Kirish Axborot tizimlari va texnologiyalarining asosiy tushunchalari. Boshqaruvning axborot tizimi O`zbekiston Respublikasida ma`lumotlarni himoyalashning me`yoriy- huquqiy va qonunchilik asoslari Axborot –huquqiy tizimlar


Axborot tizimlari va texnologiyalarining asosiy tushunchalari



Download 59,5 Kb.
bet2/4
Sana04.03.2022
Hajmi59,5 Kb.
#481784
1   2   3   4
Bog'liq
Axborot xafsizliqini taminlash metodlari

Axborot tizimlari va texnologiyalarining asosiy tushunchalari.
Boshqaruvning axborot tizimi
Axborot tizimlari va texnologiyalarining asosiy tushunchalari. Boshqaruvning axborot tizimi
O`zbekiston Respublikasining 2002 yil 12 dekabrida qabul qilingan
“Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari to`g`risida”gi Qonunida
quyidagilar asosiy tushunchalar keltirilgan:
- axborot – manbalari va taqdim etilish shaklidan qat`i nazar shaxslar, predmetlar, faktlar, voqealar, hodisalar va jarayonlar to`g`risidagi ma`lumotlar;
- axborot mulkdori – o`z mablag`iga yoki boshqa qonuniy yo`l bilan
olingan axborotga egalik qiluvchi, undan foydalanuvchi va uni tasarruf
etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs;
- axborotni muhofaza etish – axborot borasidagi xavfsizlikka
taxdidlarning oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish chora-
tadbirlari;
- axborot sohasi – subyektlarning axborotni yaratash, qayta ishlash va
undan foydalanish bilan bog`liq faoliyati sohasi;
- axborot borasidagi xavfsizlik – axborot sohasida shaxs, jamiyat va
davlat manfaatlarining himoyalanganlik holati;
- axborot egasi – qonunda yoki axborot mulkdori tomonidan belgilangan huquqlar doirasida axborotga egalik qiluvchi, undan foydalanuvchi va uni tasarruf etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs;
- maxfiy axborot – foydalanilishi qonun hujjatlariga muvofiq
cheklab qo`yiladigan hujjatlashtirilgan axborot;
- ommaviy axborot – cheklanmagan doiradagi shaxslar uchun
mo`ljallangan hujjatlashtirilgan axborot, bosma, audio, audiovizual
hamda boshqa xabarlar va materiallar;
- hujjatlashtirilgan axborot – identifikatsiya qilish imkonini
beruvchi rekvizitlari qo`yilgan holda moddiy jismda qayd etilgan axborot.
O`zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrida qabul qilingan “Axborotlashtirish to`g`risida”gi Qonunida quyidagilar asosiy tushunchalar
keltirilgan:
- axborotlashtirish - yuridik va jismoniy shaxslarning axborotga
bo`lgan extiyojlarini qondirish uchun axborot resurslari, axborot texnologiyalari hamda axborot tizimlaridan foydalangan xolda sharoit
yaratishning tashkiliy ijtimoiy iqtisodiy va ilmiy texnikaviy jarayoni;
- axborot resursi – axborot tizimi tarkibidagi elektron shaklidagi
axborot, ma`lumotlar banki, ma`lumotlar bazasi;
- axborot resurslarining yoki axborot tizimlarining mulkdori –
axborot resurslariga yoki axborot tizimlariga egalik qiluvchi, ulardan foydalankuvchi va ularni tasarruf etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs;
- axborot resurslarining yoki axborot tizimlarining egasi – qonun bilan yoki axborot resurslarining, axborot tizimlarining mulkdori
tomonidan belgilangan huquqlar doirasida axborot resurslariga yoxud
axborot tizimlariga egalik qiluvchi, ulardan foydalanuvchi va ularni
tasarruf etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxs;
- axborot texnologiyasi – axborotni to`plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish va uni tarqatish uchun foydalaniladigan jami uslublar, qurilmalar, usullar va jarayonlar;
- axborot tizimi – axborotni to`plash, izlash, saqlash, unga ishlov berish hamda undan foydalanish imkonini beradigan, tashkiliy jixatdan tartibga solingan jami axborot resurslari, axborot texnologiyalari va aloqa vositalari.
Ushbu qonunning 4-moddasi axborotlashtirish to`g`risidagi davlat siyosati belgilab qo`yilgan. Axborotlashtirish sohasidagi davlat siyosati axborot resurslari, axborot texnologiyalari, va axborot tizimlarini rivojlantirish hamda takomillashtirishning zamonaviy jaxon tamoiyilllarini hisobga olgan xolda milliy axborot tizimini yaratishga
qaratilgan.
