va yanada o’sib bormoqda. Tez suratlar bilan ayniqsa, ishbilarmonlik bilan bog’liq iizmatlar tez o’sib bormoqda. Bu iizmatlar 1980 yildan 1994 yilga qadar 28%dan 49%ga o’sdi. Turizm umumiy iizmatlar eksportini 1/3 ni tashkil etmoqda. YAngi teinologiyalar sog’liqni saqlash, ta’lim, fan, madaniyat, san’at sohasida iizmatlar eksportini kengayishiga katta imkoniyatlar yaratmoqda. SHu bilan birga bu mamlakatlar katta miqdorda maisulotlarni ham import qiladi. 2010 yili turli iil oziq-ovqatlarni 69,2 %ini, oziq-ovqat iom-ashyosi 61,6%ni, yoqilg’ini 61,4%ni, ruda va metallar 63,7%ni, iimikatlar 63,5% ni, mashina va transtortlar 65%ni, va 67,5 foizi boshqa maisulotlarni SRM import qiladi. 80-yillarga nisbatan hozirda bu mamlakatlar import tuzilmasini tarkibi ham o’zgaradi. Importning katta qismini hozirda oziq-ovqatlar, transport vositalari va boshqa uzoq foydalanish mumkin bo’lgan maisulotlar tashkil qilayotganini kuzatish mumkin. Qimmatli qog’ozlar bozori.
Amerika xo’jalik yuritadigan hududlarining qulayligi u yerda ko’p sonli fond birjalari paydo bo’lishiga olib keldi. Brokerlik biznesidagi qattiq raqobatchilik jarayonida Nyu York Amerikaning birja markaziga aylandi. Nyu York shuningdek butun dunyoning yirik fond birjasi (ASE) hamdir. SHu tariqa dunyoda moliya operatsiyalari markaziga aylandi. Bulardan tashqari hozirgi vaqtda AQSHda sakkizta mintaqaviy fond birjalari CHikago, Filadelfiya, Tinch okeani, Boston, TSintsinati, Sinakanda va Solt Leyk–Sitidagi, barcha birjalar ishlab turibdi.
AQSH ishchi kuchining asosiy bozorlaridan biri hisoblanadi. U 1960 yili G’arbiy yevropadan 140 ming ishchi kuchi import qilgan bo’lsa, hozirda o’rtacha yiliga 63 ming ishchi kuchini import qilmoqda. Bunday o’zgarishning asosiy sababi SRMning iqtisodiy rivojlanishidagi farqni kamaytirishga va nisbatan rivojlanish darajasini yaqinlashishidir. AQSH hozirda ham o’z ishchilarining safini yuqori malakali ishchi emigrantlar hisobiga to’ldirib bormoqda. AQSH uchun hozirda sharqiy yevropa ham yangi ishchi kuchi importi uchun manba hisoblanadi. SHunga qaramasdan AQSHning 80% imigrant ishchilarini Lotin Amerikasi va Osiyoliklar tashkil etadi. Lekin ularning malakasi AQSH ishchilari malakasiga nisbatan 4 marta pastdir. G’arbiy yevropadagi holatga to’italsak 90 yillarni o’rtasida tashqaridan 10 mln. aholi yoki 11% ni kelgan ishchilar tashkil etadi. Ularning oylik maoshlari o’rtacha yevropalik ishchilarga nisbatan 1,5 - 2 marta pastdir. Metallurgiya sanoati jahon io’jaligini, asosan, konstruksiyabop materiallar — qora va rangdor metallar bilan ta’minlaydi. Garchi mamlakatlar io’jaligida boshqa iil konstaiksiyabop materiallar, jumladan, plastmassalarning ahamiyati ortib borayotgan bo’lsa-da, ular po’latning o’rnini bosa olmaydi. Shu sababli bu tarmoq hozirgi jahon io’jaligining ahamiyatli negiz tarmoqlaridan hisoblanadi.
Metallurgiya sanoati o’z navbatida mustaqil qora va rangdor metallurgiya sanoatlariga bo’linadi.
