Kirish I bob o’quvchilar shaxsiga yo’naltirilgan ta’lim

Baholash shakllari. Baholash uning mohiyatidan kelib chiqib, ikki xil shaklda o`tkazilishi mumkin:
1. Mezonga asoslangan baholash.
2. Qiyoslashga asoslangan baholash.
Mezonga asoslangan baholash - baholanuvchining ta'lim jarayonida qo`lga kiritgan natijalarini, bilim, malaka va ko`nikmalarini oldindan belgilangan o`quv maqsadlari asosida ishlab chiqilgan hamma uchun umumiy va bir xil mezonlarga ko`ra taqqoslash va o`1chashdan iborat bo`lgan baholash shaklidir. Bunday baholash shu mezonlar bilan aniq belgilab berilgan o`zlashtirish maqsadlari bo`yicha erishilgan natijalarga baho berish imkoniyatini yaratadi. Bunda natijalar bevosita va xolis baholanadi, shuningdek,o`quvchilar va sinflar bo`yicha o`zlashtirishni yaxshiroq farqlash imkonini beradi. Bu baholash shakli ikki boshichdan iborat bo`lib, birinchi bosqichda baholanuvchining erishgan natijalarini aniqlanadi, ikkinchi bosqichda esa, natijalar mezonlarga taqqoslanadi va o`lchanadi.


