Kimyo sanoatining xomashyo bazasi

Rudali mineral xomashyolar foydali jinslar bo‘lib, metallar olish uchun asosiy manbadir. Nodir metallardan (Au, Pt, Mo …) boshqa qora va rangli metallar bu rudalar tarkibida oksid (Me_nO_m) yoki sulfid (Me_nS_m) holida uchraydi. Ko‘pincha rudali xomashyolar o‘z tarkibida bir nechta metall: qo‘rg‘oshin, rux, mis sulfidlari, kalsiy birikmalari, kumush, oltin va boshqa metallar aralashmasi bo‘lishi mumkin. Bunday rudalar polimetall (ko‘p metalli) yoki kompleks rudalar deyiladi. Bu polimetall rudada qaysi metall ko‘proq bo‘lsa, ruda shu metall nomi bilan ataladi. Lekin har qanday polimetall ruda tarkibida hamma vaqt temir sulfid (FeS) va temir kolchedani (FeS₂) bo‘ladi. Rudalar, asosan, metallurgiya sanoatining xomashyosi hisoblanib, ulardan turli xil metallar olinadi. Ba’zi vaqtlarda ayrim metalli rudalar kimyo sanoatida ham ishlatiladi. Masalan: Fe₂ va Pb₂O₄, TiO₂ lar bo‘yoq olishda ishlatiladi. Ba’zi rudali xomashyolarning tavsifi 1- va 2-jadvallarda keltirilgan.

1-jadval