Rangdor metallurgiya sanoati murakkab tarmoqlar tarkibiga ega bo’lib, o’nlarcha iildagi metallar (mis, aluminiy, rui, qo’rg’oshin, volfram, oltin, kumush, uran va boshqalar)ni ishlab chiqarishni o’z ichiga oladi. Rivojlanayotgan mamlakatlar rangdor metallurgiyada Xomashyo resurslarini yetkazib berishga va rivojlangan mamlakatlar esa iste’molga tayyor rangdor metallar ishlab chiqarishga iitisoslashgan. Masalan, mis rudalarini qazib chiqarish va jahon bozoriga chiqarishda Markaziy Afrikadagi Zambiya va KDR davlatlari yetakchilik qiladi. Ularning hududi bo’ylab Mis mietaqasi deb ataladigan misga boy havza yotadi. Bunday resurslarga bundan tashqari Chili, AQSh, Kanada ham ancha boy. Toza (rafinad) misni ishlab chiqarishda esa AQSh, Yaponiya, Germaniya, Fransiya kabi asosan, rivojlangan mamlakatlar yetakchilik qilmoqda. Shunga o’xshash holatni nisbatan yengilligi uchun qanotli metall deb nom olgan aluminiy sanoatida ham ko’rish mumkin. Tarkibida aluminiy metali bo’lgan boksit rudasiga eng boy davlatlar Avstraliya, Gvineya, Yamayka, Braziliyadir. Lekin tozalangan aluminiyni ishlab chiqarish va iste’mol qilishda yana AQSh, Yaponiya, Germaniya, Fransiya, Buyuk Britaniya kabi rivojlangan mamlakatlar ajralib turadi.
MASHINA SOZLIK SANOATI
Ishlab chiqarayotgan mahsulotlari umumiy qiymatiga ko’ra bu sanoat tarmoqlar orasida eng yirigi va ahamiyatlisidir. U turli mashina va teinologik uskunalar, murakkab o’lchov apparatlari va asboblar, kompyuter teinikasi va raketa-kosmik teinikasi, bir so’z bilan aytganda, «ignadan saraolyotga»cha turli iildagi mahsulotlar ishlab chiqaradi.
Mashinasozlik yetakchi sanoat tarmog’i sifatida ichdan yonar dvigatellarning hayotga tatbiq etila boshlagan IVIII asrning oiirlaridan boshlab rivojlanib kelayotganligini yaishi bilasiz. Hozirgi vaqtda bu tarmoqning hududiy joylashishiga va rivojlanishiga oldingidek iomashyo (metall, plastmassa, oyna va boshqalar) emas, ko’proq malakali ilmiy iodimlar va ishchi-iizmatchilarning yetarli bo’lishligi, transport va iste’mol omillari ta’sir ko’rsatmoqda.
Jahon mamlakatlari mashinasozlikning rivojlanish darajasiga ko’ra turlicha ko’rsatkichlarga ega. U rivojlangan mamlakatlarda, asosan, yuqori darajada rivojlanishga erishgan, rivojlanayotgan mamlakatlarda esa uning ko’rsatkichlari ancha past.
Mashinasozlikning rivojlanish darajasiga ko’ra jahonning to’rt mintaqasi alohida ajralib turadi. Ularning eng yirigi Shimoliy Amerika mintaqasidir. Undagi AQSh, Kanada va Meksika davlatlari hissasiga jahon mashinasozlik mahsulotlarining 30 foizi to’g’ri keladi va deyarli barcha iildagi mashina va uskunalar ishlab chiqariladi.
Ikkinchi mintaqa Yevropa mamlakatlari bo’lib, ishlab chiqaradigan mahsulotlari hajmi va sifati jihatidan birinchi mintaqadan hech ham qolishmaydi. U asosan, ommaviy mashinasozlik mahsulotlari ishlab chiqarishga iitisoslashgan.
Mashinasozlikning uchinchi mintaqasi Sharqiy va Janubi-sharqiy Osiyo mamlakatlaridir. U an’anaviy mashinasozlik mahsulotlari bilan birga yuqori teinologiyaga asoslangan fantalab hisoblash teinikasi (radio-telemeianika, maishiy iizmat teinikasi) mahsulotlarini ishlab chiqarishga iitisoslashgan. Unda Yaponiyaning o’rni eng yuqori.
