Kimyo. Masala va mashqlar to



Download 1,24 Mb.
bet72/72
Sana29.12.2021
Hajmi1,24 Mb.
#75935
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   72
Bog'liq
Masala kitob O.Fayzullayev

m=100+8,9=108,9 g.

Hosil bo'lgan H2SO4 massasi:

18:98=2:x; x=10,9 g H2SO4.

35 %-li oleum tayyorlash uchun 100 %-li 108,9 g H2SO4 da qancha massa SO3 yuttirish kerakligini topamiz:

65:35=108,9:x; x=58,64 g.

2 g suv va 108,9 g 100 %-li H2SO4 ni 35 %-li oleumga aylantirish uchun kerak bo‘lgan SO3 massasi:



mSO3=58,64+8,9=67,54 g.

100 g 60 %-li oleumda bizga kerak bo‘lganidan (35 %) 25 g ortiqcha SO3 bor. Bundan: 100:25=x:67,54; x=270,16 g.

Demak, 270 g 60 %-li oleum 100 g 98 %-li H2SO4 bilan aralashtirilsa, 370 g 35 %-li oleum hosil bo‘ladi. 370:270=100:x; x=72,9773 g 60 %-li oleum va 370:100=100:x; x=27,0327 g 98 %-li H2SO4 kerak ekan.

14.15. 88 % li 750 ml sirka kislota eritmasini tayyorlash uchun sirka angidrid va 25 % li sirka kislota eritmasidan qanday miqdorda (g) olish kerak?

Yyechish: Sirka kislotaning hosil bo‘lish reaksiya tenglamasi: (CH3CO)2O+H2O2CH3COOH.

Birinchi usul: Sirka angidriddan [M[(CH3CO)2O]=102] hosil bo'ladigan sirka kislota [M(CH3COOH)=60] ikkinchi eritmadagi suv hisobiga hosil bo‘lganligi uchun «sirka angidriddagi sirka kislota»ning massa ulushi: =120/102=1,1765 yoki 117,65 % bo‘ladi deb qabul qilish mumkin. Suyultirish qoidasi asosida masala quyidagicha echiladi:


91 15 75

430:86=

20 =5
5 71 355





Demak, 510 g sirka angidrid bilan 240 g 25 % -li sirka kislota aralashtirilsa, 88 % -li sirka kislota eritmasi hosil bo‘lar ekan.



Ikkinchi usul ikki noma'lumli tenglama tuzib yechish:

x+y=750

[(120/102)x+0,25y]/750=0,88

y=240; x=510.

14.16. Mis (II) atsetatning 20 % li eritmasidan 430 g tayyorlash uchun mis (II) atsetat kristallgidrati Cu(CH3COO)2H2O va 5 % li mis (II) atsetat eritmasidan qanday miqdorda (g) olinishi kerakligini hisoblang.

Yechish: M[Cu(CH3COO)2H2O]=200. M[Cu(CH3COO)2]=182. [Cu(CH3COO)2]=182/200=0,91.


64 12 200:12=

16
4 48 =16,67 800










14.17. 16 % li mis (II) sulfat eritmasini tayyorlash uchun 200 g mis kuporosi CuSO45H2O qanday massadagi (g) 4 % li mis (II) sulfat eritmasida eritilishi kerak?

Yechish: Masalani suyultirish qoidasi yordamida quyidagicha yechish mumkin. M[CuSO45H2O]=250. M[CuSO4]=160. (CuSO4)=160/250=0,64.


17,09 8,41

21

29,41 3,91










14.18. Suvsiz sulfat kislota tayyorlash uchun 98 % li 500 g sulfat kislota eritmasida qancha massa (g) sulfat angidrid eritilishi zarurligini hisoblash.

Yechish: SO3+H2OH2SO4.

1=[0,98500+(98/80)m]/[500+m]. m=44,5 g.



14.19. Suvsiz kaliy gidroksid tayyorlash uchun 16,8 g kaliy oksid 92 % li o‘yuvchi kaliyning qanday miqdorida (g) eritilishi zarur?

Yechish: K2O+H2O2KOH.

1=[(112/94)16,8+0,92m]/[16,8+m]. m=40.

