Kimyo texnologiya 1 Kimyoviy texnologiya fani va uning vazifalari

Flotatsiya (Fr. flyotatsiya., Ot. flotter. - Suzish) - bu moddalarning o'ziga xos sirt energiyalarining farqi tufayli turli muhitlar yuzasida ushlab turish qobiliyati. Dastlab flotatsiya minerallarni boyitish uchun ishlatilgan, endi u oqava suvni tozalash uchun faol ishlatiladi. Flotatsiya tizimlari suv yoki oqava suvdan tortib olinadigan zarrachalar ajratilgan.Flotatsiya texnikasi texnologik drenajlarni, faol il, munitsipalitetika, ichimlik suvi, sanoat oqava suvi, texnologik suvni tozalash uchun ishlatiladi.

135. Nima uchun flotatsiya paytida pulpa orqali havo puflanadi?

136. Silvinit nima?

Silvinit (yun. silvinite) — tuzli choʻkindi togʻ jinsi. Tarkibi silvin (50—75%), galit (25—50%), qisman angidrit va gildan iborat. Rangi — oq, qizgʻishqoʻngʻir va qizil. S.kesmada silvin, galit va gilli angidritlarning almashinib yotgan yupqa qatlamidan iborat. Arid iqgtim sharoitida sayoz dengiz, laguna va koʻllarda shoʻr suvdan kimyoviy choʻkish orqali hosil boʻladi. S. kaliyli mineral oʻgʻit i.ch.da muhim xom ashyodir. Undan tibbiyot, atirupa i.ch.da, fotografiya va boshqa sohalarda keng foydalaniladi.

137. Kaliy va natriy xloridlarini ajratish uchun asos nima?

138. 85.63% - Fe3O4 temir oksidi bo‘lgan rudadagi temir va chiqindi tog‘ jinslarining foizini hisoblang.
138. Disulfid qanaqa temir FeS2 tabiiy piritda mavjud bo‘lib, undagi oltingugurt tahliliga ko‘ra 42% bo‘lsa?
139. Ftoroappatit 3 foizini hisoblash 3Ca3(PO4)2CaF2 rudasidagi aralashmalar esa, agar analiz bo‘yicha tarkibida 32% oksid bo‘lsa P2O5.
140. Tarkibida 1,3% mis bo‘lgan rudani qayta ishlash zavodida flotatsiya qilinadi. 1 tonna dastlabki rudaning flotatsiyasi 110.5 kg tarkibida 9.6% mis bo‘lgan konsentratga olib keladi. Konsentrat hosildorligi va misning tiklanish darajasini aniqlang.
141. Tarkibida 5% sulfid bo‘lgan 3 tonna mis rudasini flotatsiyalash vaqtida CuS, 200 kg mis bo‘lgan 30 % konsentrat olindi. Konsentrat unumi, ajratib olish darajasi va boyitish darajasini aniqlang.
142. Konsentrat 5,5%, olingan konsentrat miqdori 275 kg, rudadan metallning ajratib olish darajasi 85% va konsentrat tarkibidagi metall miqdori 95 kg bo‘lsa, suzib olingan rudaning miqdorini (tonnada) va rudadagi metallning ulushini aniqlang.

143. Dispers sistemalarning ta’rifi va xususiyatlari asosiy atama va tushunchalar.

Dispers sistema deb, katta yoki kichik o’lchamda maydalangan moddalardan tarkiblangan sistemani boshqa moddada tarqalganiga aytiladi. Maydalangan modda dispers faza deyiladi. Dispers faza tarqalgan ikkinchi moddaga dispers muhit deyiladi. Dispers sistemaning ko’pchilik xossalari, uning dispersligiga juda kuchli bog’liq bo’ladi. Dag’al dispers sistemadai yuqori dispers sistemaga utilganda, dispers sistemaning diffuziyalanish va osmotik bosim xossalar paydo bo’lib kuchaya boshdaydi.

145. Dispers sistemalarning klassifikatsiyasi. Turli agregat holatlarga yega bo‘lgan tizimlarga misollar.

Dispers sistemalar 3 ga bo'linadi. 1) Chin dispers sistemalar-1 NM Dan kichik olchamli, tiniq, filtirlanadigan, barqaror sistema. 2) Kolloid dispers sistema 1-100 NM olchamli tiniq filter qog'ozdan o'tadigan vaqt o'tishi bilan tarkibi ozgaradigan xossaga ega. 3) Dag'al dispers sistema 100 NM dan katta olchamli filtr qog'ozdan o'tmaydigan beqaror geterogen sistema.
Q/Q- qotishmalar, beton. Q/S- suyuqlik gellar, iviqlar. Q/G- adsorbentlar, gaz katalizatorlari. S/Q-suspenziyalar, zollar, pastalar. S/Q-kopiklar, sovunli kopiklar. G/Q- aerazollar, Chang, tutun. G/S- tumanlar. G/G-kolloid sistemalar kirmaydi

