Kimyo va uni o`qitish metodikasi” kafedrasi Himoyaga tavsiya etildi Tabiiy fanlar fakulteti dekani

I. Boshlang‘ich moddalar va reaksiya mahsulotlari soni va tarkibi bo‘yicha:
1) Murakkab reaksiyalar-murakkab tarkibli bir modda ikki yoki undan ortiq moddadan hosil bo‘ladigan reaksiyalardir. Oddiy moddalar birikmalarining reaksiyalari har doim oksidlanish-qaytarilish reaksiyalaridir. Murakkab moddalar birikish reaksiyalarida ham ishtirok yetishi mumkin.
2) Parchalanish reaksiyalari - bitta murakkab moddadan ikki yoki undan ortiq oddiy moddalar hosil bo‘ladigan reaksiyalar. Dastlabki moddaning parchalanish mahsulotlari oddiy va murakkab moddalar bo‘lishi mumkin. Parchalanish reaksiyalari odatda moddalar qizdirilganda paydo bo‘ladi va yendotermik reaksiyalar hisoblanadi. Murakkab reaksiyalar singari, parchalanish reaksiyalari yelementlarning oksidlanish holatlarini o‘zgartirgan yoki o‘zgartirmagan holda sodir bo‘lishi mumkin;
3) O‘rin olish reaksiyalari-oddiy va murakkab moddalar orasidagi reaksiyalar bo‘lib, ular davomida oddiy modda atomlari murakkab modda molekulasidagi yelementlardan birining atomlarini almashtiradi. O‘rin olish reaksiyasi natijasida yangi oddiy va yangi murakkab modda hosil bo‘ladi. Ushbu reaksiyalar deyarli har doim oksidlanish-qaytarilish reaksiyalaridir.
4) Almashinish reaksiyalari-molekulalari tarkibiy qismlarini almashadigan ikkita murakkab moddalar orasidagi reaksiyalar. Almashinish reaksiyalari har doim elektron o‘tkazmasdan davom yetadi, ya’ni ular oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari emas. Almashinish reaksiyalari natijasida odatda quyidagilar hosil bo‘ladi: cho‘kma, gaz, kuchsiz, elektrolit (suv).
II. Oksidlanish darajasining o‘zgarishi asosida
1) Oksidlanish darajasini o‘zgartirmasdan sodir bo‘ladigan reaksiyalar - neytrallanish reaksiyalari.
III. Katalizator borligiga qarab
1) Katalitik bo‘lmagan (katalizator ishtirokisiz boradi)
2) Katalitik (katalizator ishtirokida kelib)
IV. Issiqlik effektiga asoslangan
1) Ekzotermik (issiqlik chiqishi bilan)
2) Endotermik (issiqlik yutilishi bilan)