Kirish 2-5 I. bob Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini yalpi tekshirishning asosiy shakllari

Kirish

Mavzuning dolzarbligi:Vatanimiz mustaqillikka erishganidan so’ng o’tgan yillar tom ma’noda rivojlanish va yuksalish yillari bo’ldi. Bu hayotimizning har bir jabhasida ko’zga tashlanib turibdi. Xalqning qaddini tiklash uchun birinchi navbatda uninig qadriyatlarini tiklash zarur. Muhtaram prizidentimiz rahbarliklarida ulkan islohotlar amalga oshirildi va oshirilmoqda. U kishi o’zlikni anglash tarixdan boshlanishini¹ shuning uchun xalqimizning o’zigagina xos bo’lgan mentalitetni, qadriyat va boshqa xalqlarda uchramaydigan ijobiy jihatlarni o’zida aks ettiruvchi har qanday merosni ko’z qorachig’day asrash kerakligini² qayta-qayta uqtiradilar. Shu bois, O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar strategiyasida ta’lim sohasini tubdan takomillashtirish, ta’lim sifatini oshirish, intellektual salohiyatli, jismoniy barkamol avlodni shakllantirish, aniq fanlarni chuqurlashtirib o‘qitish va iqtisodiyotning turli sohalari uchun malakali kadrlarni tayyorlash ustuvor vazifalar sifatida belgilangan bo‘lib, pirovardida bugungi davr talabiga javob bera oladigan ta’lim tizimni yaratish ko‘zda tutildi.Sohadagi islohotlar natijasida maktabgacha ta’lim tizimida boshqaruv mexanizmi tubdan takomillashtirildi, nodavlat ta’lim xizmatlari ko‘rsatish tizimi isloh qilindi, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim tizimi qayta ko‘rib chiqildi, oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish choralari kuchaytirildi, oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’limning ikki pog‘onali tizimi joriy etildi.

Maktabgacha ta’lim. Uzluksiz ta’lim tizimining birlamchi bo‘g‘ini hisoblangan ushbu soha har tomonlama sog‘lom va barkamol bola shaxsini tarbiyalash va maktabga tayyorlashda g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadi. Lekin, tahlillar shuni ko‘rsatdiki, oxirgi yillarda turli omillar ta’sirida maktabgacha ta’lim tizimida bolalarni maktab ta’limiga tayyorlash borasida rivojlanish o‘rniga, orqaga ketish holatlari, yil davomida maktabgacha yoshdagi bolalarni maktabgacha ta’lim tashkilotlariga qamrab olish ko‘rsatkichlari o‘sishi tendensiyasi kuzatilmadi. Aksincha, so‘nggi yillar davomida davlat tasarrufidagi maktabgacha ta’lim tashkilotlari soni 45 foizdan ziyodroq kamayib, bugungi kunda respublika bo‘yicha bolalarning maktabgacha ta’lim bilan qamrab olinishi 30 foizni tashkil etdi. Bunga mavjud maktabgacha ta’lim tashkilotlarining moddiy-texnika bazasi zamonaviy talablarga javob bermasligi, tizimda variativ dasturlar, bolalarni maktabga tayyorlash bo‘yicha muqobil shakllarning ishlab chiqilmaganligi, rivojlangan mamlakatlarning tajribasi yetarli darajada o‘rganilmaganligi, faoliyat yuritayotgan pedagog kadrlarning aksariyati oliy ma’lumotli emasligi, ta’lim sifati monitoringi yuritilmaganligi kabi omillar sabab bo‘ldi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-maydagi “O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta'lim tizimini rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash togrisida'gi PF-4312-son Farmonida uzluksiz ta'limning boshlang'ich bo'g'ini bo'lgan maktabgacha ta'lim keyingi ta'lim turlariga bola ongiga dastlabki bilimlarni beruvchi "fundament" ekanligi belgilab berilgan.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xalq ta’limini boshqarish tizimini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2018-yil 5-sentabrdagi PF-5538-son Farmoniga hamda “Maktabgacha ta’lim tizimini boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 30-sentabrdagi PQ-3955-son qaroriga muvofiq Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:

1. Quyidagilar:

Maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini tekshirish tartibi to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq;

Umumta’lim tashkilotlari faoliyatini tekshirish tartibi to‘g‘risidagi nizom 2-ilovaga muvofiq;

Maktabgacha hamda umumta’lim tashkilotlari faoliyatini tekshirish vakolatiga ega bo‘lgan davlat organlari va tashkilotlari ro‘yxati 3-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.