146. Kolloid sistemalarni ishlab chiqarish va mavjud bo‘lish shartlari.

147. Kolloid sistemalarni olishning turli usullari.

Kolloid dispers sistemaning hosil bo’lish sharoitlari. Kolloid eritma olishning dispersion va mexanik usullari.
Kolloid eritma olishning ultratovush va peptizatsiya usuli.Kolloid eritma olishning kondensatsion usullari:fizikaviy kondensatsion usullar,kimyoviy kondensatsion usullar.Polimerlanish va polikondensatlanish usullar.Kolloid eritmalarni tozalash usullari. Dializ. Zlektrodializ. Ultrafiltradiya.Tsentrifugalash usuli.Ultratsentrifugalash usuli.

148. Peskov-Fayans qoidasi.

149. Koagulyatsiya hodisasi.

Koagulyatsiya hodisalari tabiatda va turmushda keng tarqalgan. Qand sanoatida qand lavlagi sharbatini( yani diffuzion sharbatni) tozalashda kolloidlarning koagulyatsiya jarayonida foydalaniladi. Diffuzion sharbat tarkibida shakar va suvdan tashqari, kopincha, shakarmas moddalar ham uchraydi; ular kolloid dispers holatda boladi. Diffuzion sharbatni shakarmas moddalardan tozalash maqsadida sharbatga 2-2,5 % kalsiy oksid qoshiladi. Bunda bazi shakarmas moddalar koagulyatsiyaga uchraydi. Sharbat ikkinchi marta saturatsiya jarayoni natijasida tozalanadi

150. Koagulyatsiya omillari.

Kolloiod eritma zarrachalarining bir-biri bilan qoshilib, yiriklashish xodisasi koagulyatsiya (koagullanish) deyiladi. Yiriklashgan zarrachalar og’irlik kuchi tasirida eritmaning yuqori qismlaridan past qismlariga choka boshlaydi, nixoyat zarrachalar eritmalardan ajraladi. Oz-ozicha boradigan koagulyatsiya ancha uzok vaqt davom etadi. Koagulyatsiyani turli vositalar yordamida tezlatish mumkin:
zolga elektrolit qoshish; zolga boshqa kolloid qoshish; zolni qizdirish bilan tezlashtiriladi.
Elektrolit qoshilganda vujudga keladigan koagulyatsiyani mukammal organish quyidagi xulosalarga olib keldi.

151. Qizdirish va yelektrolit koagulyatsiyasi vaqtida koagulyatsiyaning ta’sir mexanizmi.

Kolloid eritmaga elektrolit qoshilganidan keyin zarrachalar bir-biriga yaqinlashib ozaro tortisha boshlaydi; buning natijasida kolloid sust koagulyatsiyalanadi. elektrolitdan yana qoshilsa, koagulyatsiya tezlashib ketadida zarrachalar bir-biri bilan birlasha boshlaydi.
Tez koagulyatsiya tezlik konstantasi - K ni topish uchun quyidagi formuladan foydalanamiz K =2(ildiz)DL bu erda D-diffuziya konstantasi, L-zarrachalar ortasida tortishish kuchlari ta`sir etadigan masofa.

152. Shuls-Gardi koagulyatsiya qoidasi.

Hul’tse va Gardi elektrolit ionining valentligi bilan uning koagulyatsiyalash kuchi orasidagi bog’liqlikni aniqladilar. SHul’tse-Gardi koidasi deyiladigan bu bog’liqlik quyidagicha tariflanadi: Koagulyatsiyalovchi ionning valentligi qancha katta bolsa, uning koagulyatsiyalash kuchi shuncha kop va koagulyatsiya kontsentratsiyasi shuncha kam boladi.
Bu qoida takribiy xarakterga ega, chunki bazan bir valentli organik asoslar ionlarini koagulyatsiyalash tasiri 2 valentli ionlarnikidan yuqori bolishi mumkin. Bir xil ionlar (masalan, NO3) bilan birikkan Li, Na, K, Rb, Cs kationlarini manfiy kolloidlarni koagulyatsilash tasiri quyidagi tartibda o`zgaradi: Cs+ >Rb+ >NH+ >K+ >Na+ >Li+

153. Koagulyatsiya ostonasi.

Kolloid kimyoda zol’ loyqaligini ozgarishi, chokmaga tushishi, zol’ rangini ozgarishi koagulyatsiya sodir bolganligining belgilari bolib, ushbu belgilarni kuzatish natijasida "koagulyatsiya ostonasi" aniqlanadi. Zolni koagulyatsiga uchratish uchun kerak bolgan elektrolitning minimal mikdori, ayni zolning "koagulyatsiya ostonasi" deyiladi. Uni aniqlash uchun probirkalarga qo`yilgan zolga turli kontsentratsiyadagi elektrolit eritmalaridan baravar solinadi

154. Vaqtinchalik suvning qattiqligini qanday aniqlash mumkin?

Vaqtinchalik yoki karbonatli, suvning qattiqligi va doimiyligi mavjud. Vaqtinchalik qat'iylik kaltsiy va magniy: Ca (HCO 3) 2 va Mg (HCO 3) 2 kislotali karbonatlar (gidrokarbonatlar) mavjudligidan kelib chiqadi va CaS04, MgS04, CaCl2 va MgCl2 sulfat va kaltsiy va magniyning xloridlari mavjudligiga bog'liq. Suvning qattiqligining umumiy miqdori vaqtinchalik va doimiy qoldiqlarning yig'indisidir.

Suvning deyarli barcha turlari uchun yaroqsiz. Masalan, qattiq suvni yuvish, yünü yuvish va matolarni bo'yash uchun ishlatish mumkin emas, chunki sovun uning yuvish qobiliyatini yo'qotadi. Bu sovun asosiy tarkibiy qismini tashkil etadigan suvda eriydigan natriy stearat C 17 H 35 COONa kaltsiy deb nomlanadigan stearat (yoki magnezium) ga o'tadi va kaltsiy (yoki magnezium) sovuni deb ataladi

155. Umumiy suvning qattiqligini qanday aniqlayman?

Umumiy qagtiklik 1 l suvdagi kalsiy va magniy ionlarining milligrammekvivalentlari yigindisi (mgekvGʻl) bilan oʻlchanadi. Qattiqligi 1-1.5 mgekv/ litr bo'lgan suv o'ta yumshoq, 1.5-3 mgekv/l dan kam boʻlgan suv yumshoq, 3—6 mgekv/l boʻlgan suv oʻrtacha , 6-10 mgekv/l o'rtacha qattiq, 10 mgekv/l dan ortiq boʻlgan suv esa juda qattiq suv hisoblanadi. Tabiiy Suvning qattiqligi turlicha. Daryo va koʻl suvining qattiqligi 0,1—0,2 mgekv/l (tayga va tundra), yer osti suvi, dengiz va okean suvining qattiqligi 80— 100 mgekv/l Suvning qattiqligi tufayli bugʻ qozonlari devorlariga choʻkmalar choʻkadi, kir yuvganda sovun koʻp sarflanadi. Qattiq suvda sabzavot, goʻsht yaxshi pishmaydi va h.k. Suvning qattiqligi katta boʻlsa, siydikda tosh paydo boʻladi. Markaziy suv taʼminotida, asosan, isteʼmol qilinadigan Suvning qattiqligi 7 mgekv/l gacha boʻlishiga yoʻl qoʻyiladi. Suvning qattiqligi katta boʻlganda suvni yumshatish usullari qoʻllanadi.

156. Doimiy suvning qattiqligi qanday aniqlanadi?

Suvning doimiy qattiqligi. Suvning qattiqligi - tarkibida Kalsiy (Ca)+ va Magniy (mg)+ ionlari boʻlgan suvning xossasi. Suvning qattiqligi 2 xil: nokarbonat qattiqlik — suvda kalsiy va magniy sulfatlar erishidan kelib chiqadi; karbonat qattiqlik — suvda kalsiy va magniy bikarbonatlar erishidan hosil boʻladi.
157.158. Suvni yumshatishning ohak-sodali usuli.
Ca (HCO 3) 2 = CaCO 3 ↓ + CO 2 + H 2 O;

Mg (HCO 3) 2 = MgCO 3 + CO 2 + H 2 O.

Bu teskari jarayonlarni qaynab turgan suv yordamida deyarli o'ngga burish mumkin, chunki yuqori haroratda karbonat angidridning eruvchanligi pasayadi.

Biroq, karbonat qattiqligini butunlay yo'q qilish mumkin emas, chunki kaltsiy karbonat, ahamiyatsiz bo'lsa -da (taxminan 15 ° C da 9,95 mg / l), suvda eriydi. MgCO 3 ning eruvchanligi ancha yuqori (110 mg / l), shuning uchun uzoq vaqt qaynatilganda u gidrolizlanib, oz eriydigan (8 mg / l) magniy gidroksidi hosil qiladi:

MgCO 3 + H 2 O ═ Mg (OH) 2 ↓ + CO 2.

