Кириш. Фаннинг мақсади ва вазифалари. Замонавий ишлаб чикаришда эмт ва комплексларнинг тутган урни

1-МАЪРУЗА
Кириш.Фаннинг мақсади ва вазифалари.Замонавий ишлаб чикаришда ЭМТ ва комплексларнинг тутган урни
Режа:

1. 
   Электр юритмаларни бошқариш принциплари.
   
2. 
   Резисторли электр юритманинг тузнлиш схемаси.
   
3. 
   Узгармас ток моторини вакт функцияси.
   

Кириш
Турли механизмларнинг самарадорлиги ва тайёрланаётганмаҳсулотларнинг сифатига қўйилаётган юкори талаблар асосан саноат электр юритмаларини автоматлаштириш асосида таъминланиши мумкин. Хамма электр юритмаларнинг машинасозликда 80%, металлургияда 90% дан ортиғи ре.те-контактор орқали ёки бошқача айтганда электромеханик равишда бошқарилади.

Технологик жараёнларни жадаллаштириш, аниқлигини ошириш, технологияни такомиллаштириш, жараёнларни энергияни исроф килмасдан олиб бориш автоматлаштирилган электр юритманинг хозирги пайтдаги ривожлантириш тенденциясидир. Бу даврнинг бошланиши бўлиб электр моторлар учун ярим ўтказгичли манбааларни кўлланишидир. Автоматлашган электр юритманинг бу даври учун барча жабҳаларда нафақат ярим ўтказгич техникасини жадаллик билан қўллаш, балки ахборотларни қайта ишлайдиган бошқариш қурилмаларидан фойдаланиш характерлидир.
Замонавий электр юритма автоматлашган бошқариш тизими билан ишлайди. Бу тизим минимал ўткинчи жараён вақти, минимал энергия сарфи, силтаиишларни чегаралаи^ ва бошқа меъзонларга мувофиқ бошқариш таъсири ишлаб чиқаради ва шунга мувофиқ бошқаради.
Мазкур маърузалар матни талабаларга мустақил равишда, ўзгарувчан ва ўзгармас ток электр юритмаларини реле-контакторлар орқали бошқариш принципларини, андозавий принципиал схемаларни, схема ва унинг бўлакларини ишлаш принципини аник билишни ўргатади.
Маърузалар матнида электр юритма моментини ва тезлигини муътадилловчи «ўзгартгич-мотор» ёпиқ тизимида электр юритмага қўйилган талабларга жавоб берадиган статик ва динамик тавсифларни таъминлайдиган тизимлар кенгроқ куриб чиқилган.
Бундан ташқари автоматик бошқаришнинг ёпиқ тизимида ўзгармас ток могорининг тезлигини икки зонада ростлайдиган ёпиқ тизим кўриб чиқилган . Узгарувчан ток моторларини бошқаришнинг ёпиқ тизими ва бўйсунилган ростлаш тизимини оптималлаш натижасида ростлагичларнинг кўрсатгичларини ва унинг тузилишини танлаш кўриб чиқилган.
Электр юритмаларни бошқариш принциплари. Резисторли электр юритмаларида момент ва тезликни автоматик бошқариш принциплари.
Қиймати ўзгармас кучланишли тармоққа уланган резисторли электр юритмалар саноатнинг барча соҳаларида кенг тарқалган.
Бундай электр юритмалани тузилиш схемаси 1-а, расмда келтирилган. Мотор М нинг якор чулғамини кучли қурилма ^ таъминот манбаига улайди, бу қурилма бошқариш (сурилмаси А дан буйруқ олади. Бундай электр юритмаларда бупруқ курилмаси 5 двигателни ишга тушириш, реверслаш ва тўхтатишни бошланшпига буйрук^ беради, яъни буйруқ аппрати 5 орқали бу буйруқни беради. Тескари алоқа қурилмаси электр могорни ишга гуширпш ва тўхтатишдаги динамик ^олатларда унинг тезлиги ва моментини (В2), ишчи машинанинг хрлати бўйича (В1) ишлашини назорат қилиб туради.
Уткинчи жапаён пайтида моментни бошқариш моторни ишга тушириш ва
_торМо^ш по_Ғона^Р "ршиликларини берилган сонини дастур буиича олдиндан
м лт Л( вакт оралигида, тезликларнинг со„ со₂, со₃ қииматларда ва
.окнинг' м^Л ^иГ^атик равишда чиқариб ташлаш билан
КгпанГётган бошқариш принципига боглик холда моторни ишга тушириш ва Кулланилаетган оош^ _н ғ _{ёкитокниназоратэтишиули}
^^^^^^ од!ий релели тезлик ва ток хабарчилари назорат этаГ у«р тескари богланиш занжири орқали электр юритманин, бошкариш


1-расм Резисторли электр юритманинг тузнлиш схемасн а) ва „_шга ^цшришда ўткинчи жараён графиги б)
қурилмасига мос равишдаги ишга тушириш ва тормозлаш иоюна қаршилигини чиқариб ташлашга буйруқ, берадилар. Бундай бошқаришни вақт, ток, тезлик принципи бўйича бошқариш дейилади.
Вақт қийматини белгилаб маълум дастур бўйича бошқариш вақт релеси орқали амалга оширилади, бу реле олдиндан ҳ_ар бир тезланиш ва секинлатиш поғонасида мотор тезлигини ўзгаришга қараб Д{,, А(₂, Д1₃ вақтни хисобга олади.
Бу релелар ишга тушириш ёки тормозлаш резисторларининг хар бир погонасида тезланиш ёки тормозлашнинг охирида тезлатиш конт^акторларнпн ўчиришга буйруқ беради. Вақт принципи бўйича бошқариш ўзгарувчан ва ўзгармас ток моторларини ишга тушириш ва динамик тормозлашда ишлатилади.