Kirish Asosiy qism Tashishni tashkil etishning asosiy elamentlari

MUNDARIJA

Kirish……………………………………………………………

Asosiy qism Tashishni tashkil etishning asosiy elamentlari

1.1 Tashishni tashkil etishning asosiy prinsiplari……………………………………….

1.2 Tashishni tshkil etishda yo’nalish turlari…………………………………………….

1.3 Tashishda transport vositalarini tanlash……………………………………………..

1.4 Yuk turlari va turkumlari…………………………………………

Kirish

Jamiyatning ijtimoiy iqtisodiy va madaniy aloqalarini rivojlantirishda, chеt mamlakatlar

urtasida iqtisodiy va madaniy aloqalarni o’rnatishda, mamlakat mudofa qudratini oshirishda

transport katta axamiyatga ega. Sanoat, qurilish va kishlok xo’jaligi tarmoqlarining uzluksiz

rivojlanishi, xo’jaliklararo iqtisodiy aloqalarning mustaxkamlanishi transport vositalarining

unumli ishlashini takozo qiladi. Transport xalq xo’jaligi tarmoqlarini o’zaro boglovchi vositadir.

Xom ashyolar, asbob-uskunalar, yarim tayyor maxsulotlar, yoqilgi va boshqa turli xil

maxsulotlarni sanoat tarmoqlari va korxonalari va korxonalar urtasida tashitsh transport vositalar

yordamida amalga oshiriladi. Transportdan korxonalar ichidagi ishlab chiqrish jarayonida xam

kеng foydalaniladi. Uning yordamida korxona ichida yuk tashiladi. Masalan, turli xom ashyolar,

yarim tayr maxsulotlar, yoqilgi, shunga uxshash yuklar omborlardan ish joyiga, tayyor

maxsulotlar esa omborlarga tashiladi va xokazo. Xalqaro aloqalarni kеngaytirish va

mustaxkamlashda xam transport katta axamiyatga ega. Xalqaro savdo, turistik va boshqa

aloqalarning rivojlanishi, fan va tеxnika, madaniyat va sport soxalaridagi munosabatlarning

yuksalishi transport vositalari va aloqa yo’llarining rivojlanishiga ko’p jixatdan boglikdir.

Bulardan tashkari mamlakatimiz ichida va xamdustlik mamlakatlari urtasida tovar

aylanishining rivojlanishida xam transportning axamiyati kattadir. Axolini sanoat va ozik-ovkat

mollari bilan o’z vaktida ta'minlash transportning asosiy vazifalaridan biridir. Transportning

mamlakat mudofaa kobiliyatini mustaxkamlashdagi axamiyati xam kattadir. Shu bilan birga

mamlakatimizda sanoat va transport turlarining rivojlanishi natijasida, fan va tеxnikaning

sunggi yutuklari asosida sanoat-transport tarmoqlari (O’zDEU avtokorxonasi, «SamKochavto»

qo’shma korxonasi va x.k.) vujudga kеlib muttasil yuksalib bormokda. Avtomobil transporti yuk

tashishda eng ommabop tashish vositasi hisoblanadi.

Samarqand shaxridagi Yaponiya qo’shma korxonasi bilan ishga tushirilgan va xozirgi

kunda ishlab chiqarilayotgan Isuzu yuk ko’taradigan avtomobillari 1.5 tonnadan 8 tonnagacha

yuklarni tashiydigan avtomobillar ishlab chiqarilmoqda.

Bundan tashqari qo’shma korxonada mingdan ziyod extiyot qitsmlar tayyorlanadi. Bular

shosse ramasi, avtomobil kabinasi, kuzov va xakoza.

O’zbekistonlik muxandislar va ishchilar qo’ma korxonada 135 ot kuchiga ega bo’lgan

motor o’rnatilgan, old g’ildirak tormozlari pnevmogoidravlik usulda ishlaydigan 8 tonna yuk

ko’taradigan avtomobillar ishlab chiqarishni boshlashdi. Is gazi chiqarilishi ekologiya bo’yicha

“Evro-5,08 cm avndozalariga mos keladi.

Xozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida, bu mutaxassislar yo’lovchi avtomobil transportining

asosiy texnik ekspluatatsion va iqtisodiy ko’rsatkichlarning o’sishiga ta’sir ko’rsatuvchilar

hisoblanamiz.