Bu usul asosan karbonat qattiqligi bo'lgan va past va o'rta bosimli qozonlarga beriladigan suvni yumshatish uchun ishlatilishi mumkin.

kaltsiy va magniy kationlari bilan erimaydigan yoki ozgina eriydigan birikmalar hosil qiladigan suvga maxsus reaktivlar qo'shilishiga asoslangan. O'chirilgan ohak va soda ko'pincha sanoat miqyosida ishlatiladi. Bu usulning kamchiliklari oqova suvlarning yuqori sho'rlanishidir, bu esa qo'shimcha tozalashni talab qiladi; jarayonni ehtiyotkorlik bilan, ko'pincha qo'lda boshqarish zarurati va hosil bo'lgan suvning yuqori ishqoriy reaktsiyasi. Kimyoviy usullar ichimlik suvini yumshatish uchun mos emas. Qoida tariqasida, bu usullar kombinatsiyalangan suvni tozalashning birinchi bosqichidir.

159. Suvni yumshatishning Ion-almashinish usuli

Suvni yumshatish uchun ion almashinish usulining asoslari
Kaltsiy va magniy ionlari natriy va kaliy ionlari singari musbat elektr zaryadiga ega bo'lgan atomlardir. Xuddi shu zaryadning ionlari almashtirilishi mumkin. Ion almashinuvi jarayonida natriy yoki kaliy ionlari bilan qoplangan donador modda (odatda qatronlar) kaltsiy va magniy ionlarini o'z ichiga olgan suv bilan aloqa qiladi. Qatronlar tutgan har bir kaltsiy yoki magniy ionlari uchun ikkita musbat zaryadlangan natriy yoki kaliy ionlari almashinadi (suvga chiqariladi). Ushbu "almashinuv yoki savdo" natriy yoki kaliy qatron tomonidan ushlab turilganligi sababli sodir bo'ladi. Shu tarzda, qattiqlik uchun javob beradigan kaltsiy va magniy ionlari suvdan chiqariladi, qatron tomonidan ushlab turiladi va suvdagi natriy yoki kaliy ionlari bilan almashtiriladi. Bu jarayon suvni «yumshoq» qiladi. Oxir-oqibat, qatronda juda oz miqdordagi natriy yoki kaliy ionlari qolganda, shu bilan bir nuqtaga etib boradiki, kirayotgan suvdan endi kaltsiy yoki magniy ionlarini chiqarib bo'lmaydi. Ushbu nuqtadagi qatron "charchagan" yoki "sarflangan" deb aytiladi va "zaryadlangan" yoki "yangilangan" bo'lishi kerak

160. Aktivlangan uglerodga sirka kislota adsorbsiyasi hodisasini o‘rganish.

161. Fizik adsorbsiyaga nima sabab bo‘ladi

Adsorbsiya jarayoni ikki xil: fizik va kimyoviy (xemosorbsiya) bo'ladi. Fizik adsorbitsiyada adsorbent va yutilayotgan komponent o'zaro kimyoviy jihatdan ta'sir qilmaydi. Kimyoviy adsorbsiya prosessida adsorbent bilan yutilayotgan moddaning molekulalari o'zaro ta'sirlashib, adsorbentning yuzasida kimyoviy birikma hosil bo'ladi.
Klassifikatsiyalash jihatdan adsorbentlarni uch turga bo'lish mumkin:
Birinchi turi: nospetsifik adsorbentlar, ularga grafitlangan qurum kiradi. Bu turdagi adsorbentlar sirtida almashinishga qodir funksional guruh va ionlar bo'lmaydi. Yuqori molekulali uglevodorodlarni, masalan, polietilenni ham shu turga kiritish mumkin.

162. Lokallanmagan adsorbsiya

163. Monomolekular adsorbsiya qanday tenglamaga ta’rif beradi

Langmuir nazariyasiga binoan adsorptiv molekulalar adsorbent yuzasi bilan o'zaro ta'sir qiladi va natijada monomolekulyar qatlam hosil qiladi. Bunday holda, gaz fazasidan adsorbsiyalanish jarayonida adsorbsiyalangan moddaning sirtini to'ldirish darajasi ()
suyuqlikdan
bu erda K - muvozanat konstantasi (adsorbsiya doimiysi);
p - adsorbsiyalangan gazning qisman bosimi;
s - adsorbsiyalangan moddaning konsentratsiyasi.

164. Adsorbent yuzasini to‘ldirish uchun Freidlich tenglamasi

165. Sirt-faol moddalar (sirt faol moddalar)

Sirt faol moddalar - satxlar (fazalar) chegarasiga adsorbsiyalanib, sath energiyasini (sirt taranglikni) pasaytiradigan moddalar. Moddalarning fazalar chegarasiga adsorbsiyalanib, hajmiy konsentratsiyaga bogʻliq tarzda sirt taranglikni pasaytirish xossasi sirt faollik deyiladi. U Gibbsning adsorbsiya tenglamasi r=(C/RT)(dc/dc) tarkibiga kiruvchi G=da/dc qiymat bilan ifodalanadi. Yukrridagi tenglamaga muvofiq Sirt faol moddalarm. uchun Gibbs adsorbsiyasi nuldan katta boʻlishi (G>0) lozim. Natijada adsorbsion qavatdagi modda konsentratsiyasi eritma hajmidagi konsentratsiyadan yuqori boʻladi.

