Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa. Modda miqdori


KIMYOVIY BOG‘LANISH. MODDALAR TUZILISHI



Download 1,36 Mb.
bet28/73
Sana16.01.2022
Hajmi1,36 Mb.
#378901
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   73
Bog'liq
masala mashq kitob

3. KIMYOVIY BOG‘LANISH. MODDALAR TUZILISHI

Moddalar o‘z tuzilishlariga ko‘ra molekulyar va nomolekulyar tuzilishli bo‘ladi. Molekulyar tuzilishli moddalarga kovalent bog‘lanish xos. Nomolekulyar bog‘lanishli moddalar atom, ion va metall kristal panjarali moddalarga bo‘linadi. Bunday moddalarga asosan kovalent, ion va metall bog‘lanishlar xos. Kovalent bog‘lanish qutbsiz va qutbli bo‘lib, unga to‘yinuvchanlik va yo‘naluvchanlik xossalari xos bo‘ladi. Kimyoviy bog‘lanish muayyan energiyaga ega. Kimyoviy bog‘lanish energiyasi bog‘lanishning uzunligiga bog‘liq bo‘lib, bog‘lanishning uzunligi qancha katta bo‘lsa, energiya shuncha kichik bo‘ladi. Vodorod bog‘lanishning energiyasi eng kichik bo‘lib, u shu bog‘lanishda qatnashadigan ftor, kislorod, azot, xlor, brom va boshqa element atomlariga bog‘liq. Vodorod bog‘lanish ichki va tashqi molekulyar bo‘ladi. Valent bog‘lanishlar usuli asosida moddalar tarkibidagi elementlarning gibridlanish turlarini aniqlash mumkin. Gibridlanish va molekula geometriyasi o‘zaro bog‘liq. sp3 gibrid orbitallar soni 4 ta, sp2 gibrid orbitallar soni 3 ta, sp gibrid orbitallar soni 2 ta, sp3d gibrid orbitallar soni 5 ta va h.k. bo‘ladi.



3.1. VIIA guruh elementlari gidridlari qatorida yuqoridan pastga tomon bog‘lanish energiyasi qanday o‘zgaradi?

Yechish: Ftordan astatga tomon elementlar atomlarining radiuslari ortib boradi. Elementlar atomlari radiuslarining ortishi bog‘lanish uzunligining ortishiga va, demak, bog‘lanish energiyasining kamayishiga olib keladi.

3.2. VIA guruh elementlari gidridlari qatorida kisloroddan tellurga tomon bog‘lanish uzunligi va molekulalarning barqarorligi qanday o‘zgaradi? (Javob: bog'lanish uzunligi ortadi, barqarorlik kamayadi).

3.3. Quyidagi moddalarning qaysilari molekulyar kristall panjara hosil qiladi: 1) muzlagan suv; 2) litiy; 3) «quruq muz», 4) natriy karbonat; 5) atseton; 6) etil spirti; 7) kaliy sulfat; 8) yod; 9) kremniy (IV)-oksid. (Javob: 1, 3, 5, 6, 8).

3.4. Elektron formulalari quyida keltirilgan elementlar juftliklaridan qaysilari molekulyar kristall panjara hosil qiladi? 1) 1s22s1; 2) 1s22s22p2; 3) 1s22s22p3; 4) 1s22s22p4; 5) 1s22s22p5; 6) 1s22s22p6. (Javob: 2-3; 2-4; 2-5; 3-4; 3-5; 4-5).

3.5. Tartib raqamlari 2, 3, 6, 7, 8, 9 va 10 bo‘lgan elementlardan qaysi juftligi qutbliligi eng katta bo‘lgan kovalent bog‘lanishli birikma hosil qiladi? (Javob: 6-9).

3.6. Atom kristall panjarali birikma hosil qiladigan elementlar guruhini toping: 1) ..2s1; ..2p5; 2) ..2p2; ..3p2; 3) ..2p4; ..3p4; 4) ..2p5; ..3p5; 5) ..2p6; ..3p6. (Javob: 2).

3.7. Tartib raqamlari 2, 3, 6, 7, 8, 9 va 10 bo‘lgan elementlardan qaysi juftligi qutbliligi eng katta bo‘lgan ion bog‘lanishli birikma hosil qiladi? (Javob: 3-9).

3.8. Tarkibida sp3 gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsating: 1) berilliy xlorid; 2) bor ftorid; 3) metan; 4) suv; 5) ammiak; 6) ammoniy ioni; 7) xlorid kislota; 8) sulfit angidrid; 9) sulfat angidrid; 10) sulfat ioni. (Javob: 3, 4, 5, 6, 7, 10).