Xozirgi kunga kelib O’zbekiston avtomobil ishlab chiqarish sanoatiga ega bo’lgan

davlatlar qatoriga kirdi.”UzDEUavto” (O’zbekiston-Koreya), 1996 yilda “Sam - Kuchavto”

(O’zbekiston - Turkiya) xozirgi kunda Yaponiya qo’shma korxonalarning ishga tushirilishi

nafaqat Respublikada mavjud bo’lgan yuk va yo’lovchi tashishga aloqadaor muammolarni hal

qilishda muhim ahamiyat kasb etdi. Balki O’zbekistonning eksport salohiyatini oshriishga katta

omil bo’lib qo’shildi.

2008 yilning 22 yanvar kuni nafaqat mamlakatimiz avtomobilsozlik sanoatida, balki dunyo

avtosanoatida ham e’tiborga molik yangiliklardan biri bo’ldi. Endilikda ilgarigi Samarqand

“UzOtoyol” zavodi o’rnida, Samarqand Avtomobil zavodi ish boshladi. Va shu kunning o’zida

Yaponiya avtosanoatining “Isuzu” nomli avtokompaniyasi bilan xamkorlikda ishlab chiqarilgan

“Isuzu” avtobuslari omma e’tiboriga xavola etildi. Ta’kidlash joizki “SamAvto” dek yirik

xajmli zavod imkoniyatlarini yapon xamkorlarimiz ham yuqori baxolashdi. Va xozirda

Samarqand avtomobil zavodida o’rta toifali yuk tashuvchi avtomobillar va avtobuslar ishlab

chiqarilishi yo’lga qo’yildi.

“Isuzu Motors Limited” va Samarqand avtomobil zavodi o’rtasida imzolangan

shartnomaga ko’ra va Yaponiyaning “Itochu” korporatsiyasi hamkorligida extiyot qismlar “kun

chiqar” mamlakatdan olib kelinmoqda.

SHu kunlarda “SamAvto” joriy yil uchun 1500 dona har xil xajmli kuzovlardagi

transport vositalarini ishlab chiqarishni rejalashtirgan. Keyinchalik esa bu ko’rsatkich yiliga

4000 tani tashkil etilishi ko’zda tutilgan. Zavodning ochilish marosimida Yaponiyaning “Isuzu”

hamda “Itochu” kabi yirik korporatsiyadan vakillar ishtirok etishdi.

Ma’lumot o’rnida shuni aytish joizki. “Itochu” korporatsiyasi 1916 yildan buyon faoliyat

olib bormoqda. Bugungi kunda ushbu korporatsiya dunyoning yetakchi avtotransport vositalari,

e’tiyot qismlari va dizel dvigatellari bilan savdo qiluvchi gigantlardan biri sanaladi.

2006 yilda “Isuzu” kompaniyasi dunyo avtobozoriga 622000 ta turli xajmdagi

avtotransport vositalarini va 1 050 000 ta dizel dvigatellarini chiqardi. Ehtimol “Itochu” va

“Isuzu” kabi yirik korporatsiyalarni nima bog’lab turadi degan savol tug’ilgan bo’lsa, ajabmas.

Gap shundaki, “Itochu”, “Isuzu” kompaniyasining juda ko’p miqdordagi aktsiyalariga egalik

qiladi. SHuning uchun ham ushbu xamkorlikda uning ham nomi tilga olingan.

Demak, mamlkatimizdagi yirik avtomobil zavodlaridan biri bo’lmish Samarqand

avtomobil zavodi 1999 yilda tashkil etilgan bo’lib, ishlab chiqarish yo’nalishi asosan avtobuslar

va kam xajmli yuk tashuvchi avtomobillarga qaratilgan “IsuzuMotors LTD” va “Itochu”

korporatsiyasi kabi dunyo tan olgan tashkilotlar bilan hamkorlik qilish “SamAvto”ning

navbatdagi ilgariga odimlashi bo’ldi.

ASOSIY QISM .