2. O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi va Xalq ta’limi vazirligi manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda o‘zlari qabul qilgan normativ-huquqiy hujjatlarni bir oy muddatda ushbu qarorga muvofiqlashtirsinlar.

3. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining ijtimoiy rivojlantirish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari A. Abduxakimov, maktabgacha ta’lim vaziri A.V. Shin, xalq ta’limi vaziri Sh.X. Shermatov hamda Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi boshlig‘i U.N. Tashkenbayev zimmasiga yuklansin.( 2019- 25-04)

Maktabgacha ta’lim – bolaning individual, yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda uning jismoniy va psixik rivojlanishini, uzluksiz ta’limning keyingi bosqichi – maktabga o’z vaqtida va to’laqonli o’tishini ta’minlovchi har tomonlama, maqsadga yo’naltirilgan ta’lim va tarbiya jarayoni hisoblanadi. Prezidentimiz SH.M.Mirziyoevning “Tanqidiy tahlil, qat`iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining qoidasi bo`lishi kerak” deb nomlangan ma`ruzasida maktabgacha ta`lim sohasida bolalarni qamrab olish atigi 27 foizni tashkil etishi va bu sohadagi ishlar e`tibordan chetda qoganligi ta`kidlab o`tildi. Ana shu vazifalardan kelib chiqib, mamlakatimizda bolalarni maktab ta`limiga sifatli tayyorlash samaradorligini oshirish maqsadida katta ishlar amaga oshirilmoqda. Xususan, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti SH. M. Mirziyoevning “2017-2021-yillarda maktabgacha ta`lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi qarori (2016 y. 29 dekabr) ushbu fikrlarning isbotidir. Qarorda begilangan kompleks tadbirlarning amaga oshirilishi natijasida bolalarni maktabga tayyorlash bo`yicha quyidagilarga erishilishi kutilmoqda: yuqori sifatli maktabgacha ta`limni ta`minlash, bolalarni sifatli maktabga tayyorlashni tubdan yaxshilash, ta`lim-tarbiya jarayoniga muqobil dasturlarni joriy etishga;

bolalarni maktabga tayyorlashning muqobil shakli bo`gan 6100 ta qisqa muddatli guruhni tashkil etishga;

3-6 yoshdagi maktabgacha ta`lim tashkilotlari ga qamrab olinmagan bolalarni ularning ota-onalarini metodik qo`llanmalar bilan ta`minlash orqali maktab ta`limiga tayyorlashni tashkil etishga;

Bunday natijalarga erishish uchun maktabgacha ta`lim tashkilotlarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash; maktabgacha ta`lim tashkilotlari tarmog`ini kengaytirish, malakali pedagog kadrlar bilan ta`minlash; bolalarni maktab ta`limiga tayyorlash darajasini tubdan yaxshilash; ta`lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy ta`lim dasturlari va texnologiyalarini tadbiq etish; bolalarni har tomonlama intelektual, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlantirish yo`nalishlari bo`yicha puxta rejalar ishlab chiqildi va amaga oshirishga kirishildi.Chunki har qanday mamlakatning kuchi uning, fuqarolarining ma`naviy etukligi, intellektual salohiyatga egaligi bilan begilanadi. Bolalar ta`lim-tarbiya masalasi M.Inomova, p.f.d. R.M.Qodirova, F.R.Qodirova, J.G`. Yo`ldoshev, N.Sayidaxmedov, O`.Tolipov, kabi olimlar tomonidan o`rganigan va ta`limning turli bosqichlarida yoshlarni har tomonlama tarbiyalashning pedagogik asoslari ishlab chiqigan.