Kirish Bilamizki ko‘pgina aniq va tabiiy fanlarni o‘rganishda tajribalar (eksperiment) metodidan foydalanish ancha samarali. Hatto buni xalq maqollarimiz misolida ham ko’rishimiz mumkin. “Ming marta eshitgandan, bir marta ko`rgan afzal”

O‘quvchilar egallashi lozim bo‘lgan malakalar:

- osmondan Qutb yulduzini (temir qoziq) topish va uning balandligiga ko‘ra joyning geografik kenglamasini aniqlash;

- Katta Ayiq, Kichik Ayiq, Kassiopeya va bu joydan yaxshi ko‘rinadigan yana 3-4 yulduz turkumini osmondan topa olish;

- yulduzlar xaritasidan foydalangan holda:

1) Yulduzlarning ekvatorial koordinatalarini aniqlay olishi;

2) Yilning ixtiyoriy kuni uchun Quyoshning o‘rnini xaritadan aniqlash;

3) Berilgan koordinatalarga ko‘ra harakatdagi osmon ob’ektining (Oy, planetalar va boshqalar) o‘rnini belgilay olishi;

- yulduzlar surilma xaritasini berilgan kun va soat uchun qo‘yib, yoritgichlarning ko‘rinish shartlarini aniqlash;

- yoritgichlarning kulminao‘iya holatlaridagi balandliklarini ularning og‘ishlari va joyning kenglamasiga ko‘ra hisoblash masalalarni yecha olish;

- osmon jismining ko‘rinma diametri va ungacha masofaga ko‘ra, uning chiziqli o‘lchamini (radiusini) hisoblash;

Keplerning III Qonuniga (jumladan, uning Nyuton tomonidan aniqlashtirilgan qonuni ko‘rinishiga) oid masalalar echish.

- osmon jismining berilgan massasi va radiusiga ko‘ra birinchi va ikkinchi kosmik tezliklarini hisoblashga doir masalalar echish;

- SY orbitasi elementlariga (peregeliy va apogeyining balandliklariga) ko‘ra uning davrini hisoblashga (yoki aksincha) doir masalalar echish.

- teleskopni parallaktik qurilma bo‘yicha(o‘zaro prependikulyar o‘qlaridan birini Olam o‘qi bo‘ylab yo‘lantirilgan holda) o‘rnatish;

- teleskopni o‘rganuvchi ob’ektga yo‘naltirish;

- maktab teleskopi va dala durbinining kattalashtirishini hisoblash.

- Quyosh sistemasi haqidagi ma’lumotlar aks etgan jadvaldan foydalana olish;

- astronomik lug‘at va taqvimlardan foydalan olish;

- yangi astronomik ma’lumotlar va kosmosni o‘zlashtirish bo‘yicha davriy matbuot materiallaridan foydalanib, qisqacha obzor yoki referat tayyorlay olish;

- Quyosh va planetalarning fizik tabiatlariga oid sodda masalalarni echa olish;

- yulduzlarning ma’lum parallakslariga ko‘ra masofalarni hisoblash;

- spektr-yorqinlik diagrammasidan foydalanib, yulduzlarga tegishli xarakteristik kattaliklarni taxminiy aniqlash;

- yulduzlarning o‘lchamlari, yorqinliklari (yoki absolyut yulduz kattaliklari) va temperaturalari orasidagi munosabatlardan;

-Xabbl qonuni asosida Galaktikalargacha masofalarni hisoblash;

- Quyosh sistemasining Galaktika markazidan uzoqligi va tezligiga ko‘ra uning aylanish davrini (yoki aksincha davriga va uzoqligiga ko‘ra tezligini) hisoblash.
2.3-§ “Yulduzlar osmoni va uning sutkalik ko‘rinma aylanishi. Yulduz turkumlari. Osmon sferasining asosiy nuqta, chiziq va aylanalari. Quyoshning yillik ko‘rinma aylanishi. Ekliptika.” mavzusini astronomik kompyuter dasturlari asosida o`qitish metodikasi

Koinotda eng ko’p tarqalgan ob’yektlardan biri bu yulduzlardir. Ammo yulduzlarning osmon sferasidagi o’rnini va sutkalik ko’rinma harakatini o’quvchilarga oson va sodda qilib tushuntirish biroz mushlik vazifa. Astronomiya kursini o‘qitishda, ayni paytda astronomik kompyuter dasturlarining o‘rni beqiyos. Birgina Stellarium dasturini qo‘llash, ko‘plab yulduzlarning osmondagi vaziyati, ya’ni chiqish va botish vaqtlari, yuqori va quyi kulminatsiyada bo’lish vaqtlari, yoritgichlarning koordinatalari, yoritgichlarning sutkalik ko’rinma harakatini aniqlash va ko`plab qiziqarli holatlarni ko`rish imkoniyatini beradi. Bundan tashqari Stellarium dasturi orqali quyosh va yulduzlarning osmondagi sutkalik va yillik harakatlari, ularning taxminiy koordinatalarini o’rganish va aniqlashda ushbu modeldan foydalaniladi. Dars davomida bir nechta interfaol ta’lim metodlaridan foydalanilishini ham ko’rib chiqamiz. Dastlab o’tilgan mavzuni takrorlash va o’quvchilar bilimini faollashtirish maqsadida “Blits-so’rov” metodidan foydalaniladi. Ma’ruza davomida Astronomik kompyuter dasturlaridan foydalangan holda darsni bayon qilinadi. Stellarium dasturi yordamida yulduzlar va osmon sferasiga oid ko’plab ma’lumotlarni qo’lga kiritish mumkin.

Jumladan, Bunday kompyuter dasturlaridan foydalanib darsni tashkil qilinsa o`quvchilarning yulduz, koinot va uning obyektlari haqida bilimlari, tasavvurlari ortadi, dunyoqarashlari yanada shakllanadi. Bunday dasturlardan foydalanib bizga juda ham ulkandek tuyilgan sayyoramiz aslida koinotning oldida ko’zga ko’rinmas zarrachadek ekanligi, koinotning cheksiz ekanligi, yulduzlarning ham son-sanog’i yoqligi haqida o’quvchilarda tasavvur hosil qildirish mumkin. Yangi mavzuni bayon qilib bo’linganidan so’ng, mavzuni mustahkamlash uchun “Kim nimani o’rgandi?” metodidan foydalaniladi. Demak, darsning umumiy tuzilishini ko’rib chiqamiz.