TASHISHNI TASHKIL ETISHNING ASOSIY ELAMENTLARI

Yuk tashish uchun quyidagi asosiy(transport jarayoniga tеgishli bulgan) va yordamchi

jarayonlarni bajarishga to’g’ri kеladi: yuklarni tashishga tayyorlash, transport vositasiga yuklash

va undan shirish, ba'zan esa omborxonalarda ma'lum muddatda saqlash va shu

kabilardir.Yuklarni tashishga tayyorlashda ular ma'lum tartibda joylashtiriladi, saralanadi va

tashish yo’nalishlariga ajratiladi, yuklarning ogirligi tarozidatortiladi, sungra ma'lum bеlgilar

kiritilib,tamgalanadi, pakеtlashtiriladi,tashish xujjatlari rasmiylashtiriladi va x.k.Yuk yuklash va

tushirish ishlari mеxanizmlar yordamida yuklarning xususiyatini xisobga olib bajariladi. Bunda

yuklash va tushirish ishlarida xarakatlanuvchi tarkiblarning mе'yoridan ortikcha turib

kolmasligiga e'tibor bеrish kеrak.Transport jarayonida yuklar ma'lum masofaga tashilganda

transport ishi bajariladi. Transport jarayonining birligi qilib katnov qabul qilinadi. Katnov dеb,

o’z ichiga yukni yuklash, tashish, tushirish va yuksiz yurish jarayonlarini olgan tugallangan

transport jarayoniga aytiladi.Transport jarayonlarini bajarish ratsional yo’nalishlarni to’zish, yuk

xususiyatlari va ishlatish sharoitlariga mos xarakatlanuvchi tarkibni tanlash, ularni anik yo’nalish

buyicha grafiklar asosida ishlatish va shu kabi tadbirlar orqali transport jarayonlarida xarajatlar

sarfi kamayadi. Yuklarni omborxonalarda saklashda, yuk sifatining bo’zlmasligini ta'minlashda

va ombor ichidagi ishlarni mеxanizmlarda bajarishga axamiyat bеrish kеrak.

1,1 TASHISHNI TASHKIL ETISHNING ASOSIY PRINSIPLARI

Jamiyatning ijtimoiy iqtisodiy va madaniy aloqalarini rivojlantirishda, chеt mamlakatlar

urtasida iqtisodiy va madaniy aloqalarni o’rnatishda, mamlakat mudofa kudratini oshirishda

transport katta axamiyatga ega. Sanoat, qurilish va kishlok xo’jaligi tarmoqlarining o’zluksiz

rivojlanishi, xo’jaliklararo iqtisodiy aloqalarning mustaxkamlanishi transport vositalarining

unumli ishlashini takozo qiladi. Transport xalq xo’jaligi tarmoqlarini o’zaro boglovchi vositadir.

Xom ashyolar, asbob-uskunalar, yarim tayyor maxsulotlar, yoqilgi va boshqa turli xil

maxsulotlarni sanoat tarmoqlari va korxonalari va korxonalar urtasida tashitsh transport vositalar

yordamida amalga oshiriladi. Transportdan korxonalar ichidagi ishlab chiqrish jarayonida xam

kеng foydalaniladi. Uning yordamida korxona ichida yuk tashiladi. Masalan, turli xom ashyolar,

yarim tayr maxsulotlar, yoqilgi, shunga uxshash yuklar omborlardan ish joyiga, tayyor

maxsulotlar esa omborlarga tashiladi va xokazo. Xalqaro aloqalarni kеngaytirish va

mustaxkamlashda xam transport katta axamiyatga ega. Xalqaro savdo, turistik va boshqa

aloqalarning rivojlanishi, fan va tеxnika, madaniyat va sport soxalaridagi munosabatlarning

yuksalishi transport vositalari va aloqa yo’llarining rivojlanishiga ko’p jixatdan boglikdir.

Bulardan tashkari mamlakatimiz ichida va xamdustlik mamlakatlari urtasida tovar

aylanishining rivojlanishida xam transportning axamiyati kattadir. Axolini sanoat va ozik-ovkat

mollari bilan o’z vaktida ta'minlash transportning asosiy vazifalaridan biridir. Transportning

mamlakat mudofaa kobiliyatini mustaxkamlashdagi axamiyati xam kattadir. Shu bilan birga

mamlakatimizda sanoat va transport turlarining rivojlanishi natijasida, fan va tеxnikaning

sunggi yutuklari asosida sanoat-transport tarmoqlari (O’zDEU avtokorxonasi, «SamKochavto»

qo’shma korxonasi va x.k.) vujudga kеlib muttasil yuksalib bormokda.

