Kimyo-texnalogiya akulteti dekani B. Nurimbetov

Laboratoriya ishini bajarish uchun kerakli qurilma va reaktivlar:
stalagmometr, shtativ, 6 ta kolba, «havo sо‘rgich» (grusha), suv va sirt faol modda.
Ishni bajarish tartibi:
1. Avval 6 ta kolbaning 5 tasiga sirt faol moddaning turli xildagi suvli eritmasi (konsentratsiyasi 0,02; 0,04; 0,06; 0,08 va 0,1 M bо‘lgan) tayyorlab olinadi. 1 ta kolbaga 10 ml suv solinib, stalagmometr yordamida uning tomchilar soni aniqlanadi.
Buning uchun nayning yuqori va pastki qismida ikkita belgi (qornidan pastda va yuqorida) qо‘yilgan. О‘lchash vaqtida stalagmometr shtativga о‘rnatiladi.
Stalagmometr о‘rta qismi (qorni) keng va pastki uchi kapilyar bо‘lgan shisha naydan iborat (1-rasm). Uning yuqorigi uchiga rezina trubka kiydirib, uning yuqorigi belgisiga
yetguncha «havo sо‘rgichi yordamida» suyuqlik sо‘riladi. Yuqorigi belgidan pastki belgigacha qancha suyuqlik tomchisi hosil qilishi aniqlanadi.

turtki, zarbalar, havo tebranishlari va harorat о‘zgarishlariga yо‘l qо‘ymaslik kerak. 6 ta kolbadagi suyuqliklar tajribadan о‘tkazilgandan sо‘ng sirt faol moddalarning sirt tarangligi hisoblab topiladi.
Sirt taranglik qiymati quyidagicha hisoblanadi.

σ₀ – suvning sirt tarangligi,

σ₀=72,75 N/m; nsuv – suvning tomchilar soni;

n_SFM – sirt faol moddaning tomchilar soni;

Olingan natijalar 1-jadvalga yoziladi.

1-jadval ma’lumotlari bо‘yicha: σ = f(С) bog‘lanish egrisi chiziladi. Buning uchun 5-7 ta nuqtasini (eksperimental qiymatlar), ular orqali urinma chiziqlarni ordinata о‘qi bilan kesishguncha davom ettiriladi.

Bunda: NA – Avagadro soni; M – sirt faol moddaning molekulyar massasi; d – sirt faol moddaning zichligi.
Topshiriq: Olingan natijalar asosida adsorbtsiya izotermasini chizing va xulosa qiling.
2-usul.