Sobiq Ittifoq mamlakatlari jahonning to’rtinchi mashinasozlik mintaqasini tashkil qiladi. Garchi mintaqa mashinasozlikning eng muhim mahsulotlarini ishlab chiqarish imkoniyatlariga ega bo’lsa-da, sifat ko’rsatkichlariga ko’ra boshqa mintaqalardan orqada.
Ayniqsa, fantalab mashinasozlik tarmoqlari nisbatan sust rivojlangan. Shu sababli uning mavqeyi tobora pasayib bormoqda.
Barcha rivojlanayotgan mamlakatlar hissasiga dunyo mashinasozlik mahsulotlarining 1/10 qismiga yaqini to’g’ri keladi. Lekin hozirgi vaqtda ularda mashinasozlik sanoatining o’sish sur’atlari ancha yuqori. Ayniqsa, Braziliya, Hindiston, Argentina, Meksika, Osiyoning yangi industrial davlatlarida bu borada sezilarli yutuqlar kuzatilmoqda. Bu holat yaqin kelgusida ular hissasining oshishiga olib keladi.
Ba’zi mashinasozlik mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi eng yirik davlatlar qatorida rivojlangan mamlakatlar bilan birga rivojlanayotgan mamlakatlar ham tobora ko’p ko’zga tashlanmoqda. KIMYO SANOATI Kimyo sanoati FTI davrida sanoatning rivojlangan tarmoqlaridan biridir. U II asr davomida alohida tarmoq sifatida shakllandi va eng yuqori sur’atlarda rivojlanishga erishdi. Ko’p sifatlariga ko’ra mazkur tarmoq mashinasozlik sanoatiga o’ishab ketadi. U ham to’rt mintaqada har taraflama rivojlanishga erishgan. Bular Yevropa, Shimoliy Amerika, Sharqiy va Janubi-sharqiy Osiyo va Sobiq Ittifoq davlatlaridir. Hozirgi vaqtda jahon kimyo mahsulotlarining 2/5 qismi Yevropada ishlab chiqarilmoqda. Unda va ikkinchi mintaqa hisoblanadigan Shimoliy Amerika (ayniqsa, AQSh)da kimyo sanoatining deyarli barcha tarmoqlari, birinchi navbatda, neftni qayta ishlash va neft kimyosi har taraflama rivojlangan. Uchinchi mintaqaning o’zagi Yaponiya, qisman Iitoy hisoblanadi. Ularda ham organik sintez kimyosining sintetik tola, sintetik kauchuk, polimerlar kimyosi tarmoqlari yuqori mavqega ega. Sobiq Ittifoq davlatlaridan iborat to’rtinchi mintaqada, ayniqsa, tog’ kimyosi va asosiy kimyo tarmoqlarining ahamiyati katta.
O’RMON, YOG’OCHNI QAYTA ISHLASH VA SELLYULOZA-QOG’OZ SANOATI
O’rmon va yog’ochni qayta ishlash sanoatining hududiy joylashuvi ko’p hollarda jahon o’rmon resurslari geografiyasiga monand shakllangan. III asr boshlarida jahon bo’yicha jami 4500 mln. m2 yaqin yog’och tayyorlandi. Shuning 2/3 qismiga yaqini Shimoliy o’rmon mintaqasi hissasiga to’g’ri keladi. Ma’lumki, Shimoliy o’rmon mintaqasida, asosan, ignabargli daraitlar o’sib, ulardan yog’och taita, selluloza-qog’oz va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. Ushbu mintaqada joylashgan Kanada, AQSh, Rossiya, Finlyandiya, Shvetsiya davlatlari o’rmon va yog’ochsozlik mahsulotlari ishlab chiqarishda xalqaro iitisosiashuvga ega. Bu davlatlar yog’och va selluloza-qog’oz mahsulotlarini tayyorlash va eksport qilishda ham eng yuqori ko’rsatkichga ega. Bu borada Kanada alohida ajralib turadi. U jonboshiga yog’och tayyorlashda birinchi o’rinda turadi. Unda 1500 dan ortiq taita tilish zavodlari bor. U dunyodagi eng katta selluloza-qog’oz kombinatiga ega. G’arbda ishlab chiqarilayotgan gazeta qog’ozining 40 % i va gazeta qog’ozi eksportining 60 % i ham shu davlat hissasiga to’g’ri keladi. Shu bilan birga jon boshiga qog’oz ishlab chiqarishda Finlyandiya, Shvetsiya va Kanada davlatlari oldinda turadi. Jahon bo’yicha bu ko’rsatkich o’rtacha 70 kg ni tashkil qiladi.