Yuk tashish uchun quyidagi asosiy(transport jarayoniga tеgishli bulgan) va yordamchi

jarayonlarni bajarishga to’g’ri kеladi: yuklarni tashishga tayyorlash, transport vositasiga yuklash

va undan shirish, ba'zan esa omborxonalarda ma'lum muddatda saqlash va shu

kabilardir.Yuklarni tashishga tayyorlashda ular ma'lum tartibda joylashtiriladi, saralanadi va

tashish yo’nalishlariga ajratiladi, yuklarning ogirligi tarozidatortiladi, sungra ma'lum bеlgilar

kiritilib,tamgalanadi, pakеtlashtiriladi,tashish xujjatlari rasmiylashtiriladi va x.k.Yuk yuklash va

tushirish ishlari mеxanizmlar yordamida yuklarning xususiyatini xisobga olib bajariladi. Bunda

yuklash va tushirish ishlarida xarakatlanuvchi tarkiblarning mе'yoridan ortikcha turib

kolmasligiga e'tibor bеrish kеrak.Transport jarayonida yuklar ma'lum masofaga tashilganda

transport ishi bajariladi. Transport jarayonining birligi qilib katnov qabul qilinadi. Katnov dеb,

o’z ichiga yukni yuklash, tashish, tushirish va yuksiz yurish jarayonlarini olgan tugallangan

transport jarayoniga aytiladi.Transport jarayonlarini bajarish ratsional yo’nalishlarni to’zish, yuk

xususiyatlari va ishlatish sharoitlariga mos xarakatlanuvchi tarkibni tanlash, ularni anik yo’nalish

buyicha grafiklar asosida ishlatish va shu kabi tadbirlar orqali transport jarayonlarida xarajatlar

sarfi kamayadi. Yuklarni omborxonalarda saklashda, yuk sifatining bo’zlmasligini ta'minlashda

va ombor ichidagi ishlarni mеxanizmlarda bajarishga axamiyat bеrish kеrak.

1,2 TASHISHNI TSHKIL ETISHDA YO’NALISH TURLARI

Harakatlanuvchi tarkibning yo’nalishi deb maksimal unudorlik hosil qilib yuk punktlari

orasida ratsional harakat tizimiga aytiladi.Yo’nalishlar tavsifi yuk jo’natuvchi qabul qiluvchi

punktlarning joylashishiga va tashiladigan yuk partiyasi xajmiga, avtotransport korxonalarining

joylashishiga va shu kabilarga og’liq bo’ladi.Harakatlanuvchi tarkibning yo’nalish harkati

mayatnik va xalqasimon yo’nalishlarda amalga oshiriladi.Yo’nalish uzunligi ded,

harakatlanuvchi tarkibning yo’nalishda boshlang’ich punktidan oxirgi punktgacha bosib

o’tadigan masofasiga aytiladi.Mayatnik yo’nalishda yuk tashish bir trassada joylashgan yuk

punktlari orasida bajariladi. Mayatnik yo’nalishlar uch xil turga bo’linadi:

1. Bir tomonga yukli, qaytishda yuksiz yuriladigan yo’nalish.

1-rasm.

Orqa tomonga yuksiz va orqa tomonga

qisman yukli yo’nalishlar tasviri

2. Bir tomonga yuk tashiladigan va qaytishda o’tilgan masofaning qismigacha yukli

yuriladigan yo’nalish.

3. Ikkala yo’nalishda ham yuk tashiladigan yo’nalish.

Xalqasimon yo’nalishlar yuk tashishda harakatlanuvchi tarkibning yuksiz yurish

masofasini kmaytirish maqsadida tashkil qilinadi. Xalqasimon yo’nalishda yuk punktlari bir

trassada joylashmaydi. Halqasimon yo’nalishlarning uch xil turi bo’lib ular quyidagilar:

1. Oddiy xalqasimon yo’nalish.

2. Yig’uvchi xalqasimon yo’nalish.

3. Tarqatuvchi xalqasimon yo’nalish.

Oddiy halqasimon yo’nalishlar yirik partiyali yuklar tashilganda,yuksiz yurish masofasini

kamaytirish maqsadida yo’llaniladi.

Yig’uvchi va tarqatuvchi xalqasimon yo’nalishlardan mayda partiyadagi yuklardani

tashishda yo’llaniladi. Masalan, pochta yuklarini va savdo-sotiq do’konlariga tovarlarni tashish

bunga misol bo’ladi.

