Kimyo texnologiya 1 Kimyoviy texnologiya fani va uning vazifalari

283). Suvda kalsiy va magniy tuzlarining bo‘lishi uning qanday xossasiga olib keladi?
Suvda turli tuzlar, ayniqsa, Ca va. Mg - ionlari tuzlarining erishi tufayli "suvning qattiqligi" yo’zaga keladi.
Suvning qattiqligi deb, 1 litr (1000 ml) suvda erigan Sa^2* va Mg^2* lar tuzlarining "mg*ekv" (milligram ekvivalent) miqdoriga aytiladi.
Shu tushunchaga asosan "suvning qattiqligi" quyidagicha hisoblanadi:



284). Suvdagi qanday tuzlar uning vaqtinchalik qattiqligiga sabab bo‘ladi?
Vaqtinchalik qattiqlik suvda erigan Ca(HCO₃)₂ Mg(HCO₃)₂ (ba’zan Ғe(HCO₃)₂ bo’lishi ham mumkin) tuzlar tufayli yo’zaga keladi. Shuning uchun karbonatli qattiqlik ham deyiladi. Buni vaqtinchalik qattiqlik deyilishiga sabab. suvni qaynatganda bu qattiqlik yo’qoladi:

Shu sababli suv qaynatilgan idishlarda "quyqa", ya’ni suvda erimaydigan karbonat tuzlari hosil bo’ladi. Bu usulda suvni yumshatganda suvning qattiqligi 5-7 mg*ekv/l gacha kamayadi.


285). Suvdagi qanday tuzlar uning doimiy qattiqligiga sabab bo‘ladi?
Doimiy qattiqlik suvda erigan CaC1₂, CaSO₄, MgCl₂ va MgSO₄ tuzlari tufayli yo’zaga keladi. Bu qattiqlik suvni qaynatganda yo’qolmaydi.
v) Doimiy qattiqlik bilan vaqtinchalik qattiqliklarning yig’indisi umumiy qattiqlik deyiladi.


286). Suvni yumshatishning kimyoviy usuli uchun qanday moddalardan foydalaniladi?
Suvni yumshatishning kimyoviy usuli, kimyoviy reagentlar ta’sirida va ionlami bog'lab ajratishga asoslangan. Kimyoviy yumshatishning bir necha ohakli, sodali, natronli, fosfatli usullari bor. Ohakli usulda suvga so‘ndirilgan ohak ta’sir etiladi. Bunda muvaqqat qattiqlik yo‘qoladi, temir ioni va C 02 ni bog‘lab ajratib olinadi.
Ca(HC03)2 + Ca (0H )2=2CaC03i +2H20. ; M g(HC03)2+Ca(0H )2=C aC 03; +Mg(OH)2^ ++H 20 + C 0 2 FeS04+Ca(0H )2=Fe(0H )2^ +CaS04, 4Fe(0H)2+ 0 2+2H ,0=4Fe(0H )3 C 02 + Ca (0H )2=C aC 03l +H20
Sodali usulda suvga kalsinatsiyalangan soda qo‘shib doimiy qattiqlik yo'qotiladi.
MgS04+N aC 03=M gC034- +Na2S04. MgCl2+Na2C 0 3=M gC034- +2NaCl, CaS04+Na2C 0 3=C aC 034, +Na2S04. CaCl2+Na2C 0 3=C aC 034, +2NaCl
Natron usuli ba’zan qo‘llanilib, unda suvga o‘yuvchi natriy ta’sir ettirilib muvaqqat qattiqlik yo‘qotiladi. M g(HC03)2+4Na0H=M g(0H), ± +2Na2C 0 3+2H20. Ca(HC03),+2N a0H =CaC03i+ N a,C 0 3+2H20
Reaksiya natijasida hosil bo‘lgan suvning doimiy qattiqligini yo‘qotishda ishtirok etadi (sodali usulga qarang). Fosfatli usulda natriy fosfat bilan ham muvaqqat, ham doimiy qattiqlik yo‘qotiladi. 3Ca(HC03)2+2Na3P 0 4=Ca3(P04)21 +6NaHC03. 3MgCl2+ 2Na3P04= Mg3(P04)2 i +6NaC. l 3CaS04+ 2Na3P 04= Ca3(P04)2^ + 3Na2S04