Kimyo texnologiya



Download 0,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/55
Sana20.09.2021
Hajmi0,73 Mb.
#179577
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   55
Bog'liq
ekologiya va agrometeorologiya fanidan maruzalar matni

3.2. Muhit xaqida tushuncha 

 

Organizmlarning  muhiti  deb  ularni  o’rab  turgan  barcha  omillar  yig’indisiga 

aytiladi.  Yashash  sharoiti  hayot  uchun  kerakli  omillar  yig’indisidan  iborat  bo’lib, 

bularsiz  tirik  organizmlar  yashay  olmaydi.  Ularning  ayrimlari  organizm  uchun 

zarur, ayrimlari befarq, uchinchi birlari esa zararli ta’sir qiladi.  

Organizmlar  murakkab  va  o’zgaruvchan  dunyoda  yashab,  ular  o’z  xayotini 

asta-sekin  shunga  moslashtirib  boradi.  Evalyutsion  taraqqiyot  davomida 

organizmlar to’rtta asosiy yashash muhitini o’zlashtirishgan.  

1.  suvli muhit. 

2.  2. Yer muhiti. 

3.  3. Havo muhiti. 

4.  4. Tirik mavjudotlar muhiti. 

 

Organizmlarning  muhitga  moslashuviga  adaptatsiya  deyiladi  (lotincha 



“adabtasio”  -  moslashuv)  Moslashuv  tiriklikning  yoki  hayotning  asosiy 

xususiyatlaridan  biri  bo’lib,  organizmlarning  yashab  qolish  va  ko’payishini 

ta’minlaydi. Ekologik  omillar deb,  muhitning organizmlarga  ta’sir qiluvchi ayrim 

elementlariga aytiladi. Omillar odatda uch guruhga bo’lib o’rganiladi.  

Organizmlar  uchun  zarur  bo’lgan  yoki  unga  teskari  ta’sir  qiladigan  muhit 

elementlariga  ekologik  omillar  deyiladi.  Tabiatda  bu  omillar  bir-biridan  ajralgan 

holda  ta’sir  qilmaydi,  balki  murakkab  kompleks  ko’rinishda  ta’sir  qiladi.  Turli 

organizmlar biror-bir omillarni turlicha qabul qiladi hamda shu omillarga bir xilda 

ta’sir qilmaydi. Undan tashqari organizmlarning har bir turi uchun o’zining alohida 

sharoiti xarakterlidir.  

Masalan: cho’l va yarim cho’lda yashovchi o’simlik va hayvon turlari yuqori 

harorat  va  past  namlikda  yashaydi.  Demak,  organizmlarning  normal  o’sishi  va 

rivojlanish  uchun  ekologik  omillar  bevosita  va  bilvosita  ta’sir  etish  mumkin.  Ular 

haddan tashqari kuchli yoki kuchsiz ta’sir etishi o’simliklarning normal, jadal yoki 




 

16 


sust  rivojlanishiga  olib  keladi.  SHunga  ko’ra  omillarning  optimal,  minimal  va 

maksimal ko’rsatkichlari organizmlar hayotida muhim ahamiyatga ega.  

 


Download 0,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish