Kimyo texnologiya

Ishlab chiqarishning oxakli usuli.

(3 – sxema)

Na₂CO₃ Ca(OH)₂

Shlam

NaOH eritmasi


3 – sxema: Oxakli usulda kaustik soda ishlab chiqarish printsipial sxemasi.

Usulning asosiy bosqichlarini keltiramiz:

- dekarbonator suyuqligi, yuvuvchi suv va bug‘latish tuzlari eritmasidan sodali eritma tayyorlash;

- kaustifikatorlardagi suspenziyani ketma-ketlikda aralashtirib kaustifikator so‘ndirgichdagi soda eritmasiga oxak bilan ishlov berish;

- quyqani ajratish;

- dekarbonator suyuqligining mahlum qismini olingan quyqa bilan ishlash;

- quyqani yuvish;

- vakuum – bug‘latish apparatlarida NaOH eritmasini bug‘latish;

- bug‘latilgan shelokni filtrlash;

- shelokni 610 g/dm³ kontsentratsiyagacha bug‘latish;

- shelokning keyingi bug‘latilishi;

- kausik sodani so‘ngi bug‘latish va eritish;

- eritilgan natriy ishqorini tindirish va quyish (barobanlarga quyish).
36. misol.

60 nor nisbat Na₂CO₃ va 20 nor nisbat NaOH 85% aktiv kalsiy oksid tutgan oxakdan iborat tuz eritmasi kaustifikator so‘ndirgichga uzatilgandagi moddiy balansini tuzing. (hisobni ixchamlashtirish uchun 1000 kg oxak tarkibiga faqat 850 kg CaO va 150 kg CaCO₃ kiradi deb qabul qiling) 1000 kg 92% li kaustik sodaga 1000 kg oxak sarflanadi. Nazariy hisobga qarshi ortiqlik 5% sodali eritma zichligi 1150 kg/m³ so‘ndirgich kaustifikatordagi eritmaning kaustifikatsiyalanishi darajasi 75%. Tashlamalar bilan 85% li oxakning 60 kg. CaCO₃ dan 101 kg, Na₂CO₃ dan 6 kg yo‘qotiladi. Tashlamalar namligi 20%. Tashlamalarni yuvishda 4,8% umumiy ishqorlikli (Na₂CO₃ ga hisoblaganda) 312,1 kg eritma olinadi.

Yechish:

1m³ sodali eritma kaustifikatsiyasiga oxak sarfi A (kg/m³) ni quyidagi formula asosida hisoblaymiz:

Bu yerda: C₁ - Na₂CO₃ hisobida sodali eritmaning umumiy ishqoriyligi, n nisb;

C₂ – sodali eritmadagi NaOH miqdori, n nisb;

K – kaustifikatsiyalashning nazariy darajasi, %;

L – ortiqcha CaO, %;

C_oxak – oxakdagi CaO miqdori, %.
K – nazariy kaustifikatsiya darajasini topish uchun soda eritmasidagi Na₂CO₃ ning foiz miqdorini aniqlaymiz:

Bu yerda 2,65 – eritma kontsentratsiyasini n nisb dan g/dm³ yoki kg/m³ ga o‘tkazish koeffitsienti;

1150 – eritma zichligi, kg/m³.