Kimyo texnologiya

Ca²⁺ OH^-
Namakob (tuz eritmasi) ni tozalash.
Soda ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan sun’iy va tabiiy tuz eritmalari Ca²⁺, Mg²⁺, SO₄^2- va boshqa aralashmalarni tutadi. Bu aralashmalar ammoniylash jarayonida cho‘kmalar hosil qilib apparat devorlariga o‘tadi va ishlab chiqarish quvvatini kamaytiradi. SHuning uchun odatda namakob oldindan Ca²⁺ Mg²⁺ ionlaridan tozalanadi. Tozalashning eng keng tarqalgan usullaridan biri soda-oxak usuli hisoblanadi. Bu usulda namakobga (tuz eritmasi) soda eritmasi va oxak suti qo‘yiladi.

Reogentlarni uzatish ketma – ketligi tuz eritmasidagi magniy miqdori bilan aniqlanadi. Ko‘p miqdorda Mg tutgan (Masalan: 2,3 normal nisbat Mg²⁺ va 1,5 normal nisbat Cu²⁺) namakobga oldin oxak suti quyiladi, so‘ng soda.

Kam miqdorda (0,5 normal nisbat Mg²⁺ va 1,5 normal nisbat Ca²⁺) Mg tutgan namakobga oldin soda aralashtiriladi.

0,1 normal nisbat Mg²⁺ va 1,2 – 1,7 normal nisbat Ca²⁺ tutgan namakobni tozalashni oldindan aralashtirilgan reagentlar yordamida amalga oshiriladi. Tozalash jarayonida Mg namakobdan gidrooksid xolida cho‘ktiriladi, kaltsiy – karbonat xolida cho‘ktiriladi. Olingan suspenziya tindiriladi. Tindirilgan namakob tozalangan namakob rezervuariga keladi so‘ng adsorbsiya bo‘limiga o‘tadi. Tozalangan namakob (tuz eritmasi) quyidagi tarkibga ega (n nisbatlarda).

Ca⁺² 0,02 yuqori emas Na₂CO₃ 0,25 – 0,3
Mg²⁺ 0,07 yuqori emas NaOH 0,02 – 0,08
Cl^- 104 – 106
2. misol

6,71 kg CaSO₄, 0,63 kg MgCl₂ va 0,33 kg CaCl₂ tutgan 1 m³ namakobni (tuz eritmasi) tozalash uchun soda va Ca(OH)₂ sarfini aniqlang.

Yechish: oxak sodali namakobni tozalashda quyidagi reaksiyalar boradi:
MgCl₂+Ca(OH)₂= CaCl₂+Mg(OH)₂;
CaCl₂+ Na₂CO₃= CaCO₃+2NaCl ;
CaSO₄+Na₂CO₃= Na₂SO₄+CaCO₃ ;
Ca(OH)₂ + Na₂CO₃= CaCO₃+2NaOH
Mg(OH)₂ ni cho‘ktirish uchun (1 – reyaktsiya bo‘yicha) Ca(OH)₂ ning zaruriy sarfi

(0,63∙74)/95,2= 0,49 kg.

[74 va 95,2 – Ca(OH)₂ va MgCl₂ larning molyar massasi] 10% mo‘l miqdorida Ca(OH)₂ sarfi
0,49∙1,1=0,54 kg
Soda sarfi, kg
Kalsiy xloridning CaCO₃ ga o‘tishida
(0,63∙106)/95,2=0,7
[106 Na₂CO₃ ning molekulyar massasi]
Sarflanadigan namakobdagi kalsiy xlorid CaCO3 ga o‘tishi uchun
(0,33∙106) / 111= 0,32
[111 – CaCl₂ ning molekulyar massasi]
Namakobdagi kalsiy sulfatning CaCO3 ga o‘tishi uchun
(6,71∙106) / 136= 5,22
[136 – CaSO₄ ning molekulyar massasi]
Mg (OH)₂ cho‘ktirish uchun kiritilgan ortiqcha Ca(OH)₂ bug‘lash uchun:

Sodaning umumiy sarfi:
0,7+0,32+5,22+0,07=6,31 kg
1 m³ namakobni tozalash uchun standart 95% li sodaga qayta hisoblanganda uning sarfi.

(6,31∙100)/95=6,64 kg ni tashkil etadi.