Kirish. Fanning maqsad va vazifalari. Navoiy hayoti va ijodiy faoliyati

6. Shoirning nasriy asarlari

Alisher Navoiyning nasriy asarlari Xuroson va Movarounnahrda yaratilgan fors va qadimgi o‘zbek tilidagi turli janr va har xil mavzudagi nasriy asarlar zaminida yuzaga keldi. Lekin Navoiy buyuk daho sifatida shunday asarlar yozdiki, ularda, bir tomondan, fors-tojik adabiyotidagi nasr ilg‘or an`analarining yangicha talqini va ravnaqi o‘z aksini topdi. Ikkinchidan, o‘zbek tilida nasrning nazmga nisbatan bir muncha sust rivojini nazarda tutgani, shunungdek, nasrning imkoniyatlari nazmga nisbatan anchayin kengligini chuqur tushungani holda Navoiy o‘zbek adabiyotini o‘n beshga yaqin nasriy asarlar bilan boyitdi.

Alisher Navoiy o‘zining barcha nasriy asarlarini «Vaqfiya»ni istisno qilganda (bu asar 1481-1482 yillarda yozilgan), umrining so‘nggi o‘n yilida yaratgan. Ularning umumiy manzarasi quyidagichadir:

1. Biografik-memuar xarakterdagi «Holoti Sayyid Hasan», «Holoti Pahlavon Muhammad», «Xamsat ul-mutahayyirin».

2. Ilmiy-filologik xarakterdagi «Majolis un-nafois», «Muhokamat ul-lug‘atayn», «Mezon ul-avzon», «Risolai mufradot».

3. Tarix, tasavvuf va din tarixiga oid «Tarixi muluki Ajam», «Nasoyim ul-muhabbat», «Tarixi anbiyo va hukamo», «Vaqfiya».

4. Insho san`ati – epistolyar proza namunasi «Munshoot».

5. Ijtimoiy-siyosiy va didaktik xarakterdagi «Mahbub ul-qulub».

«Haloti Sayyid Hasan Ardasher», «Haloti Pahlavon Muhammad», «Hamsat ul-mutahayyirin» - Navoiyning biografik memuar xarakterdagi asarlaridir.

Bu uch asar Navoiy hayoti va ijodiy faoliyatida muhim rol o‘ynagan davrning madaniyati tarixida o‘chmas iz qoldirgan. Navoiy hayoti va ijodiy faoliyatida muhim rol o‘ynagan davrning madaniyati tarixida o‘chmas iz qoldirgan. Navoiyga yaqin siymolar, uning hamfikr do‘stlari, ustoz va murabbiylariga bag‘ishlanib, ularning vafotidan keyin yozilgan.

Bugungi kunda O'z FA Til va adabiyot instituti ulug' shoir nomi bilan ataladi. O'zbek tili rasmiy davlat maqomiga ega. Mustaqil O'zbekiston jahon hamjamiyatining faol a'zolaridan biri. Shubhasiz, ona Vatanimiz shuhratini yanada oshirishda Alisher Navoiyning umrboqiy asarlari o'z hissasini qo'shishda davom etaveradi.