2.2 O’quvchi shaxsining ta`lim jarayonidagi o’rni, faoliyati.
Ta`lim jarayonida o’quvchilarning faoliyati. Bilim olish faoliyatning o’ziga xos ko’rinishi sifatida muayyan tuzilish, rivojlanish va faoliyat qonuniyatlariga ega. Bilim olish borliqni idrok etish, o’rganish, mashq qilish va muayyan tajriba asosida xulq-atvor hamda faoliyat ko’nikma, malakalarining mustahkamlanib, mavjud bilimlarning takomillashib, boyib borish jarayoni hisoblanadi. Bilim olishning muhim komponenti motiv, ya`ni, ta`limiy xarakterdagi harakat yoki faoliyatni tashkil etishga nisbatan rag’batni his etish, ehtiyojning yuzaga kelishidir. O’qishning keyingi komponenti o’quv harakatlari (operatsiyalari) sanalaib, ular anglangan maqsadga binoan amalga oshiradi. O’quv harakatlari o’quv jarayonini tashkil etishning barcha bosqichlarida namoyon bo’ladi. Harakatlar tashqi (kuzatiladigan) va ichki (kuzatilmaydigan) ko’rinida bo’lishi mumkin. Tashqi o’quv harakatlariga predmetli harakatlar (yozish, rasm chizish, tajribalar o’tkazish); pertseptiv harakatlar (tinglash, fikrlash, kuzatish, sezish) hamda nutqdan foydalanish kiradi. Ichki (mnemonik, yunonchadan «mnemonikon» - eslab qolish madaniyati) harakatlarga materialni eslab qolish, uni tartibga solish va tashkil etish, shuningdek, tasavvur va fikrlash harakatlari (intellektual) kiradi. Har qanday bilimni o’zlashtirishda o’quvchilardan idrok etish madaniyatiga ega bo’lish va o’quv materialini anglab etish talab etadi. Pedagogik jarayonda o’quvchilar tomonidan ilmiy bilimlarning ma`nosini etarli darajada tushunmay, faqat tovushlar birligi sifatida qabul qilinishi va yodlab olinishi xavfilidir. O’quvchilarni ilmiy bilimlarni ularning mohiyatini to’la tushungan holda o’zlashtirish shartlari bilan tanishtirib, ularga o’zini o’zi nazorat qilishning mohiyati va ahamiyatini tushuntirish maqsadga muvofiqdir. O’zini o’zi nazorat qilishda o’quvchilar ular qo’llayotgan aqliy mehnat vositalarining samaradorligi, shuningdek, o’z mehnati natijalarini baholashi kerak. Natijalarni baholash, nazorat qilish va tahlil etish o’quv harakatlarining ajralmas qismlari hisoblanadi. Ta`lim jarayonida o’quvchi tomonidan o’zini nazorat qilish, o’zini baholash va o’zini analiz qilish amalga oshirish o’qituvchining shunga o’xshash o’rgatuvchi harakatlarini kuzatish asosida shakllanadi. Bu harakatlarni shakllantirish o’quvchilarni o’z tengdoshlari faoliyatini kuzatishga jalb etish, o’zaro nazoratni tashkil etish, o’rnatilgan mezonlar asosida o’z faoliyati natijalarini o’zaro baholash va tahlil qilishga yordam beradi. Bilimlarni o’zlashtirish jarayonining tuzilishi. O’quvchilar o’quv idrok etish faoliyatlarini boshqarishga o’rganib olish uchun bilimlarni o’zlashtirish jarayoni tuzilishini yaxshi tasavvur etish, o’quvchilar tomonidan bilimlarning egallash bosqichlarini bilishi zarur: idrok etish, o’quv materialini anglab etish, mustahkamlash, amaliy faoliyatida bilimlarini qo’llash. Birinchi bosqich idrok etish hisoblanadi. Psixologiyadan ma`lumki, idrok etish aniq maqsadga yo’naltirilgan anglash jarayoni bo’lib, u tanlash xususiyatiga ega. SHuning uchun birinchi navbatda o’quvchilarga mavzuni, ya`ni, ularning nimani o’rganishlari (masalani qo’yish)ni tushuntirib berish kerak. SHu asosida o’quv materiali bilan dastlabki tanishish amalga oshiriladi. U haqiqiy mavjud yoki hayoliy predmet, hodisa, vaziyatlarni kuzatish, mumkin bo’lgan tajribalarni o’tkazishdan iborat bo’ladi. Birinchi bosqich o’quvchi qaysi hodisa va voqealarni, predmetlarni o’rganish haqida etarlicha tasavvurga ega bo’lganida va o’quv masalasini tushunib etganda yakunlanadi. Ikkinchi bosqich – o’quv materialini anglab etish. U ma`lumotlarning nazariy jihatlarini ajratib olish va analiz qilishdan iborat. Bunda asosiy mazmunni topish, tushunchani ajratib olish, ularning belgilarini asoslab berish, tushuntirish materialini xususiyatini aniqlab olish, misollar va tushuntiruvchi dalillar to’plamini o’rganib chiqish kerak. Bu vaziyatda bilimlar o’rtasidagi tizimlilik muhim ahamiyatga ega. Unda o’quvchi eng asosiy, ikkinchi darajali hamda qo’shimcha, tushuntiruvchi elementlarni ajratib ko’rsatsin. O’quvchi o’quv masalasini echish usulini tushunsa, bilimlar o’rtasidagi tizimni anglab etsa ushbu bosqich yakunlangan sanaladi. Uchinchi bosqich – eslab qolish va mustahkamlash. Bu bosqich o’zlashtirilgan bilimlarini uzoq vaqt davomida saqlab qolishdan iborat. Unda idrok etish faoliyati ko’proq mashqlar, mustaqil reproduktiv va ijodiy masalalar xususiyatiga ega bo’ladi.


