Kirish adabiyotlar taxlili

3.2. Nikelni matochniy eritmalardan saralab olish uchun naften kislotasini qo‘llashning imkoniyatlarini tatqiq etish.

Naften kislotalari o‘z tuzilishi bo‘yicha to‘yingan bir asosli siklik tizilmali va siklanlarni yaratuvchilar hisoblanadi. Odatda, naften kislotalari shunday taxlitda tuzilganki, karboksil guruhi polimetilen bosqichiga kirmaydi, undan zanjir shaklida karboksil va yadro o‘rtasida zanjirni hosil qiluvchi metilen guruhlari bilan ajralgan, 1 dan 5 tagacha uglerod atomlariga ega.

Bir qator kon maydonlari(kaliforniya, ruminiya, galiy va boshq.)ning naften kislotalari o‘rganilganida aniqlanishicha, 7 tadan 12 tagacha uglerod atomlariga ega bo‘lganlari monotsiklli birikmalarni o‘zida namoyon qiladi; uglerod atomlari 12 tadan ortiq bo‘lgan kislotalar yadrolar o‘rtasida bir yoki ikki uglerod atom bog‘liqlikdagi biriklik birikmalar hisoblanadi.

Uglevodorodli radikalda naften kislotalarining halqalari mavjudligi ularning molekulalari yaqinlashishlariga to‘sqinlik qiladi, molekulyalararo o‘zaro harakatlar energiyasini tushirgan holda, bu esa ushbu kislotalarning suyuq holatdaligi sabablidir.

Naften kislotalarining qaynash harorati n-parafin kislotalarinikiga qaraganda birmuncha past. Bu farq molekulada uglerod atomlari soni ortishi bilan oshib boradi. 20 ⁰Сharoratda va uglerod atomlari soni bir xilligida parafin kislotalari 10 ⁰С gacha suyuq holatda bo‘lib turadi Uglevodorod radikali yetarlicha kattalikda bo‘lganida naften kislotalarining yaxshi eruvchanligi flotatsiyada istiqbolli to‘plovchi sifatida namoyon bo‘lishini ta’minlaydi. Naften kislotalari turli rudalarni flotatsiya qilishda bir necha bor sinovlardan o‘tkazilgan.

Sheelit, alunit, apatit va fosfat rudalari va noyob metallar rudalarini flotatsiyalashda to‘la qoniqarli natijalar olingan.

Naften kislotalarining flotatsion faoligi uglevodorod radikali oshirilishi bilan ortadi va pH muhitining nibat miqdorlariga etarli darajada bog‘liq bo‘ladi. Naften kislotalarining to‘plovchilik harakatlari flotatsiyalashda, masalan gematitni pH ning ancha past miqdor nisbatlari tomoniga suradi. Qattiq suvda naften kislotalarining flotatsion ta’sir harakatlari tushib ketadi, ammo uncha natriy oleatiga nisbatan uncha ko‘p bo‘lmagan darajada. Aynan bir xil xom-ash’yodan, lekin turli uslulardan olingan naften kislotalari deyarli bir xil flotatsion xususiyatlarga ega bo‘ladi.

Yaratuvchi aromat qatorining to‘plovchilik ta’sirlari o‘rganilganida aniqlandiki, karboksil guruhining bevosita benzol halqasiga bevosita bog‘langan birikmalari yuqori flotatsiion faol bo‘lar ekan.

Bir qatlam qavatli naften kislotalari quyidagi strukturaviy tuzilish formulasiga ega:

CH ₂ CH ₂

CH –( CH₂)n-COOH

CH ₂ CH ₂

Kam okisli suvli eritmalarda metallar ionlarining kompleks bog‘lamini hosil qilish uchun naften kislotasining qo‘llanish extimollari rangli va qora metallarning mazkur reagentlar bilan mustaxkam birikmalar hosil qilishiga qarab belgilanadi.

Naften kislotalari metallarning ionlari bilan quyidagi reaktsiyalarga asosan o‘zaro ta’sirlashadi:

Ni⁺² + 2(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOOH = [(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOO]₂Ni + 2H⁺ (3.2.1)

Cu⁺² + 2(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOOH = [(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOO]₂Cu + 2H⁺ (3.2.2)

Zn⁺² + 2(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOOH = [(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOO]₂Zn + 2H⁺ (3.2.3)

Fe⁺² + 2(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOOH = [(CH ₂)₄CH(CH ₂)_nCOO]₂Fe + 2H⁺ (3.2.4)