YENGIL SANOAT

Yengil sanoat aholining kundalik iste’mol mahsulotlari ishlab chiqaradigan eng yirik tarmog’idir. Shu sababli u barcha, shu jumladan, rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotining muhim tarmog’i sanaladi. Yengil sanoatda eng yetakchi tarmoq to’qimachilikdir.
To’qimachilik sanoati, bir tomondan, sanoatning eng «eski», ikkinchi tomondan esa doimo yangilanayotgan va o’sayotgan tarmoqlaridan hisoblanadi.
Hozirgi vaqtda jahon to’qimachilik sanoatining beshta yirik mintaqasi mavjud. Bular Sharqiy Osiyo, Janubiy Osiyo, Sobiq Ittifoq mamlakatlari, Yevropa va AQShdir. Ularda to’qimachilik mahsulotlarining asosiy qismini ip-gazlamava kimyoviy tolalardan to’qilayotgan gazlamalar tashkil qiladi. Muhimi shundaki, bunday gazlamalarning umumiy hajmi doimo ortib bormoqda. Shoyi, jun va zig’ir gazlamalar hissasi esa aksincha, sekin-asta kamayib bormoqda.
Umuman, hozirgi vaqtda jahon yengil sanoatining ko’pchilik tarmoqlari rivojlanayotgan mamlakatlarda tezroq sur’atlarda o’smoqda. Buning natijasida Iitoy, Hindiston, Pokiston, Misr kabi mamlakatlarda ishlab chiqarilgan gazlamalar, kiyim-kechak, trikotaj mahsulotlari Shimoliy Amerika, Yevropa, Yaponiya kabi rivojlangan davlatlarning ichki bozorida o’z o’rnini topmoqda. Rivojlanayotgan mamlakatlardagi bunday natijalarni ularda: 1) ishchi kuchining ancha areonligi; 2) to’qimachilik sanoati iomashyolari (tola)ning nisbatan serobligi bilan tushuntirish mumkin.
III asr boshlarida rivojlangan davlatlar 40 tadan ozroqni tashkil etgan. Ular G’arbiy yevropada, SHimoliy Amerikada, Osiyoda, Avstraliya va Okeaniyada joylashgan, 29 tasi Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (IHTT)ga a’zodir. 7 davlat AQSH, YAponiya, Germaniya, Buyuk Britaniya, Frantsiya, Kanada va Italiya “katta yettilik” deb yuritiladi. Aynan shu davlatlar umumjahon xo’jaligining asosiy rivojlanish yo’nalishlarini va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini belgilaydilar. Ayrim bir davlat va to’dalarning rivojlanish darajasi ko’rsatkichlarini YAIM kishi boshiga taqsimotidagi darajasi belgilaydi. Yaponiya modelining xarakterli tomoni ham eng kuchli fikrlarni amalga oshirish orqali ishlab chiqarishni, mehnatni milliy an’analar asosida qo’llab-quvvatlash va rivojlantirishga qaratilgandir. SHuning uchun ham Yaponiya iqtisodiy rivojlanish modelini korporativizimi deb ataladi va shved modelini to’ldiradi.Rivojlangan bozor iqtisodiyoti davlatlari keyingi 100 yillarda o’zining imkoniyatlarini boshqa tizimlarga nisbatan mutlaq ustun ekanligini namoyon etdi. Uning o’rganib qolishi va ishlab chiqarish kuchlarining salohiyatini o’zgartishga qodirligi, shuningdek ITT yutuqlaridan keng foydalana olishligi, iste’molchilarning talablari o’zgarishini tezda anglab olishi, hamda uning talablarini qondira olishga qobiliyatli ekanligi bilan xarakterlanmoqda. Bozor iqtisodiyoti amalda bo’lgan rivojlangan davlatlar tovar ishlab chiqarishni o’zgartirish zaruryati bo’lganda uning unumdorligini oshirishga, etiborga qarab munosib o’zgartishga tayyor turadilar. Bu davlatlar moddiy ishlab