Kirish I. Asosiy qism

Vitaminlar	Ochilgan yili	Odam uchun bir kunlik ehtiyoji m/g hisobida	Faol shakli
Biokimyoviy funksiyasi va katalizlovchi reaksiya xili
A-retinol	1913	2,7	Retinol	Ko’rish jarayoni
D-kalsiferol	1922	0,01-0,025	1,25 Dioksixolokalsiferol	Kalsiy va fosfor almashinuvi
E-tokoferol	1922	5,0	-	Elektronlarni tashilishi(membrana lipidlarini muhofazasi)
K-filloxinon,menaxinon	1935	1,0	-	Elektronlarni ko’chirish(dekarboksillanish reaksiyalarini kofaktori)
B1-tiamin	1926	1,2	Tiamin pirofosfot(TPF)	a-ketokislotalarning dekarboksillanishi(transketolazani kofaktori)
B2-riboflavin	1932	1,7	Flavin adenin dinukleotid(FAD)flavin mononukleotid (FMN)	Nafas olishda elektron ko’chishi
PP (nikotinamid,nikotin kislota)	1037	18	NAD,NADF	Nafas olishda,electron ko’chirishda
B6-piridoksin	1934	2	Piridoksal fosfat(PF)	Aminokislotalarni transaminlanishi,dekarboksillanishi
B12-kobalamin	1948	0,003	Dezoksiadenozi 1 kobalamin	Alkil guruxlarni ko’chirishga oid fermentlar kofermenti,gomosistinni metillanishi
Bc-fol kislota	1948	1-2,2	Tetragidrofol kislota	Bir uglerodli guruxlarni tashish
B3-pantoten kislota	1933	3-5	Koenzim A	Atsil guruxlarni tashish
H-biotin	1935	0,25	Biositin	Karboksillanish reaksiyalari fermentlarini kofermenti(CO2 tashish)
C-askorbin kislota	1925	75	-	Monooksigenazalarning kofaktori prolinni gidrooksillanishi,tirozinni katabalizmi

I.3.Vitaminlar metabalizmi va ularning vazifalari.

Inson kundalik hayotida turli xil narsalarni iste’mol qilishi mumkin. Uning tarkibida esa turli xil moddalar va vitaminlar mavjud. Inson organizmi uchun A, B, B1, B2, B6, B12, C, D, PP, K vitaminlari nihoyatda zarurdir. Ularning ta’siri inson organizmi faoliyatida juda muhim rol o‘ynaydi. Agar mazkur vitaminlardan birortasi yetishmasa, inson organizmida turli xastaliklarning kelib chiqishiga

sharoit tug‘iladi.
Vitamin B1 yoki tiamin

(Tiamin), 1912 yilda K.Funk tomonidan o‘rganilgan, uning nomi tiamin grekcha “tion-oltingugurt” atamasidan olingan. Tiamin— ko‘pgina oziq-ovqat mahsulotlari tarkibiga kiradi. U asosan donning murtagi va qobig‘i (kepagi)da bo‘ladi. Tiamin organizmda uglevodlar almashinuvida muhim ahamiyatga ega; ovqat uglevodlarga serob bo‘lsa, ularni o‘zlashtirish uchun tiamin ko‘proq talab qilinadi. Tiamin bo‘lmasa, polinevrit kasalligi ro‘y beradi. Organizmda bu vitamin bo‘lmasa yoki yetishmasa, nerv sistemasining og‘ir kasalligi — beri-beri paydo bo‘ladi, shuningdek ichak peristaltikasi susayadi, qabziyat, muskullar bo‘shashishi, jismoniy va ruhiy ish qobiliyatining pasayishi kuzatiladi.

Vitamin B1 vazifasi

Vitamin B1 (tiamin) organizmning oqsil va uglevodorod almashinuvini muvozanatga keltiradi. Bu vitamin uglevodlar almashinuvini mo‘tadillashtiradi, asab tizimi, hujayralar va oshqozon-ichak trakti faoliyati uchun zarur. Ular odam va hayvon organizmlarida tiaminpirofosfatga aylanib, pirouzum kislotasini dekarboksillanish reaksiyasining maxsus biokatalizatori vazifasini bajaradi, kuchli zaharli modda-pirouzum kislotasini yo‘qotib, asab tizimining qo‘zg‘alishini me’yorlashtiradi.