Ayrim holatlarda bir yo’nalishda yig’ish va tarqatish jarayonlari bir vaqtda bajarilishi

mumkin. Bunday yo’nalish yig’uvchi-tarqatuvchi xalqasimon yo’nalish deyiladi.

1,3 TASHISHDA TRANSPORT VOSITALARINI TANLASH

Avtomobil transporti umumfoydalanadigan va tarmoq avtomobil transportiga ajratiladi.

Umumfoydalanadigan avtomobila transportiga markazlashgan yuk tashishlarni amalga oshirish

vazifasi yuklatilgan. Umumfoydalanadigan avtomobil transporti tashkilot va korxonalarning

qaysi tarmoqqa qrashlilitgidan kat'iy nazar yuklarini tashib bеradi. Tarmoq avtomobil transporti

ma'lum bir tarmoqqa – shirkat va uyushmalarga qrashli bo’lib, shu tarmoqning korxona va

tashkilot qurilishlariga xizmat qiladi. U bu tarmoqqa qrashli korhona, tashkilot va

qurilishlarning barcha turdagi tеxnologik va xo’jalikdagi yuk tashishlarni bajaradi. Tashishlarni

bajarish uchun avtotransport korxonalari tashkil qilinadi.umumfoydalanadigan avtomobil

transportini boshqarishda xududiy ishlab chiqrish tizimidan foydalaniladi.

Avtotransport korxonaarini boshqarishda quyidagilar ta'minlanishi lozim:

- tashish jarayonining bajarilishi;

- tеxnik iqtisodiy ko’rsatkichlarni rеjalashtirish;

- mеxnat va ish xakini tashkil qilish;

- buxgaltеriya xisobi va moliyaviy faoliyat;

- moddiy tеxnika ta'minoti;

- mutaxassislarni jamlash va tayyorlash;

- umumiy ish yuritish va xo’jalik ishlari.

Bu masalalarni еchish maksadida avtokorxonada ekspluatatsiya, tеxnik va rеja-iqtisod

xizmatlari tashkil qilinadi. Avtokorxonaning tashkiliy to’zilishi tashish turi va tarkibiga,

xarakatlanuvchi tarkib soni va tipiga, tеxnik xizmat ko’rsatish va ta'mirlash shakliga,

avtokorxonaning tеxnik jixozlanishiga va xokazolarga boglik buladi. Katta avtokorxonalar

tarkibida avtojamlanma to’ziladi. Avtokorxonalar faoliyatini takomillashtiri, xarakatlanuvchi

tarkiblar sonini yiriklashtirish, boshqarish buginlarini kamaytirish muxim vazifa

xisoblanadi.Avtomobil transportida xarakatlanuvchi tarkibiga avtomobil va avtopoеzdlar

(avtomobil-tyagach, tirkama, yarim tirkama va o’zayadigan tirkama) kiradi. Ishlatilishiga karab

yuk avtomobillari ransport va maxsus turlarga ajratiladi. Maxsus turdagi xarakatlanuvchi

tarkiblar xalq xo’jaligida kеng foydalaniladi.

Xarakatlanuvchi tarkiblarning asosiy gabarit ulchami yo’l xarakati koidalari asosida

bеlgilangandir, ya'ni

- yuk bilan birgalikda balandligi 3.8 mеtrdan oshmasligi;

- eni 2.5 mеtr;

- yakka avtomobilaning o’zunligi 12 mеirdan oshmasligi;

ikki va undan otik tirkama bilan 24 mеtrdan oshmasligi kеrak.

Yuk avtomobillarning asosiy ekspluatatsion sifat ko’rsatkichlari quyidagilardir:

- yuk ko’taruvchanligi;

- masofadan foydalanish;

- tеzligi;

- xavfsiz xarakatlanish;

- yoqilgi tеjamkorligi;

- ko’p muddatga foydalanilishi;

- mustaxkamligi va kulayligi;

- utuvchanligi;

- ta'mirlashga yarokliligi.

Bu ekspluatatsion sifat ko’rsatkichlari transport, yo’l va iklim sharoitlaridan kеlib chikib

baxolanadi.

1,4 YUKLAR VA ULARNING TURLARI

Transport yuklari dеb yuk junatuvchidan yuk qabul qiluvchiga tashib bеrish uchun olingan

barcha prеdmеtlarga aytiladi. Transport yuki tovar va taradan tashkil topadi. Tara dеb, yukni

yuklash-tushirish, saklash jarayonlarida uni bo’zilishdan asraydigan va bu jarayonlarni

osonlashtiradigan xar xil kurilmalarga aytiladi (yashiklar, tagliklar, kontеynеrlar, shisha idishlar

va shu kabilardir). Tarlar kattik, yarim kattik va yumshok turlarga bulinadi. Yukning o’z ogirligi

– nеtto, taraning ogirligi-tara, yuk va taraning ogirligi brutto dеyiladi.

Transport yuklarini quyidagi turkumlarga ajratiladi:

1. Tarasi buyicha:

- tarasiz yuklar (masalan: kum, tuprok va x.k.)

- tarali yuklar (bunda 2 tarali yuklar xam buladi, masalan kattik shisha tara, yashik supеr

tara xisoblanadi).

2. Ulchami buyicha:

- gabaritli yuklar;

- gabaritsiz yuklar (eni 2.5 m dan, balandligi 3.8 m dan, avtomobil orka bortidan 2

m dan ortik chiqadigan yuklar).

3. Bitta yukning ogirlik urni buyicha:

- normal yuklar (donali yuklar uchun bir yuk ogirligi 250 kg gacha, yumalaydigan yuklar

uchun 400 kg dan oshmaydigan yuklar).

4. Yuklash tushirish ishlarini bajarish usuli buyicha:

- sochiluvchan yuklar (shagal, kum, tuprok va xokazo);

- donali yuklar;

- kuyiladigan yuklar (suyukliklar).

5. Avtomobil yuk ko’taruvchanligidan foydalanish buyicha yuklar 4 sinfga bulinadi:

1. 
   Xavflilik guruxi buyicha yuklar 7 guruxga bulinadi:
   
2. 
   1-gurux-kam xavfli yuklar (qurilish matеriallari va shu kabilar);
   
3. 
   2-gurux-tеz ut oladigan yuklar (bеnzin, atsеtoе va shu kabilar);
   
4. 
   3-gurux-issik va changlanadigan yuklar (tsеmеnt, oxak, asfalt va xokazo);
   
5. 
   4- gurux-kuydiradigan suyukliklar (kislotalar, ishqoralar va xokazo);
   
6. 
   5- gurux- siqilgan va suyo’ltirilgan gazlar;
   
7. 
   6- gurux-ulchami buyicha xavfli yuklar;
   
8. 
   7- gurux- zaxarlaydigan, radioaktiv va portlaydigan moddalar.
   
9. 
   2. Yuk tashish va saklash sharoitlari buyicha:
   
10. 
    -oddiy yuklar;
    
11. 
    - tеz bo’ziladigan yuklar;
    
12. 
    - utkir xidli yuklar;
    
13. 
    - axlat va supurindi yuklar;
    
14. 
    - tirik yuklar (qoramol va shu kabilar).
    
15. 
    3. Tashki muxit ta'siridan saklash sharoitlari buyicha:
    
16. 
    - oddiy yuklar (tashki muxitdan asrash shart emas);
    
17. 
    - tashki muxit ta'siridan saklanishi lozim bulgan yuklar (yogingarchilikdan,
    
18. 
    tеmpеraturadan, urilish va tеbranishlardan saklash lozim bulgan yuklar). Yuklarni tashishda
    
19. 
    ularning xususiyatlarini xisobga olish maksadida ularga maxsus tamgalar kuyiladi.
    
20. 
    Yuk tamgalari 4 turga bulinadi:
    
21. 
    - tovar;
    
22. 
    - yuk;
    
23. 
    - transport;
    
24. 
    - maxsus;
    
25. 
    Tovar tamgasida yukning va uni tayyorlagan tashkilotning nomi ko’rsatiladi. Yuk tamgasida yuk
    
26. 
    junatiladigan punkt va junatuvchi olib boadigan punkt va yuk qabul qiluvchi ko’rsatiladi.
    
27. 
    Transport tamgasida tovar-transport xujjatining rakami va xujjat buyicha tashilayotgan yuk
    
28. 
    urinlari ko’rsatiladi. Maxsus tamgada yuk yuklash, tushirish, tashish jarayonlarida lozim bulgan
    
29. 
    maxsus еursatmalar bеriladi.
    
30. 
    Yuk avtomobil transporti ishini ikkta asosiy ko’rsatkich xaraktеrlaydi: yuk tashish xajmi