Кiмyodаn маsаlа vа маshqlаr yechish usullаri kiris h

Namunaviy masalalar

1-masala. Tarkibi quyidagicha bo’lgan tuzni eng oddiy formulasini toping: Na-42,07%, P-18,9%, O-39,02%

Yechish: bunday masalalarni yechishda dastlab elementlarning berilgan foizlarini ularning atom massasiga bo’inadi va hosil bo’lgan nisbatlarning barchasi eng kichigiga bo’linadi:

• 
  42,07/23= 1,83; 18,9/31= 0,61; 39,02/16= 2,44;
  
• 
  Na P O
  

Demak tuzning formulasi: Na₃PO₄

Javob: Na₃PO₄

2–masala. Quyidagi tuzlarni molekulyar va struktura formulalarini yozing. Kalsiy gidroksosul’fat, alyuminiy digidroperefosfat.

Yechish: 1) asosli tuz molekulyar formulasini yozish uchun avval asos qoldig’i yoziladi.

CaOH⁺ so’ng asosning yo’qotgan bitta gidroksil gruppasi o’rniga kislota qoldig’i yoziladi. Bunda asos nechta gidroksil gruppa yo’qotsa, uning valentligi shunga teng bo’ladi so’ng kislota qoldig’ining valentligi bilan almashtirilib indeks tarzida qo’yiladi.                    I         III

(CaOH)₃PO₄

 

2) Molekulyar formulaga asoslanib struktura formula yoziladi.

O-H             Asos qoldig’ining uchta bo’sh qo’liga uch

Ca                                           negizli kislota (H₃PO₄) ni bitta qoldig’i kelib

O-H             bog’lanadi

Ca

O-H

Ca                                           H-O-Ca                        O

 

H-O-Ca                        O            P == O

 

H-O-Ca                        O

3) Nordon tuzni molekulyar formulasini yozish uchun metal atomiga kislota qoldig’ini vodorod soni ko’rsatilgan holatda qo’shib yoziladi. Bunda kislota qoldig’i valentligi yo’qotilgan vodorod soniga teng.

Al(H₂PO₄)₃

4) Bu tuzni struktura formulasini yozish uchun kislotalarni strukturasini yozish qoidasiga asoslanib ko’rsatilgan miqdordagi kislota qoldigi’ini tuzilish formulasi yozib olinadi va yo’qotgan vodorodning qo’llariga metal atomi ulanadi.