166. Traube Qoidasi

Ham gidrofil, ham gidrofob guruxlarni tutgan moddalar difil moddalar deyiladi.
Dyuklo-Traube qoidasi: difil organik moddalar zanjirini har bir - CH2 - guruxga uzayishida, ularni musbat adsorbsiyada ishtirok etish hususiyati 2-3 barobarga ortadi. Dyuklo-Traube qoidasi Ham gidrofil, ham gidrofob guruxlarni tutgan moddalar difil moddalar deyiladi. Dyuklo-Traube qoidasi: difil organik moddalar zanjirini har bir - CH 2 guruxga uzayishida, ularni musbat adsorbsiyada ishtirok etish hususiyati 2 -3 barobarga ortadi.

167. Adsorbsiyadan oldingi va keyingi eritma konsentratsiyasini aniqlash

168. BET adsorbsiya izotermasi

Agar bir qatlamli qatlamning hosil bo'lishi sirt energiyasini qoplash uchun etarli bo'lmasa, adsorbsiya polimolekulyar bo'ladi va uni sirt kuchlari ta'sirida majburiy kondensatsiya natijasida ko'rib chiqish mumkin.
Asosiy fikrlar:
Adsorbat molekulasi ishg'ol qilingan joyga tegsa, ko'p to'plam hosil bo'ladi.
Siz yaqinlashganda p Kimga p s bepul adsorbsion saytlar soni kamayadi. Yakkalik, juftlik va boshqalar egallagan joylar soni dastlab ko'payadi, keyin kamayadi. to'plamlarda.
Da p =p s adsorbsiya kondensatsiyaga aylanadi. Gorizontal o'zaro ta'sirlar yo'q.Langmuir izotermiyasi birinchi qavat uchun bajariladi.

169. Lokallashgan adsorbsiya.

170. Kimyoviy-texnologik jarayon atamasini izohlang

Kimyoviy ishlab chiqarish jarayonida boshlang'ich moddalar (xom ashyo) maqsadli mahsulotga qayta ishlanadi. Buning uchun bir qator operatsiyalarni bajarish kerak, shu jumladan uni reaktsiyaga o'tkazish uchun xom ashyoni tayyorlash.Kimyoviy jarayonKimyoviy jarayonlar ishlab chiqarish jarayonining asosiy apparati bo'lgan kimyoviy reaktorda amalga oshiriladi. Kimyoviy reaktorning konstruktsiyasi va uning ishlash rejimi uning samaradorligini belgilaydi

173.Texnologik rejim nima deb ataladi?

174.Texnologik rejimning parametri.
Texnologik rejim - bu harakatni ta'minlaydigan bir qator shartlar texnologik jarayon mahsulotning maksimal rentabelligi bilan to'g'ri yo'nalishda va miqyosda. Xamirturushlarning hayotiy faoliyatining kerakli yo'nalishini va maksimal hosilni ta'minlash uchun zarur bo'lgan rejim omillari quyidagilardir: muhit tarkibi; ozuqa tuzlarining tarkibi va ularning ozuqaviy muhit iste'moli birligiga to'g'ri kelishi; muhitning pH qiymati va etishtirishning pH qiymati; o'sayotgan harorat; ozuqa moddalarining qoldiq kontsentratsiyasi; xamirturush o'sish vaqti; emlov vositasida muhitning yashash vaqti; havo oqimi. Emlashning maksimal mahsuldorligini va jarayonning samaradorligini aniqlaydigan omillar: achitqining ishchi kontsentratsiyasida emlashda suyuqlikning foydali etkazib berilishi bilan aniqlanadigan emlovchiga xamirturush etkazib berish; xamirturush o'sishi vaqti; ozuqaviy muhit iste'moli va muhitdagi RS kontsentratsiyasi bilan aniqlanadigan kamaytiruvchi moddalarning soatlik iste'moli (RS); emlov vositasida muhitning yashash vaqti.

175. Kimyoviy reaksiyalar bo‘linadi.

179. Kimyoviy reaksiya tezligi
Kimyoviy reaksiyalar gomogen va geterogen reaksiyalarga bo’linadi. Gomogen reaksiyalar bir jinsli muhitda boradi (masalan gaz fazada yoki eritmada). Geterogen reaksiyalar har xil fazalarda boradi (masalan qattiq va suyuq, qattiq va gaz, suyuq va gaz).
Kimyoviy reaksiyalarning tezligi deganda hajm birligida vaqt birligi ichida sodir bo’ladigan to’qnashishlar soniga aytiladi. Reaksiya tezligi odatda reaksiyaga kirishayotgan yoki hosil bo’layotgan moddalardan birortasining kontsentrasiyasini vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan xarakterlanadi.
Reaksiyaning tezligi to’g’risida sistemaning biror-bir xossasi o’zgarishi (elektr o’tkazuvchanligi, rangi, bosimi, spektri) bilan fikr yuritish mumkin. Agar t 1 vaqtdan t2 vaqtgacha reaksiyaga kirishuvchi moddalardan birortasining kontsentrasiyasi S1 dan S2 ga o’zgarsa, t1 dan t2 gacha bo’lgan vaqt oralig’ida reaksiyaning o’rtacha tezligi :
S2 - S1 D S
V =± ------- = ± ---- formula bilan ifodalanadi.
t 2 - t 1 Dt
Reaksiya tezligi musbat ishorali bo’lishi kerak. Shu sababli, reaksiyaga kirishayotgan modda kontsentrasiyasi vaqt o’tishi bilan kamayib borganligi uchun kontsentrasiya o’zgarishi manfiy qiymat bilan olinadi. Reaksiya davomida moddalarning kontsentrasiyasi beto’xtov o’zgarganligi uchun reaksiyaning ayni vaqtdagi tezligini, ya’ni haqiqiy tezligini bilish ahamiyatga ega. Haqiqiy tezlik formulasi:
dC
V = ± ----
dt
Agar reaksiya tezligi reaksiya mahsulotlari kontsentrasiyasini o’zgarishi bilan aniqlansa, hosilaning oldiga (+) ishora qo’yiladi

177. Geterojen jarayonni aniqlang

Katalizator heterojen ("geterojen") deb ataladi, chunki u reaksiyaga kirishuvchi moddalarning yig'ilish holatidan farq qiladigan agregatsiya holatida bo'ladi. Bunday katalizator odatda mayda bo'lingan qattiq metall yoki uning oksidi, reaktivlar esa gazlar yoki eritmalardir. Geterogen katalizda reaksiya katalizator yuzasida boradi. Bundan kelib chiqadiki, katalizatorning faolligi uning sirtining hajmi va xususiyatlariga bog'liq. Katta sirtga ega bo'lish uchun katalizator g'ovakli tuzilishga ega bo'lishi yoki parchalangan holatda bo'lishi kerak.

178. Kimyoviy jarayon nima deb ataladi?

180. Kimyoviy jarayonni aniqlash
Kimyoviy jarayon bir yoki bir nechta kimyoviy birikmalarni o'zgartirish usuli yoki usuli. Bu o'z kuchi bilan sodir bo'lishi yoki tashqi kuch tufayli amalga oshirilishi mumkin. Bundan tashqari, kimyoviy jarayon materiallarning tarkibini o'zgartirishga qaratilganligini ta'kidlash mumkin.
Aksincha, jismoniy jarayon materiallarning tarkibi yoki o'ziga xosligini o'zgartirmasdan sodir bo'ladi. Masalan, etanol bug'lanish va keyinchalik kondensatlanish yo'li bilan distillashga ta'sir qilishi mumkin, shu bilan uning aloqalarini reaksiya qilmaydi yoki buzmaydi. Bug'langan va distillangan suyuqlik etanol bo'lib qoladi
Kimyoviy reaktsiyalar kimyoviy jarayonlarning asosiy tarkibiy qismidir. Ular kimyoviy reaktsiyalarda ishtirok etadigan birikmalar atomlarining almashinishini o'z ichiga olgan o'zgarishlar majmuasidir, bu esa ba'zi birikmalarning yo'q bo'lib ketishini va yangilarining paydo bo'lishini keltirib chiqaradi.

181. Kimyoviy jarayon tezligining temperaturaga bog‘liqligi

Ommaviy harakatlar qonuni reaksiya tezligining o'zaro ta'sir qiluvchi moddalarning molyar konsentrasiyalariga bog'liqligini tavsiflaydi.
Elementar reaksiya uchun (A + B → ...) bu qonun quyidagi formula bilan ifodalanadi:

y = k ∙ S A ∙ S B,

bu yerda k - tezlik konstantasi; C A va C B - reaktivlarning molyar konsentratsiyasi, A va B.
Agar reaksiyaga kirishuvchi moddalardan biri qattiq holatda bo'lsa, u holda o'zaro ta'sir interfeysda sodir bo'ladi va shuning uchun qattiq jismning konsentratsiyasi samarali massalarning kinetik qonuni tenglamasiga kiritilmaydi. Tushunish uchun jismoniy ma'no tezlik konstantalari, C, A va C B ni 1 ga teng qabul qilish kerak. Keyin tezlik konstantasi birlikka teng reagent konsentrasiyalarida reaksiya tezligiga teng ekanligi ayon bo'ladi.

