Кимёвий технология асосий жараён ва курилмалари

5.36. Adsorberlar konstrukstiyalari

Jarayonni tashkil etish bo’yicha adsorberlar 2 guruhga bo’linadi: davriy va uzluksiz.

Davriy adsorberlar qo’zg`almas va mavhum qaynash qatlamli bo’ladi.
Vertikal stilindrik adsorber - davriy ishlaydigan adsorberlarning eng ko’p tarqalgan konstrukstiyasidir (5.78-rasm).
Kolosnikli panjara 2 ga qurilma tepa qismidagi lyuklar orqali adsorbent granulalari yuklanadi. Qurilmaning pastki qismidagi lyuklar orqali esa, ishlatib bo’lingan adsorbent to’kiladi. Bu turdagi adsorberlar bug`-gaz aralashma va suyuqlik eritmalarini tozalash uchun ishlatiladi. Boshlang`ich aralashma va o’tkir bug`ni uzatish uchun adsorberda tegishli shtusterlar o’rnatilgan. Odatda, boshlang`ich eritma adsorberning halqasimon trubasi 3 orqali pastdan yuqoriga harakatlantiriladi. Bug`-gaz aralashmasi esa, yuqoridan pastga qarab uzatilishi mumkin. Bunday qurilmalarda, desorbsiya jarayonida o’tkir bug` halqasimon truba 3 orqali yuboriladi.

Bu turdagi adsorberlarda adsorbstiya jarayoni 4 bosqichda o’tadi: adsorbstiya, desorbsiya, quritish va adsorbentni sovitish. Jarayon tugagandan so’ng, ishlatilib bo’lingan adsorbentni qayta tiklash masalasi paydo bo’ladi. Adsorbentdan yutilgan moddani desorbsiyalash texnologik jarayonning zarur bosqichidir. Ushbu bosqichda birdaniga ikkita masala echiladi: adsorbentni qayta tiklash va moddani ajratib olish.
Desorbsiyalashning asosiy usuli bu to’yingan suv bug`i yordamida adsorbentdan yutilgan komponentni siqib chiqarish. Desorbsiya jarayoni tezligini oshirish uchun jarayon yuqori temperaturalarda o’tkaziladi.
Vertikal, qo’zg`almas halkasimon adsorbent qatlamli adsorber - bug`-gaz aralashmasidan komponentlarni yutish uchun mo’ljalangan (5.79-rasm). Adsorber vertikal qobiq 1 dan iborat bo’lib, uning ichida ichki 2 va tashqi 3 panjaralar orasiga adsorbent 4 joylashgan bo’ladi. Absorbstiya bosqichida bug`-gaz aralashmasi adsorberning pastki qismiga beriladi va halqasimon adsorbent qatlamining kesimi bo’yicha taqsimlanadi. Adsorbent qatlamidan o’tib, tozalangan bug`-gaz aralashma markaziy patrubkadan chiqib ketadi. Desorbsiyalash bosqichida suv bug`i adsorberning markaziy patrubkasi orqali uzatiladi. Desorbsiyalangan komponent va suv bug`larining aralashmasi qurilmaning pastki qismidagi shtuster orqali chiqariladi. Adsorbentni quritish uchun issiq, sovitish uchun esa - sovuq havo yuboriladi. Adsorbent sovutilgandan so’ng stikl yana qaytadan takrorlanadi. Adsorbentni yuklash qurilmaning tepasidagi lyuk, to’kish esa-pastki techka orqali amalga oshiriladi.