Kimyo va ekologiya

2-jadval 

Gaz 

1 hajm  suvda erigan   gaz  

hajmining  miqdori  

Gaz 

1 hajm  suvda   erigan   gaz  

hajmining miqdori 

N

2

 

0,011690 

CI

2

 

2,40 

H

2

 

0,01863 

H

2

S 

42,36 

O

2

 

0,03220 

HCI 

427,90 

CO

2

 

0,9280 

NH

3

 

748,80 

 

            2-  jadvaldan    ko’rinib  turubdiki,    NH

3

,  HCI,    H

2

S,  Cl

2

,    CO

2 

boshqa    

gazlarga qaraganda  ko’p eriydi.   Bu  ularning   suv  bilan  o’zaro   kimyoviy     

ta’siri bor  ekanligidan dalolat  beradi. 

           Gazlarning  suvda  erishi  ekzotermik      jarayon      bo’lgani    uchun 

temperatura    oshishi    bilan    eruvchanlik      kamayadi.  Masalan    dalada    sovuq  

havoda  turgan  bir  piyola suvni  issiq  xonaga  olib  kirib  qo`yilsa,  biroz  vaqt  

o`tgach  undan   gaz  pufakchalari  ajralab  chiqayotganing  guvohi  bo`lasiz. 

Binobarin,  qaynatish  orqali  suvdagi  erigan  havodan  tamomila  holi  bo’lish 

mumkin.  Ammo  gazlar  organik  erituvchilarda  eriganda  ko’pincha  issiqlik 

yutiladi. Bunday hollarda temperatura ko’tarilishi bilan gazlarning eruvchanligi 

oshadi.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

         Gaz    erigan  suvga    elektrolit    qo`shilsa,    gazlarning    eruvchanligi   

kamayadi.    Buni  “muzlanish”    ya`ni    tuz    yordamida    ajratib    olish    deyiladi.  

Masalan, 20 

0

C va  1atm   bosimda 100g  suvda  23sm

3

  eriydi.  Bu  hodisaga  

tuzning gidratlanishi  sabab  bo`ladi  deb   tushuntiriladi,  ya`ni   suvning   bir  

---

 

19 

 

 

 

qismi  tuz  ionlari  bilan  birikish  uchun  sarf  bo`ladi  va  o`zining  eruvchanlik  

vazifasini  o`tay  olmaydi. Shuning  uchun  elektrolit   qo`shilganda  gazning  bir  

qismi   ajralib  chiqadi. 

Gazning    suyuqliklarda    eruvchanligiga    bosimning    ta`sirini    Genri    o`rganib, 

1802    yilda  quyidagi      qonunni    kashf    etgan:  O`zgarmas    temperaturada  

gazning   suyuqliklarda  erivchanligi  uning  eritma  ustidagi   bosimiga   to`g`ri  

proporsional  bo`ladi: 

                                           C

c

=K∙P                      (6) 

Bu    yerda    C

c

-    suyuqlik    erigan    gazning    massaviy    konsentratsiyasi      P- 

gazning    eritma      ustidagi      bosimi;  K-  proporsionallik    koeffisient  –

eruvchanlikni    bosimga    bog`liq      emasligi,    ammo    temperatura        bilan  

o`zgarishini  ko`rsatadi.  Masalan, 100ml  suvda  O

0

C  da va  1atm  bosimda  2,9 

mg      azot    erisa,    bosim    ikki    marta      oshirilsa    5,8  mg      eriydi.  Bosimga  

proporsional      ravishda    gazning    zichligi      ham    oshadi;    bosim    ikki    marta  

oshganda  5,8  mg    azot    1atm      bosimdagi  2,9  mg      azot  egallagan    hajmni  

egallaydi.  

 

Demak,    ma`lum    hajmdagi  suyuqlikda    erigan      gazning      hajmi