182. Bir hil tizimlar va geterogen tizimlar o‘rtasidagi farqni yozing.

Geterogen kimyoviy tizim qanday xususiyatlarga ega? Umumiy ma'noda ularni quyidagicha sanab o'tish mumkin:
-Ular ikki yoki undan ortiq fazadan iborat; boshqacha qilib aytganda, u bir xil emas

-U, umuman olganda, quyidagi fazalar juftligidan iborat bo'lishi mumkin: qattiq qattiq, qattiq suyuqlik, qattiq gaz, suyuq suyuqlik, suyuq gaz; Bundan tashqari, ularning uchtasi bir xil qattiq-suyuq gaz tizimida mavjud bo'lishi mumkin.

- Uning tarkibiy qismlari va fazalari, birinchi navbatda, yalang'och ko'z bilan ajralib turadi. Shuning uchun uning xususiyatlaridan xulosa chiqarish uchun tizimni kuzatish kifoya; kristallarning rangi, yopishqoqligi, kattaligi va shakli, hid va boshqalar kabi.
-Bu odatda termodinamik muvozanatni yoki fazadagi zarralar orasidagi yoki ikki xil fazalar orasidagi yuqori yoki past yaqinlikni o'z ichiga oladi.

183. Kimyoviy jarayonning umumiy tezligini yozing.

Kimyoviy reaksiyalarning tezligi deganda hajm birligida vaqt birligi ichida sodir bo’ladigan to’qnashishlar soniga aytiladi. Reaksiya tezligi odatda reaksiyaga kirishayotgan yoki hosil bo’layotgan moddalardan birortasining kontsentrasiyasini vaqt birligi ichida o’zgarishi bilan xarakterlanadi.Reaksiyaning tezligi to’g’risida sistemaning biror-bir xossasi o’zgarishi (elektr o’tkazuvchanligi, rangi, bosimi, spektri) bilan fikr yuritish mumkin. Agar t ₁  vaqtdan t₂ vaqtgacha reaksiyaga kirishuvchi moddalardan birortasining kontsentrasiyasi S₁ dan S₂ ga o’zgarsa, t₁ dan t₂ gacha bo’lgan vaqt oralig’ida reaksiyaning o’rtacha tezligi V=C2-C1/t2-t1. Reaksiya tezligi musbat ishorali bo’lishi kerak. Shu sababli, reaksiyaga kirishayotgan modda kontsentrasiyasi vaqt o’tishi bilan kamayib borganligi uchun kontsentrasiya o’zgarishi manfiy qiymat bilan olinadi. Reaksiya davomida moddalarning kontsentrasiyasi beto’xtov o’zgarganligi uchun reaksiyaning ayni vaqtdagi tezligini, ya’ni haqiqiy tezligini bilish ahamiyatga ega

184. Kimyoviy va texnologik jarayonlarning termodinamik hisoblarini yozing.

Kimyoviy texnologik jarayonlarning termodinamik hisoblari
Texnologik jarayonlarni loyihalashda kimyoviy reaksiyalarning termodinamik hisoblari katta ahamiyatga ega. Ular bizga ushbu kimyoviy o'zgarishning asosiy imkoniyati haqida xulosa chiqarishga imkon beradi,
Tizimdagi muvozanat
Reaktordagi kimyoviy jarayonning maqsadli mahsulotining unumi reaksiya tizimining barqaror muvozanat holatiga yaqinlashish darajasi bilan belgilanadi. Barqaror balans quyidagi shartlarga javob beradi:
Termodinamik ma'lumotlardan muvozanatni hisoblash
Muvozanat konstantasini va Gibbs energiyasining o'zgarishini hisoblash reaksiya aralashmasining muvozanat tarkibini, shuningdek mahsulotning mumkin bo'lgan maksimal miqdorini aniqlash imkonini beradi.

185. Sistemadagi muvozanat.

Kimyoviy muvozanat holatidagi reaksion sistema (aralashma) tarkibi vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi.Muvozanatdagi sistema tashqi ta’sir tufayli muvozanat holatidan chiqarilsa, tashqi ta’sir yo’qotilgandan keyin u yana o’sha oldingi muvozanat holatiga qaytadi: agar tashqi ta’sir davom etaversa, shu sharoitga mos bo’lgan yangi muvozanat holati qaror topadi.
Qaytar reaksiya mahsulotlarini o’zaro reaksiyaga kiritish yoki dastlabki moddalarni bir-biriga ta’sir ettirish yo’li bilan (ya’ni qarama-qarshi yo’llar bilan) muvozanat holatiga erishish mumkin.
Muvozanat konstantasi va uning mohiyati. Vodorod yoddan vodorod yoddi hosil bo’lish reaksiyasini N2+J2=2HJ ning tezligi reaksiya uchun olingan moddalar konsentratsiyalari ko’paytmasiga proporsional bo’ladi