Axborotlashtirish sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo`nalishlari quyidagilardan iborat:
— har kimning axborotni erkin olish va tarqatishga konstitutsiyaviy
huquqlarini amalga oshirish, axborot resurslaridan erkin foydalanishini
ta`minlash;
— davlat organlarining axborot tizimlari, tarmoq va hududiy axborot tizimlari, shuningdek yuridik hamda jismoniy shaxslarning axborot tizimlari asosida O`zbekiston Respublikasining yagona axborot makonini yaratish;
— xalqaro axborot tarmoqlari va Internet jaxon axborot tarmog`idan
erkin foydalanish uchun sharoit yaratish;
— davlat axborot resurslarini shakllantirish, axborot tizimlarini
yaratish hamda rivojlantirish, ularning bir biriga mosligini va o`zaro aloqada ishlashini ta`minlash;
— axborot texnologiyalarining zamonaviy vositalari ishlab chiqarishini tashkil etish;
— axborot resurslari, xizmatlari va axborot texnologiyalari bozorini shakllantirishga kumaklashish;
— dasturiy maxsulotlar ishlab chiqarish rivojlantirilishini rag`batlantirish;
— tadbirkorlikni qo`llab quvvatlash vav raxbatlantirish, investitsiyalarini jalb etish uchun qo`lay sharoit yaratish;
— kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish, ilmiy tadqiqotlarni rag`batlantirish.
Axborot idrok etuvchi subyekt yoki texnik qurilma tomonidan qabul qilinibgina qolmasdan, dastlabki manbadan ajralgan bo`lishi kerak. Natijada axborot ustida amallar bajariladi. Bu amallar to`plami axborot
jarayonini tashkil etadi.
Axborot jarayonlari – bu axborotlarni qabul qilish, yig`ish, ishlov
berish va uzatish jarayonidir. Axborot doimo moddiy-energetik shaklda, jumladan signal ko`rinishida namoyon bo`ladi. Signal turli-tuman fizik tabiatga ega bo`lishi mumkin. Axborot jarayonida, signal manbadan qabul qiluvchiga, undan esa manzilga axborotni tashish vazifasini bajaradi. Axborot uzatish jarayoni — ko`p bosqichli bo`lib, signal har bir etap oralig`ida fizik xususiyatini o`zgartirishi mumkin. Bunda axborotni tashuvchi signalning o`zaro bir qiymatliligi, uzatishning obyektivligi va
batafsilligi, qabul qiluvchi subyektning qabul qilish imkoniyati to`g`risidagi masalalar yuzaga keladi. Axborot uzatilishi – bu axborot jarayonining bir qismini tashkil etadi. Aslida axborot jarayoni u yoki bu manbada joylashgan axborotni qabul qilish va qayd etishdan boshlanadi. Axborot turli shovqinlardan ajratiladi. Signalni shakllanish jarayoni tugallanib, uning yordamida axborot uzatiladi. Signal diskret shaklda ifodalanishi mumkin bo`lgan aniq tuzilishga ega. Kompyuterning ishlashi diskretlashtirilgan signallarni uzatish tamoyiliga asoslangan bo`lib, u formal-mantiqiy amallarni bajaradi. Obyektlar obrazini subyektiv qabul qiladigan insondan farqli o`laroq, kompyuter obyektning turli belgilari kodlarini qabul qiladi.
Inson va kompyuterning axborotni qabul qilishdagi prinsipial farqqa qaramasdan ikkalasida ham axborot jarayoni ma`lumotni qabul qilish va uni ajratishdan boshlanadi. Axborotning o`zi — elektr, akustik,
optik va shular kabi fizik kanallar orqali uzatish uchun qulay bo`lgan signal mazmunidir.
Axborotni qabul qilish — uni boshqa subyekt yoki qabul qilish qurilmasi tomonidan ikkilamchi qabul qilinishidir. Axborotlarga ishlov berish inson yoki texnik qurilma, jumladan kompyuter tomonidan amalga oshiriladi. Kompyuterda axborotlarga ishlov berishning ma`nosi - qat`iy dastur yoki algoritm bo`yicha kelayotgan ma`lumotlarni raqamli yoki analogli qilib o`zgartirishdir. Ma`lumotlarga ishlov berish va biror masalani yechish uchun kompyuterda uncha ko`p bo`lmagan o`zgaruvchilar to`plami bo`lishi kerak. Kompyuterdan farqli o`laroq, inson ma`lumotlarni fikran va mantiqan qayta ishlash qobiliyatiga ega. Axborot jarayoni iste`molchiga axborotni taqdim etish, ya`ni turli ko`rinishdagi tasvirlarni namoyish va qaror qabul qilish bilan tugallanadi. Ma`lumotlarni saqlash muhim bosqich bo`lib, u boshqa bosqichlar oralig`idagi holatni egallaydi va axborot jarayonining ixtiyoriy etapida amalga oshirilishi mumkin.



Download 59,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish