Kimyoviy kinetika. Kiyoviy reaksiya tezligi va unga tasir etuvchi omillar. Reaksiya tezligining kontsentratsiyasi

V_t2/V_t1 = g  ^t₂^{- t}₁^/1 0 
V_t2  va V_t1  - t₂ va t₁ haroratdagi reaktsiya tezligi;
t₂ ; t ₁ - haroratlar;
g - reaktsiyaning harorat koeffitsienti.
Reaksiya tezlik konstantasining harorat va faollanish energiyasiga bog’liqligi Arrenius tenglamasi bilan ifodalanadi.
K = Ae^-E a^R/T
E_a - faollanish energiyasi;
A - doimiy son;
e - natural logarifm asosi (2,31);
R - universal gaz doimiysi (8,31 j/mol K);
T - mutloq harorat, K.
Faollanish energiyasi qancha kichik, harorat qancha yuqori bo’lsa, reaksiya shuncha tezlashadi. Faollanish energiyasi kichik bo’lgan reaksiyalarning
(E 0 < 40 kj/mol) tezligi juda katta bo’ladi. Bunga misol qilib eritmalarda ionlar orasida boradigan reaksiyalarni keltirish mumkin.
Faollanish energiyasi katta (E 0 > 120 kj/mol) bo’lgan reaksiyalarning tezligi juda kichik bo’ladi. Masalan, oddiy sharoitda azot va vodorod o’rtasidagi reaksiya: 
N₂ + 3H₂ = 2NH₃
Agar faollanish energiyasining qiymati o’rtacha (40 < E < 120 kj/mol) bo’lsa, bu reaksiyalar o’rtacha tezlikda borib, ularning tezliklarini oson o’lchash mumkin.
Na₂SO₄ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + H₂O
Reaksiya modda molekulasidagi atomlar orasidagi bog’ning bo’shashishi yoki uzilishi hisobiga boshlanadi. Bunda oraliq faollangan kompleks hosil bo’ladi. Bu oraliq kompleks faollanish energiyasini yutish hisobiga boshlanadi. Faollashgan kompleks beqaror bo’lib, tezda parchalanadi va reaksiya mahsulotlari hosil bo’ladi.
Bunda energiya ajralib chiqadi. Buni quyidagicha tasvirlash mumkin.
H - H H ... Cl H-Cl
+ ® │ │ ® -----
Cl - Cl H ... Cl H-Cl
dastlabki faollashgan reaksiya
moddalar kompleks mahsulotlari
Faollanish energiyasining ahamiyati katta bo’lib, u o’z-o’zidan
borishi mumkin bo’lgan ( DG<0) reaksiyalarni to’xtatishi mumkin, ya’ni ular yo’lida to’siq bo’ladi.