Кириш. Гидрогеология – мазмуни, вазифа ва масалалари, ривожланиш тарихи, ҳолати

№3 Гидрогеология ва муҳандислик геологияси тушунчаси, унинг мақсад ва вазифалари.

Кириш.

Гидрогеология – мазмуни, вазифа ва масалалари, ривожланиш тарихи, ҳолати.

Режа:

• 1. Кириш
• 2. Гидрогеология фанининг мазмуни.
• 3. Гидрогеология фанининг вазифа ва масалалари.
• 4. Гидрогеология фанининг вужудга келиши ва ривожланиш тарихи.
• 5. Гидрогеология фанининг халқ хўжалигини ривожлантиришдаги аҳамияти.
• 6. Гидрогеология фанининг бошқа фанлар билан алоқаси.

Кириш

Кўпгина олимлар гидрогеология фанини кенг маънода ер ости гидросфераси хақидаги таълимот деб қарайдилар.

«Гидрогеология асослари», «Умумий гидрогеология» (Е.В.Пиннекер, 1980) дарслигида: гидрогеология ер ости гидросферасининг тарихи, ресурслари, таркиби ва таркибий қисмларини, уларнинг жойлашганлиги, тарқалганлиги қонуниятларини, унда кечаётган жараёнларни, гидросфера ва унинг элементларини бошқа ер қатламлари билан боғланганлиги қонуниятлари, халқ хўжалиги учун уларнинг моҳияти ва инсон фаолиятининг уларга таъсирини ўрганувчи фан деб қаралади.

Қайси ифодани қабул қилмайлик, гидрогеология фанининг асосий мазмуни ер ости сувларини ўрганишдан иборатдир. Ер ости сувларининг хосил бўлиши, ер қатламларида, тоғ жинсларида жойланиши, кимёвий таркибини такомиллашиши, ҳаракати, атроф муҳитга таъсири, инсон ихтиёжи учун фойдалилиги, улардан фойдаланиш имкониятларини аниқлаш ва жорий қилиш каби масалалар гидрогеологик энг асосий муаммолар ҳисобланади.

Булар қуйидагилардан иборат:

1. Тоғ жинслари ва ер ости сувлари бир-бири билан узвий боғланган ҳолда икки элементли бир бутун тизим ҳосил қиладилар ва геология фанининг тадқиқот ва ўрганиш объектининг бир қисми ҳисобланади. Ер ости сувларини тоғ жинсларидан ажратиб олиб ўрганиб бўлмайди ва бундай интилиш методологик томондан тўғри бўлмас эди.

Шунинг учун ер қобиғини, ундаги тоғ жинслари қатламларини, таркибини, уларнинг ҳосил бўлиш тарихини билмай туриб, ер ости сувларини ўрганиш ҳам муаммодир. Бундан тушунарлики гидрогеология фани геология фанининг бир тармоғи сифатида литология, геохимия, минералогия ва бошқа геология тизимига хос фанлар билан узлуксиз боғлиқдир (1-расм).