186. Kimyoviy jarayon tezligiga konsentratsiyaning ta’siri.

Konsentratsiya. Konsentratsiyaning oshishi bilan (birlik hajmdagi zarrachalar soni) reaksiyaga kirishuvchi moddalar molekulalarining to'qnashuvi tez-tez sodir bo'ladi - reaktsiya tezligi oshadi.
Ommaviy harakatlar qonuni (K. Guldberg, P. Waage, 1867).
Kimyoviy reaksiya tezligi reaktivlar kontsentratsiyasining mahsulotiga to'g'ridan-to'g'ri proportsionaldir.

AA + bB +. ... [A] a [B] b. ... ...

Reaksiya tezligi konstantasi k reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, haroratga va katalizatorga bog'liq, lekin reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasiga bog'liq emas.

Tezlik konstantasining fizik ma'nosi shundan iboratki, u reaktivlarning konsentratsiyasi birligidagi reaksiya tezligiga teng.Geterogen reaksiyalar uchun qattiq fazaning konsentratsiyasi reaksiya tezligi ifodasiga kiritilmagan.

187. Kimyoviy jarayon tezligiga bosimning ta’siri.

Bosim kimyoviy reaktsiya tezligiga ham juda sezilarli ta'sir ko'rsatadi, lekin bu faqat bir hil tizimlar uchun, ya'ni gaz tizimlari uchun mantiqiy. Qattiq va suyuq moddalarning bir-biri bilan o'zaro ta'sirida yoki bir hil reaktsiyalarda tezlikning o'zgarishi kuzatilmaydi.
Gazsimon reaksiya aralashmalari o'nlab MPa bilan chegaralangan bosim oralig'ida siqilganda reaksiya tezligining oshishi va kimyoviy muvozanatning siljishi kuzatiladi. Bu, asosan, reaksiyaga kirishuvchi moddalar kontsentratsiyasining o'zgarishi bilan bog'liq. Kondensatsiyalangan fazadagi moddalar yoki 200-300 MPa dan yuqori bosimdagi gazlar uchun bosim oshishi bilan reagentlar kontsentratsiyasining ortishi kichik, shunga qaramay, ko'plab jarayonlar bosimga sezgir. Shunday qilib, bosim kislotalar va asoslarning elektrolitik dissotsiatsiyasi muvozanatiga sezilarli ta'sir qiladi, zaryad o'tkazuvchi komplekslarning kontsentratsiyasini o'zgartiradi, keto-enol tautomeriyasining muvozanatiga ta'sir qiladi, muvozanatni tasdiqlaydi, monomer-polimer muvozanatini siljitadi va hokazo.

188. Tizimga inert gazning ta’siri.

Inert gazlar tabiiy ravishda uchraydigan gazlardir. Atrofimiz inert gazlar bilan o’ralgan. Biz nafas olayotgan havoning tarkibita uchraydi. Bular sun’iy yoki qazilma gazlar emas.
Umumiy ta’riflari
Inert muhit : bu atmosferadagi muhitning kislorod nisbati hajmi bo’yicha 8% dan past bo’lgan holat.
Inert gaz : bu chiqindi gaz yoki uning aralashmalari kabi gazdan tashkil topgan va yonishini qo’llab-quvvatlamaydigan darajada kislorod o’z ichiga olgan gazga shunday deyiladi.
Inert gaz inshooti : Qurilmaning umumiy nomi, etkazib berish, sovutish, tozalash, bosim va nazorat birliklaridan iborat.
Inert gaz tizimi : bu inert gaz inshooti va inert gazni taqsimlashdan iborat bo’lib, bu inert gazni dvigatel xonasiga qaytishini oldini oladi.

189. Termodinamik ma’lumotlar asosida muvozanatni hisoblash.

Termodinamik muvozanat - termodinamik tizim holati; bunda tizimni tavsiflovchi barcha parametrlar aniq qiymatlarga ega boʻlib, bu qiymatlar tashqi muhit oʻzgarmasa, istagancha vaqt davomida oʻzgarmay qolaveradi. Termodinamik muvozanat holatiga oʻtgan tizimda issiqlik oʻtkazuvchanlik, diffuziya kabi har qanday qaytmas jarayonlar toʻxtaydi.
Tizimning tashqi muhit bilan oʻzaro munosabatiga qarab, uning Termodinamik muvozanat holatiga oʻtganligini turli fizik kattaliklarning kuzatilayotgan sharoitdagi erishgan chegaraviy qiymatlari orqali aniklash mumkin.

196. Faradey qonunlari qanday shakllantirilgan?