Sinekdoxa (gr. synekdoche – “nisbatlash”) yo‘li bilan hosil qilingan ko‘chma ma’no deganda, biror narsaning nomi bilan uning biror qismini atash va, aksincha, biror narsaning qismi bilan u mansub butunni atash tushuniladi: 1. Besh qo‘lini og‘ziga tiqadi. 2. Ochildiboy tirnoqqa zor edi. Sinekdoxik yo‘l bilan hosil qilingan ma’noni ham lisoniy va nutqiy ma’noga bo‘lish mumkin. Masalan, keltirilgan qo‘l, tirnoq leksemalarining sinekdoxik ma’nosi sememalashgan. Stol sindi, eshik buzildi gaplaridagi stol so‘zining “oyoq” (stolning oyog‘i), eshik so‘zining “qulf” (eshikning qulfi) hosila ma’nolari nutqiy sinekdoxik ma’noga misol. Ammo har qanday butunlik nomi bilan qismni, qismning nomi bilan butunni atab bo‘lmaydi. Masalan, daraxt va shox, barg, tana, ildiz, meva butun va qismdir. Lekin barg deganda hech qachon daraxt anglashilmaydi. Ammo meva номи, masalan, olma atamasi orqali daraxt ham ifodalanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |