«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Fenolning nitrolanish reaktsiyalari.
Reaktivlar: fenol, suyultirilgan nitrat kislota. (1:1) suyuq fenol, kontsentrlangan nitrat kislota.

1. 50 ml xajmli kolbaga 1 g fenol suvda bir jinsli eritma hosil bo’lguncha eritiladi va unga aralashmani chayqatib va sovutib turgan holda 5-6 ml nitrat kislota eritmasi (1:1) tomiziladi.

Hamma kislota qo’shilgach, aralashma 30-40 ml suv solingan stakanga quyiladi va chayqatiladi. Natijada stakan tagida orto va para – nitro fenollarning aralashmasi og’ir moy holida ajraladi.

2. Sig’im 50 ml li konussimon kolbaga 50 ml kontsentrlangan nitrat kislota quyiladi va ustiga 0,5 g suyuq fenol tomchilatib qo’shiladi. Har gal fenol tomchisi qo’shilganda kolbacha chayqatib turiladi va fenolning hammasi qo’shib bo’lingach, aralashma astbestli to’r ustida qaynaguncha qizdiriladi.
Aralash sovutgich, pikrin kislota kristallari cho’kmaga tushadi. Ular shisha filtr orqali filtrlab ajratib olinadi va quritiladi.
12- Laboratoriya mashg`ulоti
Kаrbоn kislоtаlаrning hоsilаlаrini sintеz qilish


Laboratoriya№ 24. Atsetanilid sintezi

Reaktivlar. 4,5 ml yangi haydalgan anilin, 6 ml sirka angidrid.
100 ml sig’imli konussimon kolbaga 4,5 ml anilin va 20 ml suv quyiladi. Hosil qilingan emulsiyaga 6 ml sirka angidrid qo’shiladi. Kolbaga probkali havo sovutkich kirgiziladi va suv hammomida qizdiriladi (suvning temperaturasi 70-80⁰C), vatqi-vaqti bilan aralashma yaxshilab chayqatib turiladi. Kolbadagi modda eritmaga o’tgach (taxminan 10 daqiqadan keyin), kolba oldin havoda, so’ngra muz va suv aralashmasi solingan hammomda sovutiladi. Hosil bo’lgan cho’kma – atsetanilid Byuxner varonkasida filtrlanadi, filtrda muzli ozroq suv bilan yuviladi va filtr qog’oz orasiga olib quritiladi. Atsetanilidni suvdan qayta kristallab olish mumkin uning miqdori 5,5 ga teng.
Suyuqlanish temperaturasi aniqlanadi (114⁰C).
Atsetanilid (N-fenilatsetamid, antifebrin, N – atsetilanilin, sika kilotaning fenilamidi)-rangsiz, hidsiz, kristall modda. Suvda rombik bargchalar ko’rinishida kiristallanadi. Efirda, xloroformda metanolda yaxshi eriydi. Molekulyar massasi 135,17; suyuqlanish temperaturasi 114⁰C; qaynash temperaturasi 305⁰C; zichligi 1,0261 gr/sm.

Dastlabki moddalar				Moddalarning kеrakli miqdori				Ortiqcha