3.9. Tarkibida sp2 gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsating: 1) berilliy xlorid; 2) bor ftorid; 3) sulfit angidrid; 4) sulfat angidrid; 5) etilen; 6) atsetilen; 7) karbonat ioni; 8) sulfit ioni. (Javob: 2, 3, 4, 5, 7, 8).

3.10`. Tarkibida sp gibridlangan atom bo‘lgan moddalarni ko‘rsati ng: 1) berilliy xlorid; 2) karbonat angidrid; 3) kremniy (IV)-oksid; 4`) suv; 5) vodorod sulfid; 6) xlorid kislota; 7) sulfit angidrid; 8) boran 9) atsetilen. (Javob: 1, 2, 9).

3.11. Quyidagilardan qaysilari qutbsiz molekulalar hisoblanadi: 1) Cl2, 2) HCl; 3) H2; 4) H2S; 5) H2O; 6) NH3; 7) CO2; 8) C2H6; 9) CH3OH. (Javob: 1, 3, 7, 8).

3.12. Kaliy dixromatdagi kimyoviy bog‘lanishlar soni nechta, shulardan qanchasi va qanchasi bog‘lanishlarga to‘g‘ri keladi? (Javob: 14, 10, 4).

3.13. CH2=CH2 molekulasida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 gibrid orbitallar va bog‘lanishlar hosil bo‘lishida qatnashgan?

Yechish: CH2=CH2 molekulasida 4 ta vodorod atomi bo‘lib, ular s orbitallar yordamida  bog‘lanishda qatnashadi. Qo‘shbog‘ hosil bo‘lishida  va  orbitallar qatnashgan.  bog‘lanish hosil bo‘lishida har bir uglerod atomidan bittadan, jami 2 ta p orbital qatnashgan. Qolgan bog‘lanishlar faqat bog‘lanishlar bo‘lib, ularning hosil bo‘lishida har bir uglerod atomidan uchtadan, jami 6 ta sp2 orbital qatnashadi. Mazkur moddada sp va sp3 orbitallar ishtirok etmaydi.

3.14. CH3CH=CH2 molekulasidagi  va  bog‘larning hosil bo‘lishida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 orbitallar qatnashgan? (Javob: s6, p2, sp26, sp34).

3.15. CH3CH2CH=CH2 molekulasidagi  va  bog‘larning hosil bo‘lishida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 orbitallar qatnashgan? (Javob: s8, p2, sp26, sp38).

3.16. CH2=CHCH=CH2 molekulasidagi  va  bog‘larning hosil bo‘lishida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 orbitallar qatnashgan? (Javob: s6, p4, sp212).

3.17. CH3CCCH=CH2 molekulasidagi  va  bog‘larning hosil bo'lishida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 orbitallar qatnashgan? (Javob: s6, p6, sp4, sp26, sp34).

3.18. CH3CCCH=CHCH3 molekulasidagi  bog‘larning hosil bo'lishida nechtadan s, p, sp, sp2 sp3 orbitallar qatnashgan? (Javob: s8, sp4, sp26, sp38).

3.19. Quyidagi moddalardan qaysi birlarida qutbli kovalent bog‘lanish mavjud bo'lgani holda, molekulasi qutbsiz bo‘ladi? 1HCl; 2BeCl2; 3NH3; 4CO2; 5H2O; 6H2S, 7CH4.

(Javob: 2,4,7).



3.20. Quyidagi moddalardan qaysilari suvda eritilganda donor-akseptor bog‘lanish yuzaga keladi? 1HCl; 2NH3; 3CH4; 4BCl3, 5NaCl; 6HBr; 7FeCl3; 8CuSO45H2O, 9Na2SO4. (Javob: 1,2,4,6,7,8).

3.21. Quyidagilardan qaysilarining fazoviy tuzilishi tetraedr, qaysilarinikitrigonal piramida, qaysilarinikiuchburchak va qaysilarinikito‘g‘ri chiziqli bo‘ladi? 1CH3CH3; 2NH4+; 3CH4; 4BF3, 5BeCl2; 6H3O+; 7NH3; 8SO42-, 9CO32-, 10CHCH, 11CH2=CH2, 12H2O, 13CO2. (Javob: tetraedr1,2,3,8; trigonal piramida6,7,12; uchburchak4,9,11; to‘g‘ri chiziqli5,13).

Download 1,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   73




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish