Kimyo. Masala va mashqlar to

1.100. 5,85 g natriy xlorid hosil qilish uchun qancha massa natriy metali va qancha hajm xlor kerak? (Javob: 2,3 g; 2,24 l).

1.101. Tarkibida 22,2 g kalsiy xlorid bo‘lgan eritmaga mo‘l miqdor natriy karbonat ta'sir ettirilganda qancha massa kalsiy karbonat cho‘kmasi hosil bo‘ladi? (Javob: 20 g).

1.102. 11,9 g massali kaliy bromid olish uchun qancha massa kaliy ishqori va qancha hajm (n.sh.) vodorod bromid kerak bo‘ladi? (Javob: 5,6 g; 2,24 l).

1.103. Reaksiya unumi 80 % bo‘lganda 5,6 g KOH bilan mo‘l xlorning ta'siridan qancha massadan KClO va KCl hosil bo‘ladi? (Javob: KClO : 3,62 g va KCl: 2,98 g).

1.104. Tarkibida 75 % xrom (III) oksid bo‘lgan 250 kg rudadan xromni to‘liq ajratib olish uchun qancha massa alyuminiy kerak bo‘ladi va qancha massa xrom olinadi?

Yechish: Ruda tarkibidagi xrom oksidining massasini topamiz: =0,75.250=187,5 kg.

Endi reaksiya tenglamasini tuzsak:

Cr₂O₃+2Al=Al₂O₃+2Cr. =152 g/mol.

152:187,5=54:x; x=66,6 kg Al kerak.

152:104=187,5:x; kg xrom olinadi.

1.105. 5,6 l vodorod sulfidni tarkibida 32,5 g simob (II) nitrat bo‘lgan eritma orqali o‘tkazganda qancha massa cho‘kma hosil bo‘ladi?

Yechish: Reaksiyaga kirishuvchi har bir tarkibiy qismning modda miqdorini topamiz:

mol, mol.

Demak, reaksiya uchun olingan vodorod sulfid miqdori simob (II) nitrat miqdoridan ko‘p ekan. Shuning uchun ham hosil bo‘lgan cho‘kmaning massasi simob (II) nitratning miqdori asosida hisoblanishi mumkin: m_HgS=0,1.233=23,3 g.

1.106. Tarkibida bariy gidroksid bo‘lgan eritma orqali 11,2 l karbonat angidrid o‘tkazilganda 93,58 g bariy karbonat cho‘kmasi hosil bo‘lgan bo‘+lsa, shu reaksiyaning unumi qanday bo‘ladi? (Javob: 95 %).

1.107. Tarkibida 5 % begona jinslar bo‘lgan 50 g texnik oltingugurtni yondirishda hosil bo‘lgan oltingugurt (IV) oksid natriy gidroksid eritmasi orqali o‘tkazilganda qancha massa natriy gidrosulfit hosil bo‘ladi? (Javob: 154,4 g).

1.108. Tarkibida 98 % kalsiy karbonat bo‘lgan marmartoshning 150 kg massasini kuydirganda qancha hajm (n.sh.) karbonat angidrid va qancha massa kalsiy oksidi hosil bo‘ladi? (Javob: 33 m³; 82,32 kg).

1.109. Tarkibida 7,8 g bariy xlorid bo‘lgan eritmaga, tarkibida 6,6 g natriy sulfat bo‘lgan eritma qo‘shilganda qancha massa bariy sulfat cho‘kmasi hosil bo‘ladi? (Javob: 8,74 g).

1.110. Tarkibida mis va rux bo‘lgan 56 g massali qotishmaga suyultirilgan sulfat kislota eritmasidan yetarli miqdorda qo'shilganda 11,2 l vodorod ajralib chiqqan bo‘lsa, qotishma tarkibidagi misning massa ulushi qanday bo‘lgan?

Yechish: Mis suyultirilgan sulfat kislota bilan ta'sirlashmaydi, rux esa ta'sirlashadi. Ushbu o‘zaro ta'sir reaksiyasining tenglamasini yozamiz:

Zn+H₂SO₄=ZnSO₄+H₂.

Ajralib chiqqan vodorodning modda miqdori:

Tenglama bo‘yicha vodorodning miqdori ruxning miqdoriga teng. Demak, shuncha miqdor rux kislota bilan ta'sirlashgan, uning massasi m_Zn=0,5·65=32,5 g bo‘ladi. Misning massasi massalar farqiga teng: m_Cu=56-32,5=23,5 g.

Bundan

1.111. Qisman zanglagan temirning 12 g parchasini xlorid kislota bilan ishlaganda 4,48 l gaz ajralib chiqqan bo‘lsa, namuna tarkibida necha foiz temir bo‘lgan? (Javob: 93,3 %)

1.112. Hajmi 50 l bo‘lgan idishdagi vodorod va kislorod aralashmasi portlatilgandan so‘ng 18 g suv kondensatlanib, kislorod ortib qolgan. Dastlabki aralashmadagi kislorodning hajmiy ulushini toping. (Javob: 55,2 %).

1.113. Massasi 82,5 g bo‘lgan rux va temir aralashmasini xlorlash uchun 41,2 l (n.sh.) xlor sarflangan bo‘lsa, aralashmadagi temirning massa ulushi qanday bo'lgan? (Javob: 60,6 %).

1.114. Massasi 23,2 g bo‘lgan volfram (VI) oksidini qaytarishga yetarli bo‘lgan vodorodni olish uchun qancha miqdor rux kerak? (Javob: 0,3 mol).

1.115. 40 g massali ko'mirni yondirganda hosil bo‘lgan karbonat angidrid tarkibida 111 g kalsiy gidroksid bo‘lgan eritma orqali o‘tkazilganda dastlab hosil bo'lgan cho‘kma to‘liq erib ketgan. Ko‘mir namunasidagi uglerodning massa ulushini toping. (Javob: 0,9).

1.116. Massasi 98 g bo‘lgan ammoniy tuzini qizdirganda, 22,4 l (n.sh.) ammiak ajralgan bo‘lsa, qanday anionli ammoniy tuzi olingan? (Javob: ammoniy bromid).

1.117. 42,65 g massali ikki valentli metall oksidi vodorod oqimida qizdirildi. Qizdirish to‘xtatilgandan so'ng qaytarilgan metall va qaytarilmay qolgan metall oksidi aralashmasining massasi 26,65 g kelgan bo‘lsa, reaksiya natijasida qancha massa suv hosil bo‘lgan? (Javob: 18 g).

1.118. 5,4 g massali alyuminiy kukuni qanday massali kalsiy karbonat bilan qizdirilganda reaksiya mahsulotlari massalari yig‘indisi dastlabki aralashma massasiga teng bo‘ladi?

Yechish: Reaksiya tenglamalari:

4Al+3O₂2Al₂O₃ va CaCO₃CaO+CO₂ yoki

4Al+3O₂+CaCO₃2Ca(AlO₂)₂+CO₂.

Reaksiya uchun olingan aralashmaning massasi atmosfera kislorodining birikishi hisobiga tenglashganligi uchun reaksiyaga kirishgan kislorodning massasini topamiz: . 4,8 g. Qo‘shilishi kerak bo‘lgan CaCO₃ massasini bilan belgilasak, hosil bo‘ladigan Al₂O₃ va massalari yig‘indisi:

Tenglamadagi massalarni m=vM bilan almashtirsak:

hosil bo‘ladi.

Yoki

,

bundan v=0,1 mol va m=0,1100=10 g CaCO₃.

1.119. 7,4 g massali Ca(OH)₂ eritmasi orqali karbonat angidrid o‘tkazilganda 9,6 g cho‘kma hosil bo‘lgan bo‘lsa, reaksiyaning unumi qanday bo‘lgan?

Yechish: Reaksiya tenglamasi:

Ca(OH)₂+CO₂CaCO₃+H₂O.

Tenglama bo‘yicha proporsiya tuzsak:

g.

Nazariya bo‘yicha 7,4 g Ca(OH)₂ dan 10 g CaCO₃ hosil bo‘lar ekan. Amalda 9,6 g cho‘kma tushgan bo‘lsa, reaksiyaning unumi:

yoki 96 %.

1.120. Reaksiya unumi 98 % bo‘lganda tarkibida 0,5 mol CaCl₂ bo‘lgan eritmaga etarli miqdor Na₂CO₃ qo‘shganda qancha massa CaCO₃ hosil bo‘ladi.

Yechish: Reaksiya tenglamasi:

CaCl₂+Na₂CO₃CaCO₃+2NaCl.

Tenglama bo‘yicha proporsiya tuzsak:

g.

Nazariya bo‘yicha 0,5 mol CaCl₂ dan 50 g CaCO₃ hosil bo‘lar ekan. Amalda hosil bo‘ladigan cho‘kma massasi m_a formula yordamida hisoblanadi: g.

1.121. Tarkibida bariy nitrat bo‘lgan eritmaga kaliy sulfat eritmasidan etarli miqdor ta'sir ettirilganda 2,33 g cho‘kma hosil bo‘lgan. Agar reaksiya unumi 98,5 % bo‘lsa, qancha massa bariy nitrat olish mumkin?

Yechish: Reaksiya tenglamasi:

Ba(NO₃)₂+Na₂SO₄BaSO₄+2NaNO₃.

Tenglama bo‘yicha proporsiya tuzsak:

g.

Amalda ta'sirlashgan Ba(NO₃)₂ massasi m_n formula yordamida hisoblanadi:

g.

1.122. Tarkibida 93 % SiO₂ bo‘lgan 4,5 kg qum yuqori haroratda natriy ishqori bilan ishlanganda 8,39 kg natriy silikat hosil bo‘lsa, reaksiyaning unumi qanday bo‘lgan? (Javob: 98,6 %).

1.123. Tarkibida 5,45 g kalsiy nitrat bo‘lgan eritmaga mo‘l miqdor natriy oksalat qoshganda 4,14 g kalsiy oksalat cho‘kkan bo‘lsa, reaksiyaning unumi qanday bo‘lgan? (Javob: 97,3 %).

1.124. Reaksiya unumi 87,5 % bo'lganda qo‘rg‘oshin sulfatning 31,3 g cho‘kmasi hosil bo‘lgan. Buning uchun qancha massa qo‘rg‘oshin nitrat olish kerak? (Javob: 37,83 g).

1.125. Zavodning sulfat kislota sexiga tarkibida 78 % FeS₂ bo‘lgan boyitilgan 86,5 t pirit keltirildi. Piritdan SO₂ olish jarayoni unumdorligi 95 %, SO₃ olish unumdorligi 97 % va oxirgi bosqichda H₂SO₄ olish unumdorligi 98,5 % bo‘lsa, shuncha massa piritdan qancha sulfat kislota olinishi mumkin?