Kirish. Elektr yuritma asoslari

4.18-rasm. Ventilli elektr yuritma ishlaganda tarmoq kuchlanishining o‘zgarishi.


4.18-rasmda, misol tariqasida, uch fazali ko‘prikli tiristor o‘zgartkichli EYU quvvat olayotgan tarmoq kuchlanishining diagrammasi ko‘rsatilgan. Kuchlanish shaklining buzilishi boshqarish burchagi  va ventil o‘zgartkich kirishidagi oz muddatli qisqa tutashuvda xosil bo‘lgan kommutatsiya burchagi  orqali paydo bo‘ladi.
Nosinusoidal kuchlanish va tokni oliy garmonikali tashkil qiluvchilarining yig‘indisi sifatida ko‘rsatish mumkin. Kuchlanish va tok garmonikalarini n=km  1 nomerli cheksiz qatori bilan ifodalash mumkin, bunda k=1, 2, 3, ...- natural sonlar qatori; m - manba kuchlanishining bir davridagi kommutatsiyalar soni (bu kattalik shuningdek, to‘g‘rilashni fazasi yoki pulpsatsiyasi xam deyiladi).Uch fazali ko‘prikli simmetriyalashgan boshqariladigan to‘g‘rilagich uchun m =6 va oliy garmonikalar spektri quyidagichadir: n = 5, 7, 11, 13... .
Ventil elektr yuritmasining, asosiy va oliy garmonikali o‘zgaruvchan tokining effektiv qiymatlarini, quyidagi formulalar orqali aniqlash mumkin
I ( 6/) Id ; I_n = I₁/n. (n>1)

Kuchlanish oliy garmonikalarining amplitudasini nisbiy qiymati quyidagi ifodalar orqali topiladi

U_nmax = (3d/n)

bunda
k_n1=[sin[(n-1)  /2)]/(n-1) -sin[(+1)  /2]/(n+1)] ²

k_n2=4 [sin[(n-1)  /2]/(n-1) -sin [(n+1)  /2]/(n+1)],

bu erda d=X_c/(X_c+X_t)-bog‘lanish koeffitsienti; X_c-energiya tapminoti tizimining asosiy chastotadagi reaktiv qarshiligi; X_t-ventil o‘zgartkich transformatorining reaktiv qarshiligi.

Bu formulalarda bazis kuchlanishi sifatida energiya tapminoti tizimidagi chiziqli e.yu.k.ning amplitudasi qabul qilingan.
Kuchlanishning nosinusoidalligi nosinusoidallik koeffitsienti bilan belgilanadi
k_ns= _/U_1max·100%

Quvvat koeffitsientini oshirish, kuchlanish va tokning nosinusoidalligini kamaytirish usullari.

Hozirgi vaqtda, ventilli elektr yuritmalarning tarmoqqa yomon taosirini kamaytirish uchun bir necha usullar ishlab chiqilgan va ular keng qo‘llanilmokda.