chiqarishini qonuniyatlari tsiklik iarakterga, ya’ni ishlab chiqarishni davrli o’zgarishlariga, ish bilan ta’minlanganlik bahodagi o’zgarishlarga egadir. II asrni so’nggi choragining o’zida rivojlangan davlalarda uch marta davrli iqtisodiy rivojlanishning pasayishlari: 1974-1977, 1980-1982 va 1990-1993 yillarda yuz berdi. SHuningdek asr oxirida 1997 yilda janubiy — sharqiy Osiyoda boshlangan moliyaviy inqirozlar yangi asrga o’tdi va AQSH, YAponiya kabi yetakchi mamlakatlar iqtisodiyotiga o’z ta’sirini ko’rsatdi va ko’rsatmoqda. Lekin rivojlangan davlatlar bunday inqirozlardan o’zlari uchun munosib xulosalar chiqaradilar va yangi iqtisodiy yuksaklikka erishishni o’z yangi yo’nalishlarini yaratib boradilar. 2007 yilda AQSHda boshlangan moliyaviy inqiroz jahonda yangi davrni Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davrini boshlab berdi. Hali-hanuz davom etayotgan JMII hamma davlatlarga o’z ta’sirini o’tkazmay qolmadi.Germaniya qishloq xo’jaligi dasturi. Germaniya fermerlar uyushmasi tashabbusi bilan faoliyat yuritayotgan LOGO o’quv amaliyoti dasturi ko’plab Sharqiy Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlari qatorida O’zbekiston talabalari ham qishloq xo’jaligi sohasida o’z tajribalarini oshirishlariga xizmat qilmoqda.Mana 15 yildirki, bu dastur mutaxassislari O’zbekiston Oliy O’quv yurtlari ,jumladan,Andijon qishloq xo’jalik instituti, Buxoro Davlat Universiteti, Qarshi Muhandislik-Iqtisodiyot Instituti, Toshkent Davlat Agrar Universiteti Nukus filiali,Samarqand Qishloq xo’jalik Instituti,Toshkent Irrigatsiya Instituti, Toshkent Davlat Agrar Universiteti, Urganch Davlat Universitetlari bilan samarali hamkorlik qilib kelmoqdalar.Institutlardan har yili qat’iy belgilangan imtihon orqali saralangan iqtidorli bilimli o’quvchi yoshlar Germaniya dehqonchilik xo’jaliklari va agrar sektor firmalarida o’quv amaliyotini o’tash imkoniyatiga ega bo’lishadi
LOGO dasturining bosh maqsadlari g’arbiy Osiyo va sharqiy Yevropa mamlakatlaridan Armaniston, Ozarbayjon, Gruziya, Rossiya Federatsiyasi, Ukraina, Moldaviya hamda Markaziy Osiyo mamlakatlaridan Qozog’iston,Qirg’iziston,Tojikiston va O’zbekistonlik mutaxassislar va yosh kadrlar almashinuvi orqali qishloq xo’jaligi sohasini rivojlantirish va amaldagi bozor iqtisodiyoti munosabatlarini yaxshilashdan iborat. Amaliyot muddati 3 oydan 1 yilgacha davom etishi mumkin.Talabalar uchun bu davr mobaynida Germaniyada joriy etilgan fermerlik tizimi,qishloq xo’jaligining menedjerlik tamoyillari, biznes tashkil qilish va uni muvaffaqqiyatli yuritish bo’yicha bilim beruvchi seminarlar tashkil etiladi. Malakaviy amaliyotlardan tashqari , dastur mutasaddilari muntazam ravishda hamkor davlatlarda o’quv seminarlari va trening mashg’ulotlari tashkil qilishmoqda. Umid qilamizki, bu dastur ishtirokchilarining amaliyotlari davomida egallagan bilimlari O’zbekiston qishloq xo’jaligi sohasi rivojiga o’z hissasini qo’shadi va ijobiy natijalar keltiradi. Rivojlangan davlatlarlarning IIMdagi ishtirokining umumiy xususiyatlari 90-yillarning boshlaridagi iqtisodiy inqirozlardan so’ng, 1994 yildan iqtisodiy yuksalishning yangi bosqichi boshlandi. Bu jarayon AQSHda 1992 yildan boshlandi, 2001 yilning mart oydan esa fond birjalarida yirik kompaniyalarning aktsiyalarining narxi vaqtli tushib bordi. Buning asosiy sabablari AQSH iqtisodiyoti rivojlanishini turg’unlik holati bo’ldi. Bu holat 2001 yil 11 sentyabr voqealaridan keyin yana takrorlandi. Yaponiya iqtisodiyoti 1997 yildan moliyaviy inqiroz iskanjasiga tushib qoldi. 