Kirish I bob Adabiyotlar sharhi

2.6. Reagentlarning sindirish ko‘rsatkichini aniqlash

Suyuq moddalarni identifikatsiya qilishda va ularning tozaligini aniqlashda sindirish kursatkichidan foydalaniladi. Nur optik jihatdan zichligi kam bo’lgan muhitdan optik zich muhitga o’tayotganda uning tezligi o’zgaradi va nur sinadi, ya’ni refraksiyaga uchraydi. Sindirish kursatkichi temperaturaga va yorug’lik to’lqinining uzunligi (dispersiya)ga bogliq. Temperaturaning 1°C ga ko’tarilishi sindirish ko’rsatkichini taxminan 0,0004 ga kamaytiradi.

Reagentlarning sindirish ko’rsatkichi IRF-22 refraktometrlar yordamida aniqlandi. Aniqlash quyidagicha olib borildi; prizma bloki ochilib, pastki prizma yaxshilab distillangan suvda yuvib, toza holdagi filtr qog‘ozida artildi. Shundan sо‘ng pipetka bilan bir tomchi tekshirilayotgan suyuqlik tomizildi va blok yopildi. Refraktometrning oynasi yaxshi yorug’ tushadigan holatga keltirilib, asosiy o’rnashtiruvchi vint orqali ko’rinayotgan maydonni bir qismi qorongilashguncha buraldi. Kompensatordan esa qorong’i chegara kes kin ajralguncha va sungra asosiy urnashtiruvchi vint okulyatordagi chiziqlarning uchrashgan nuqtasiga chegara duch kelguncha buraldi. Bunda ustki shkalaning ko’rsatgan raqami aniqlab olinadi. Olingan natijaning tug’riligini tekshirish maksadida jarayon yana ikki marta qaytarildi. Prizmalarning yuzasi oldin organik erituvchilar bilan xo’llangan paxta, so’ngra quruq paxta bilan artib qoyildi.

Olingan natilalar haqidagi ma’lumotlar 2-jadvallarda keltirilgan. 2-Jadval.

№	Ko‘rsatkichlarning nomi	Qiymаti
1	Dizel yoqilg’si sindirish kо‘rsatkichi,	1,4650
2	Petroley efiri,	1,3630
3	Etil spirti,	1,3611
4	20% gacha dearomatlangan yoqilg’i,	1,4528
5	Mоnohalqali aromatik uglevodorodlar	1,49-1,53
6	Bihalqali aromatik uglevodorodlar	1,53-1,59
7	Polihalqali aromatik uglevodorodlar	> 1,5 9