Kimyoviy rеаksiyalаr kinеtikаsi vа muvоzаnаt

Ba’zi moddalarda Htuzilish = Nsolv. buladi. Bular molekulyar tuzilishli qutblanmagan moddalar bo‘lib, ularning erishi entalьpiya uzgarishisiz ( Nerish = O) ruy beradi. Bu erish jarayonida G < O bulishi uchun asosan, entropiyaning o‘zgarishi ( S > O) hal qiluvchi rol uynaydi. Bunga misol sifatida I2 kristallarning CCl4 da erishini keltirish mumkin. Bu eritma hosil bo‘lishida erituvchi va erigan modda molekulalari urtasida yangi modda (solvat) hosil bo‘lmaydi va bunday eritmalar ko‘pincha oddiy ikkita moddaning aralashmasiga, ya’ni ideal eritmalarga yaqin bo‘ladi.

• Ba’zi moddalarda Htuzilish = Nsolv. buladi. Bular molekulyar tuzilishli qutblanmagan moddalar bo‘lib, ularning erishi entalьpiya uzgarishisiz ( Nerish = O) ruy beradi. Bu erish jarayonida G < O bulishi uchun asosan, entropiyaning o‘zgarishi ( S > O) hal qiluvchi rol uynaydi. Bunga misol sifatida I2 kristallarning CCl4 da erishini keltirish mumkin. Bu eritma hosil bo‘lishida erituvchi va erigan modda molekulalari urtasida yangi modda (solvat) hosil bo‘lmaydi va bunday eritmalar ko‘pincha oddiy ikkita moddaning aralashmasiga, ya’ni ideal eritmalarga yaqin bo‘ladi.
• Moddalarning eruvchanligi. Har qanday kimyoviy toza modda boshqa moddada eriydi. Moddalarning eruvchanligi shu moddaning va erituvchining tabiatiga, temperaturaga bogliq.
• Moddalarning eruvchanligi deb, ayni temperaturada 100 g erituvchida erigan moddaning gramm mikdoriga aytiladi. Odatda buni moddalarning "eruvchanlik koeffitsienti" deyiladi.

Kengroq ma’noda moddalarning eruvchanligi sifatida ayni sharoitda to‘yingan eritmaning kontsentratsiyasini kabul kilsa xam buladi. SHunga muvofik, eruvchanlik miqdoran erigan modda massasining tuyingan eritma massasiga nisbatini ifodalovchi foiz kiymatga tengdir. Ba’zan 1 litr tuyingan eritmadagi erigan moddaning "mol" lar soni xam moddaning eruvchanligi deyiladi.

• Kengroq ma’noda moddalarning eruvchanligi sifatida ayni sharoitda to‘yingan eritmaning kontsentratsiyasini kabul kilsa xam buladi. SHunga muvofik, eruvchanlik miqdoran erigan modda massasining tuyingan eritma massasiga nisbatini ifodalovchi foiz kiymatga tengdir. Ba’zan 1 litr tuyingan eritmadagi erigan moddaning "mol" lar soni xam moddaning eruvchanligi deyiladi.
• Ko‘pchilik hollarda erituvchi sifatida suv ishlatilgani uchun moddalarning suvda eruvchanligi qkuyidagicha xarakterlanadi: agar 100 g suvda 10 g. va undan kup mikdordagi modda erisa - yaxshi eruvchan; agar 10 g. dan 0,01 gacha erisa - kam (yomon) eriydigan; agar 0,01 g. dan kam erisa - amalda erimaydigan modda deyiladi.
• Moddalarning eruvchanligi ularning tabiatiga bog‘liq. Qutbli moddalar qutbli erituvchida (spirt - suvda, ammiak - suvda, vodorod xlorid - suvda) yaxshi eriydi: qutbsiz moddalar kutbsiz erituvchilarda (iod - xloroformda, yog‘ - benzolda, naftalin - benzolda) yaxshi eriydi.