1998 yildan yangi pasayish davri boshlandi. 2000 yilda rivojlanish va vaqtli pasayishlar bolmoqda. 2007 yilning 2-yarmida yana iqtisodiy o’sishning pasayishi yuz berdi.19 ta SRMda eng kam ish haqini qayta ko’rib chiqish bo’yicha umummilliy tartibga solish qonuni ishlab chiqilgan va amal qilmoqda, ishchi kuchini tayyorlash hamda qayta tayyorlash dasturi kuchaytirilmoqda. Hozirda ko’plab SRM eng kam maosh stavkasini bekor qilish g’oyasi ilgari surilmoqda. Buning sababi ko’plab ishchilarni, ayniqsa yoshlarni mutaiassisligining pastligi bo’lmoqda. SHu bilan birga kam ish iaqi oluvchi ishchilarni ijtimoiy iimoya qilish ulardan olingan soliqlarni kamaytirish taklif etilmoqda. Umuman ishsizlikni tugatish masalasini umummilliy va ayrim korxonalar miqiyosidasida ishchilarni mustahkamligini yaqinligini oshirish yanada takomillashtirib borish katta ahamiyatga ega bo’lmoqda. Italya iqtisodiyoti Xalqaro Valyuta Fondining ma'lumotlariga ko'ra 2006 yil Italiyaning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) hajmi 1.852.585 AQSh dollarni tashkil qilgan va bu ko'rsatkich dunyo davlatlari orasida 7-o'rinni egallaydi. Iqtisodiyotni strukturaviy jihatdan sanoat mahsulotlari 29%, xizmatlar 69% va qishloq io'jaligi 3% ni tashkil qiladi. Iqtisodiy Hamkorlik va Taraqqiyot Tashkilotining ma'lumotiga ko'ra Italiya 2004 yilda sanoat mahsulotlari eksporti bo'yicha 6-o'rinni egallagan. Shimolda kapitalistik iqtisodiyot sanoatga iitisoslashgan iususiy korxonalardan tashkil topgan bo'lsa, janubiy qismlarda qishloq io'jaligi takomillashgangan. Italiyada Mafiya davlat iqtisodiyotida katta ulushga ega, va bu 127 milliard AQSh dollarini tashkil etadi; uyushgan jinoyatchilik Italiya YaIMning 7% ni tashkil qiladi. Xom ashyoning katta qismi va energiya tashuvchilarining qariyb 75% import qilinadi. So'nggi o'n yillikda Iqtisodiyot va Valyuta Ittifoqi talablariga binoan Italiya qattiq fiskal siyosat olib bordi hamda kichik inflyatsiya ko'rsatkichiga ega bo'ldi. 1999 yil Evro tadbiq etilishi bilanoq Italiya uni qabul qildi. Italiyada Mafiya mamlakat iqtisodiyotida katta ulushga ega, va bu 127 milliard AQSh dollarini tashkil etadi; uyushgan jinoyatchilik Italiya YaIMning 7% ni tashkil qiladi. Iom ashyoning katta qismi va energiya tashuvchilarining qariyb 75% import qilinadi. So'nggi o'n yillikda Iqtisodiyot va Valyuta Ittifoqi talablariga binoan Italiya qattiq fiskal siyosat olib bordi va kichik inflyatsiya ko'rsatkichiga ega bo'ldi. 1999 yil Evro tadbiq etilishi bilanoq Italiya uni qabul qildi. Rivojlangan davlatlarning tashqi iqtisodiy faoliyati hamda ularning eksport va import tuzilmasi.