Xulosa
Zamonaviy ta'lim tizimi maktab o'quvchilari ehtiyojlarini va faoliyatning yangi shakllarini shakllantirish, ularning tahlili, ularni tahlil qilish va madaniy qadriyatlar, qobiliyat va ijodiy ish bilan bog'liqligini shakllantirishga qaratilgan bo'lishi kerak. Bu ta'limning mazmuni va texnologiyalarini shaxsiy yo'naltirilgan pedagogikaga yo'naltirish zarurligini ta'kidlaydi. Bunday ta'lim tizimi nolga o'rnatilishi mumkin emas. U an'anaviy ta'lim tizimining tubida, faylasuflar, psixologlar, o'qituvchilar asarlaridan kelib chiqadi.
Shaxsiy yo'naltirilgan texnologiyalarning xususiyatlarini o'rganib, an'anaviy darsni shaxsiy yo'naltirilgan holda taqqoslashdan so'ng, asrlar oxirida shaxsiy yo'naltirilgan maktabning modeli quyidagi sabablarga ko'ra eng istiqbolli hisoblanadi :

• 
  markazda o'quv jarayoni Ma'lumot mavzusi sifatida bola ta'limni insoniyat g'oyalari tendentsiyasi bilan uchrashadigan;
  
• 
  shaxsiy dars berish - bu tejash texnologiyasining sog'lig'i;
  
• 
  ichida so'nggi paytlarda Ota-onalar nafaqat qo'shimcha buyumlarni, xizmatlarni, balki qarashlarini, birinchi navbatda farzand ko'rish qobiliyatiga ega bo'lishiga moyilligi bor edi o'quv muhitiu massada yo'qolmaydi, bu erda uning individualligi ko'rinardi;
  
• 
  maktabning ushbu modeliga o'tish zarurati jamiyatdan xabardor.
  

Men I.A. S. Yakimmanskaya tomonidan tuzilgan odamga yo'naltirilgan darsning eng muhim tamoyillari:

• 
  sub'ektning mavzuni tajribasidan foydalanish;
  
• 
  vazifalarni bajarishda unga tanlash erkinligini ta'minlash; mustaqil tanlovni rag'batlantirish va uning turlari, turlari va shakllarining xilma-xilligini hisobga olgan holda tarbiyaviy materiallarni ishlab chiqish uchun eng muhim usullardan foydalanish;
  
• 
  zunovning to'planishi yo'qlik emas ( yakuniy natija) va bolalar ijodini amalga oshirishning muhim vositalari;
  
• 
  hamkorlik asosida o'qituvchi va talaba bilan shaxar hissiyotsional aloqada, balki, balki natijalarni, balki uning yutug'ini tahlil qilish jarayonida muvaffaqiyatga erishish sabablari.
  

Bir tomondan, shaxsiy yo'naltirilgan ta'lim turi hisobga olinishi mumkin, shuningdek, o'quv mashg'ulotlari va tajribalarini, boshqasida sifat jihatidan yangi shakllantirilishi kabi ta'lim tizimi.
Zamonaviy shaxsiy yo'naltirilgan ta'limni belgilaydigan nazariy va uslubiy qoidalarning kombinatsiyasi E.V ishlarida keltirilgan. Bondarevskaya, V. Kulnevich, T.I. Madaniyat, V.V. Serikova, A.V. Petrovskiy, V.T. Fomenko, I. Yakiman va boshqa tadqiqotchilar. Ushbu tadqiqotchilarni bolalarga gumanistik yondashuvni, "bola va bolalikka bo'lgan munosabati, inson hayotining noyob davri sifatida".
Tadqiqotlar inson faoliyatining ma'nolari sifatida shaxsiy tizimni qadrlash tizimini ochib beradi. Shaxsga yo'naltirilgan ta'limning vazifasi pedagogik jarayonning shaxsiy rivojlanish muhiti sifatida shaxsiy ma'nolarini to'ldirishdir.
O'quv muhiti xilma-xil va shakllar o'z-o'zini anglash, o'zini anglashi mumkin. Shaxsiy rivojlanayotgan ta'limning o'ziga xos xususiyati bolaning subyektiv tajribasini shaxsiyat va o'ziga xoslik yo'nalishi sifatida, uni universalik va o'ziga xos fikrlash yo'nalishi sifatida boyituvchi ijodkorlikning zaruriy holati sifatida yanada boyitishi bilan ajralib turadi ,