Kirish abdulla Avloniy

OLIY HIMMAT
Oliyhimmat deb din va millatga foydali ishlarni mol va jon ila ishlamakni aytilur.
Himmat shunday bir olijanob fazilatdurki, insoniyatning koni, yaxshi xulqlarning posboni demak joizdur. Himmat sohiblari karim sifatli, rahim tabiatli bo’lur. O’z jinsining avlodidan har vaqt yordamini ayamas. Xayr-u saxovatli ishlardan o’zini tortmas. Pul va molini millat yo’lida sarf etmakdan qizg’anmas. Oliyhimmat kishi soyasi latif, mevasi laziz daraxt kabidurki, bu soyaga yaqin bo’lgan kishilar har vaqt foydalanurlar.
Himmatli inson lutf-u marhamati ila dunyo yuzida jilvagar o’lur. Olamni ravshan qilguvchi gunashning quvvat va fayziga zarar yetmagani kabi himmat arbobining ham sarf va xarajot ila sha’n va molina zarracha xalal yetmas. Insonning mohiyati vijdonidan bilinur. Vijdon esa faqat oliyhimmat kishilardan topilur. Alhosil, himmat insonning kamoloti, taraqqiy va madaniyatning olotidur. Har ish himmat soyasida yuzaga chiqar. Oliyhimmat va xolis niyat ila ish ishlagan kishilar tavfiqi rabboniyga rafiq, rahmati rahmoniyga shafi’ bo’lurlar. Rasuli akram nabiyyi muhtaram sallollohu alayhi vasallam afandimiz: «Uluvvil himmati minal imoni», – demishlar. No’shiravon: «Inson oliyhimmat vazifasi ila mukallafdur, olijanob o’lan bir hakim ko’rgan bemorini davoyi himmat ila darmonlayur. Jahonning kasbi umroniysi oliyhimmatlar soyasidadur», – demishlar.
Ibrat ko’zingizni ochingiz, «Yo, ulal-absor»,
Himmat-la tikilmish shu go’zal masjidi dildor.
Jur’at-la muzayyan o’lur olam, yashar inson,
Himmatli quling suygusi har yerda xaridor.

AFV
Afv deb kechurmakni aytilur. Bir kishi qilgan kamchiliklarini bo’yniga olub, o’kunub, kechurmakni so’rasa, afv qilmak lozimdur. Chunki afv yaxshi xulqlarning afzali, insoniyatning akmalidur. Janobi Haq Qur’oni karimda afvni maqtab madh qilmishdur. Olijanob kishilar uzrni qabul qilur. Bir kishi qusur va qabohatini bo’yniga olub uzr aytsa, afv qilur, kechirur. Kattalik va ulug’likning lazzati birovdan o’ch olmakda emas, balki afv qilmakdadur.
Masalan, Ahmad Mahmudga bir yomon ish qilub dilini og’ritdi. Mahmud Ahmaddan o’chini oldi. Bas, Ahmad ila Mahmudning orasidagi yomonlikdagi farq na o’ldi. Holbuki, har ikkisi ham bir-biriga yomonlik qildi. Har ikkisi ham g’amlik va parishon bo’ldi. Bir yomonlik ikki bo’ldi. Agarda Ahmadning qabohatiga Mahmud afv mukofotini bersa, ikkisi ham shod-u masrur o’lur hamda Janobi Haq afv qiluvchilarni suyar. O’zi ham afv mag’firat qiluvchidir. No’shiravon: «Bir gunohkorni afv qilmakdan qanday lazzat olganimni hech kimga aytmayman», – demish.
Ulug’larning ishi afv aylamakdur,
Kichiklar uzr uchun bel boylamakdur.
Musulmonlig’da yo’q kin-u adovat,
Dila afv, adolat joylamakdur.
Bizim ishlar hasad, bu’z-u xusumat,
Xududdan chip-chiqub, chet poylamakdur.
Butun af’olimiz bir-birga zidlik,
Urub- tortub, og’izni moylamakdur.