Кириш I боб. Тижорат банкларида узоқ муддатли кредитлаш механизмининг назарий ва услубий асослари

III -боб бўйича хулоса
Тижорат банкларида узоқ муддатли кредитлашдаги қатор муаммоларни умумлаштириб, қуйидагиларни алохида таъкидлаб ўтиш мақсадга мувофиқ деб ўйлаймиз:
• инвестицион лойиха (махсулотлар бозори) бўйича маркетинг тадқиқотларининг чуқур олиб борилмаслиги ва бу лойиханинг келгусидаги пул оқимлари харакатининг барқарорлигига хамда кредитни қайтариш манбасининг ишончсизлигига салбий таъсир этиши, шу билан бирга хом ашёни етказиб бериш ва махсулотларни сотиш бозорларида маркетинг тадқиқотларнинг тўлиқ ва хақиқий олиб борилмаслиги;
• инвестицион лойихаларни кредитлаш жараёнини тартибга солувчи меъёрий-хукукий хужжатлар тўла маънода такомиллашмаганлиги ва уларнинг тез ўзгарувчанлиги, бунинг натижасида кредит олувчиларнинг ушбу ўзгаришлардан бехабар қолишлари;
• инвестицион лойихаларни амалга ошириш натижасида кўзланган даромаднинг (лойиха бўйича пул киримлари) ўз вақтида келиб тушмаслик рискининг мавжудлиги ва бундай рискларнинг омиллари ишлаб чиқариш жараёни ва маҳсулотни сотиш, харидорлар билан ўзаро хисоб-китоблар, бозор конъюнктурасининг ўзгариши ёки мавсумий тебранишлар билан боғлиқ бўлиши;
• инвестицион лойихалар ташаббускорлари дуч келаётган асосий муаммолардан бири - молиялаштиришнинг муқобил усулларидан (лизинг кредити) суст фойдаланиши, лизингнинг мазмун-мохиятини чуқур англаб етмаслиги;
Тижорат банкларида узоқ муддатли кредитлашда лойихани молиялаштиришни ташкил этиш ва амалга ошириш, инвестиция лойихасини мониторингини ташкил этиш ва кредитни фоизлари билан қайтариб олишда бир қатор камчиликлар кўзга ташланади. Ана шу жихатдан қуйидаги таклиф ва тавсияларни ўринли деб ҳисоблаймиз:
Хозирги кунда тижорат банклари узоқ муддатли кредитлардан кенг фойдаланиб инвестиция лойихаларини молиялаштиришни амалга оширмоқдалар. Лекин, инвестиция лойихаларини молиялаштириш узоқ муддатга кўпгина маблағ сарф қилишни талаб қилганлиги сабабли барча тижорат банклари хам лойихавий молиялаштириш билан шуғуллана олмайдилар. Шунга қарамай, Ўзбекистонда жуда кўплаб молиялаштиришни талаб этадиган инвестиция лойихалари мавжуд бўлиб, уларни амалга ошириш иқтисодиётни ривожлантиришга, махаллий ишлаб чиқариш даражасини кўтаришга олиб келади.