Kvant sonlar va atomlardagi elektronlarning holati

Bosh kvant son, n

Orbital kvant son, l

Magnit kvant son, ml

Spin kvant son, ms

Elektron kvant holati

Orbitallar soni

Elektron holatlar soni

Elektron-larning umumiy soni

1

0

0

+1/2, 1/2

1s

1

2

2

2

0

1


0

+1, 0, 1



+1/2, 1/2

+1/2, 1/2



2s

2p



1

3


2

6


8

3

0

1


0

+1, 0, 1



+1/2, 1/2

3s

3p



1

3


2

6


18




2

+2, +1, 0, 1, 2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2



3d

5

10




4

0

1

2



3

0

+1, 0, 1

+2, +1, 0, 1, 2

+3,+2, +1, 0, 1, 2, 3



+1/2, 1/2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2



4s

4p



4d

4f

1

3

5



7

2

6

10



14

32

5

0

1

2



3

4


0

+1, 0, 1

+2, +1, 0, 1, 2

+3,+2, +1, 0, 1, 2, 3

+4,+3,+2, +1, 0, 1, 2, 3, 4


+1/2, 1/2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2

+1/2, 1/2


5s

5p



5d

5f

5g

1

3

5



7

9


2

6

10



14

18


50


Muhim kislota


Kislotalar

Nomi

Formulasi

Azid

HN3

-Alanin

CH3CH(NH2)COOH

-Alanin

NH2CH2CH2COOH

Aminosirka

NH2CH2COOH

Arsenat

H3AsO4

Arsenit

H3AsO3

Benzoat

C6H5COOH

Borat

H3BO3

Bromid

HBr

Chumoli

HCOOH

Dixromat

H2Cr2O7

Ditionat

H2S2O6

Dixlorsirka

Cl2CHCOOH

Fenol

C6H5OH

O-Fosfat

H3PO4

Fosfit

H3PO3

Fumar

HOOCCH=CHCOOH

Gipobromit

HbrO

Gipoyodit

HJO

Gipoxlorit

HClO

Glutanat

HOOC(CH2)3COOH

Glyukonat

HOCH2(CHOH)4COOH

Kahrabo

HOOCCH2CH2COOH

m-Krezol

CH3C6H4OH

o-Krezol

CH3C6H4OH

p-Krezol

CH3C6H4OH

Malein

HOOCCH=CHCOOH

Malon

HOOCCH2COOH

Manganat

H2MnO4







izo-Moy

(CH3)2CHCOOH

n-Moy

CH3(CH2) 2COOH

Molibdat

H2MoO4

Nitrat

HNO3

Nitrit

HNO2

Oksalat

H2C2O4

Peryodat

HJO4

Permanganat

HMnO4

Pikrin

HOC6H2(NO2)3

Plavik

HF

Propion

CH3CH2COOH

Rodanid

HNCS

Salitsilat

HOC6H4COOH

Selenat

H2SeO4

Selenit

H2SeO3

Selenid

H2Se

Sianat

HCNO

Sianid

HCN

Silikat

H4SiO4

Sirka

CH3COOH

Sulfat

H2SO4

Sulfit

H2SO3

Sulfid

H2S

Sut

CH3CH(OH)COOH

Tartrat (vino)

HOOCCH(OH)CH(OH)COOH

Trixlorsirka

CCl3COOH

Izo-Valerian

(CH3)2CHCH2COOH

N-Valerian

CH3(CH2) 3COOH

Xlorid

HCl

Xlorit

HClO2

Xlorsirka

CH2ClCOOH

Xromat

H2CrO4

Yodat

HJO3


Adabiyotlar

1. М.М.Абдулхаева, Œ.М.Мардонов. Кимё. Т.: Œзбекистон, 2002.

2. S.Masharipov, I.Tirkashev. Kimyo. T.: O‘qituvchi, 2003.

3. И.А.Тошев, Р.Р.Рўзиев, И.И.Исмоилов. Анорганик кимё. Т.: Œšитувчи, 2002.

4. Г.П.Хомченко. Кимё. Олий œšув юртларига кирувчилар учун šœлланма. Т.: Œšитувчи, 1997.

5. Х.Р.Раќимов. Анорганик химия. Т.:Œšитувчи, 1984.

6. O.F.Fayzullayev, O.O.Fayzullayev. Kimyo. Umumiy kimyodan masala va mashqlar to‘plami. Samarqand, SamDU, 2003.

7. Г.П.Хомченко, И.Г.Хомченко. Химиядан масалалар. Т.: Œšитувчи, 1989.

8. Н.Н.Магдесиева, Н.Б.Кузьменко. Химиядан масалалар ечишни œрганайлик. Т.:Œšитувчи, 1991.

9. Н.С.Ахметов. Неорганическая химия. Т. I, II. М.:Химия, 1987.

10. Л.Я.Угай. Общая химия. М.Химия, 1984.

11. Л.А. Николаев. Общая и неорганическая химия. М.: Высшая шк., 1074.

12. Химия. Справ. Изд. Пер. С нем. М.: Химия, 1989.

13. Ђ.Ќакимов. Химиядан олимпиада масалаларини ечиш. Т.: Œšитувчи, 1973.

14. А.Г.Муфтахов. Химиядан олимпиада масалалари ва уларнинг ечимлари. Т.: Œšитувчи, 1993.

15. А.Г.Муфтахов. Органик химиядан олимпиада масалалари ва уларнинг ечимлари. Т.: Œšитувчи, 1995.

16. П.Будруджак. Задачи по химии. /Пер. с румынск. Под ред. С.С.Чуранова. М.Мир, 1989

17. Польские химические олимпиады. З.Квапневский, Т.Шаршанович, Р.Киешковский и др. / Пер. с польск. Под ред. С.С.Чуранова. М.Мир, 1980.

18. Д.П.Ерыгин, Е.А.Шишкин. Методика решения задач по химии. М. Просвещение, 1989.

19. В.В.Сорокин, В.В.Загорский, И.В.Свитанько и др. Сборник задач Московской химической олимпиады 1988 года. М.: Изд. МГУ, 1989.

20. И.А.Тошев, И.И.Исмоилов, Р.Р.Рўзиев. Анорганик кимёдан машš ва масалалар тœплами. Т.: Œšитувчи, 2003.

21. Т.Браун, Г.Ю.Лемей. Химия в центре наук. Т. 1 и 2. М.: Мир, 1983.
© O.F.Fayzullayev, O.O.Fayzullayev, M.S.Bahronova 2011 y.

Mundarija






Soz boshi ............................................................................

5

1.

Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari .........................

7

1.1.

Nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa. Modda miqdori

7

1.2.

Kimyoviy formulalar boyicha hisoblashlar. Massa ulush

11

1.2.1.

Kimyoviy modda tarkibidagi elementning va aralashma tarkibidagi moddaning massa ulushi .................................

11

1.2.2.

Kimyoviy birikmalarning formulalarini chiqarish ..............

12

1.3.

Ekvivalent. Ekvivalentlar qonuni ........................................

16

1.4.

Kimyoviy reaksiyalarning tenglamalari ..............................

23

2.

Kimyoviy elementlar davriy qonuni. Atom tuzilishi. Yadro reaksiyalari .........................................................................

30

2.1.

Kimyoviy elementlar davriy qonuni va sistemasi .............

30

2.2.

Atom yadrosining tuzilishi. Izotoplar ................................

31

2.3.

Yadro reaksiyalari ...............................................................

35

2.4.

Atomlar elektron pogonalarining tuzilishi. Kvant sonlar ..

38

3.

Kimyoviy boglanish. Moddalar tuzilishi ..........................

43

4.

Moddalarning agregat holatlari ..........................................

46

4.1.

Ideal gaz qonunlari. Gazlarning molyar hajmi. Hajmiy ulush

46

4.2.

Real gazlar qonunlari ..........................................................

51

5.

Kimyoviy reaksiyalar energetikasi. Termokimyo asoslari

53

5.1.

Kimyoviy reaksiyalar entalpiyasi .......................................

53

5.2.

Entropiya ............................................................................

59

6.

Kimyoviy kinetika asoslari .................................................

60

7.

Kimyoviy muvozanat ..........................................................

67

7.1.

Muvozanat konstantasini hisoblash ....................................

67

7.2.

Kimyoviy muvozanatni siljitish .........................................

72

8.

Dispers sistemalar ..............................................................

75

8.1.

Eritma tarkibiy qismining massa ulushi ............................

76

8.2.

Erigan moddaning hajmiy ulushi .......................................

83

8.3.

Molyar konsentratsiya .........................................................

84

8.4.

Moddalarning eruvchanligi .................................................

88

8.5.

Eruvchanlik kopaytmasi .....................................................

92

9.

Elektrolitik dissotsiatsiya ....................................................

96

9.1.

Dissotsiatsiya darajasi va konstantasi ................................

96

9.2.

Ionli reaksiyalar ..................................................................

99

9.3.

Suvning dissotsilanishi. Kuchli va kuchsiz kislota va asoslar eritmalarida pH qiymati .........................................

102

9.4.

Gidroliz reaksiyalari ...........................................................

104

10.

Oksidlanish-qaytarilish jarayonlari .....................................

107

10.1.

Elementlarning oksidlanish darajalari va valentliklari ......

107

10.2.

Oksidlanishqaytarilish reaksiyalari ..................................

110

10.3.

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining mahsulotlari .......

120

10.4.

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining yonalishi ....

121

10.5.

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalari boyicha hisoblashga doir masalalar ...................................

122

11.

Elektr kimyo asoslari ..........................................................

123

11.1.

Metallarning kuchlanishlar qatori ......................................

123

11.2.

Elektroliz qonunlari ............................................................

129

12.

Anorganik birikmalarning eng muhim sinflari ..................

131

12.1.

Oksidlar ..............................................................................

131

12.2.

Gidroksidlar ........................................................................

132

12.2.1.

Asoslar ...............................................................................

132

12.2.2.

Kislotalar ............................................................................

132

12.2.3.

Kislota va asoslar haqidagi hozirgi tasavvurlar ................

133

12.3.

Tuzlar ..................................................................................

134

12.4.

Kompleks birikmalar ...........................................................

136

13.

Murakkablashtirilgan masalalar ..........................................

138

14.

Olimpiada masalalari .........................................................

146

14.1.

Kimyoviy formulalar boyicha hisoblashlar .......................

146

14.2.

Ekvivalent va ekvivalentlar qonuni ....................................

154

14.3.

Eritmalar ..............................................................................

156




Ilovalar ................................................................................

161

1.

Atomlardagi elektronlarning holati .....................................

161

2.

Muhim kislota va asoslarning suvdagi dissotsiatsiya konstantalari (25 oC) ...........................................................

162

3.

Kam eriydigan birikmalarning suvdagi eruvchanlik

165




kopaytmalari (25 oC) .........................................................




4.

Moddalar hosil bo'lishining standart entalpiyasi va standart entropiyasi (298,15 K) ........................................................

167

5.

Ayrim oksidlanish-qaytarilish juftlarining suvli eritmalardagi normal potensiallari (25 oC) .........................

169

6.

Logarifmlar jadvali. Antilogarifmlar jadvali .....................

170




Adabiyotlar .........................................................................

171




Содержание  Contents ....................................................

172


О.Ф.Файзуллаев, О.О.Файзуллаев, М.С.Бахронова. Химия. Сборник задач и упражнений. Учебное пособие для студентов академических лицеев и профессиональных колледжей. 160 с.

В сборник включены задачи и упражнения по основным понятиям и законам химии, строению атомов и молекул, химической связи, химической кинетике и катализу, термохимическим и окислительно-восстановительным реакциям, растворам, электролитической диссоциации и электролизу, основным классам неорганических соединений, а также по современным представлениям о природе кислот и оснований. Задачи, включенные в сборник помещены в направлении от простого к сложному. Однотипные задачи даны с решениями. В конце задачника приведены задачи повышенной сложности и химических олимпиад с решениями.

Сборник предназначен для студентов академических лицеев, профессиональных колледжей, учеников старших классов общеобразовательных школ, для лиц, изучающих химию самостоятельно, а также абитуриентам, поступающим в высшие учебные заведения. Сборник может быть полезен для студентов младших курсов вузов, а также преподавателям.

O.F.Faizullaev, O.O.Faizullaev, M.S.Bahronova. CHEMISTRY. The collection of tasks and exercises. The manual for students of the academic licea and professional colleges. -160 pp.

Tasks are included In the collection and exercises on the basic concepts and laws, a structure of atoms and molecules, chemical connection, chemical kinetics and catalysis, to thermochemical and oxidation-reduction reactions, solutions, electrolytic dissociation and electrolysis, to the basic classes of inorganic connections and also on modern representations about a nature of acids and the bases. The tasks included in the collection are placed in a direction from simple to complex. The same tasks are given with decisions. At the end of the book of problems are given complex and tasks of chemical Olympiads with decisions.

The collection is intended for students of the academic licea, professional colleges, pupils of the senior classes of comprehensive schools, for the persons studying chemistry independently, and also to the entrants acting in higher educational institutions. The collection may be useful to students of younger rates of high schools, and also to teachers.

O‘quv qo‘llanma


Fayzullayev Ochildi Fayzullayevich

Fayzullayev Odiljon Ochildiyevich

Bahronova Mohigul Samiyevna
KIMYO

Masala va mashqlar to‘plami

Muharrir


Musahhih

Kompyuterda terilgan nusxasi asosida bosildi.


Bosishga ruxsat berildi . Bichimi .



Hajmi 11 b.t. Adadi nusxa. Bahosi shartnoma asosida.




Download 1,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   64   65   66   67   68   69   70   71   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish