Kimyoviy va oziq-ovqat texnologiyasi

Katalitik riforming. 
Riforming jarayoni, haydalgan benzinni oktan sonini 
oshirish va aromatik uglevodorodlar olish uchun qo'llaniladi. Katalitik kreking 
jarayonida alyumosilikat katalizatorlar qo'llanilsa, katalitik riformingda esa 
bifunksiyali katalizatorlar qo'llaniladi. Ular orasida g'ovaksimon alyuminiy oksidga 
shimdirilgan platina katalizatori platformingda muhim ahamiyatga ega, oxirgi 
vaqtlarda esa kislota turidagi tashuvchiga shimdirilgan platina-reniy katalizatorlari 
qo`lanilmoqda. Ushbu ikki jarayon 470-540°C da bosim ostida, vodorod 
ishtirokida olib boriladi. Aromatik uglevodorodlar katalitik riforming sharoitida 

---

izomerlanish va dealkillash reaksiyalariga uchraydi. Bosim ortishi bilan ushbu 
reaksiyalar tezlashadi. 
Katalitik riforming jarayonida sodir bo'layotgan kimyoviy o`zgarishlar 
katalizatorning bifunksionallik xususiyati bilan bog`iq. Kislota markazlarida, 
asosan izomerlanish reaksiyalari sodir bo'lishi hisobiga parafinlar izoparafinlarga, 
besh halqali naftenlar siklogeksan gomologlariga aylanadi. Boshqa tomondan 
olganda Pt yoki Pt + Re metallida bir qator gomolitik o'zgarishlar rivojlanadi, ular 
orasida olti halqali naftenlarni degidrirlash reaksiyasi muhim ahamiyatga ega. 
R
250-300
0
C
-H
2
R
Olti halqali naftenlar dastlab siklogeksan va uning gomologlariga aylanadi, 
keyingi degidrirlash natijasida aromatik uglevodorodlar hosil bo'ladi: 
CH
3
-H
2
Siklik birikmalar hosil bo'lishida parafinlarni degidrosikllanish reaksiyasi 
muhim o'rinni egallaydi. 
CH
3
CH
2
CH
2
CH
2
R
CH
2
R
CH
2
-H
2
-H
2
R
Beshta C atomidan tashkil topgan izoparafinlar ham aromatlashish 
xususiyatiga ega.