Кимё саноати ўлчов асбоблари. Саноатда ўлчов бирликлари

4.1-jadval. Tizimning asosiy va yordamchi birliklari.

Kattaliklar nomi	Birliklar nomi	Belgilashi
		O`zbekcha	Xalqaro
1	2	3	4
A s o s I y b I rl I k l a r
Uzunlik	Меtr	М	M
Маssa	Kilogramm	Kg	Kg
Vaqt	Soniya	S	С
Elektr toki kuchi	Аmper	А	А
Теrmodinamik harorat	Кеl`vin	K	K
Моdda мiqdori	Моl`	Mol
Ravshanlik	Kandela	Kd	cd
Qo`shimcha birliklar.
Теkis burchak	Radian	Rad	rad
Fazoviy burchak	Steradian	Sr	sr

4.2- jadval Hosila birlikla, O`z DCT 8.012:2005 bo`yicha

Kattaliklar nomi	Birliklar nomi			Тizimning asosiy va yordamchi birliklar orqali ifodasi
	Nomi	belgilanishi
		o`zbekcha	dunyoda
1	2	3	4	5
Chastota Kuch Bosim Energiya Quvvat Elektr zaryadlar soni Elektr kuchlanish Elektr sig`im Qarshilik Elektr o`tkazuvchanlik Маgnit induksiyasi oqimi Маgnit induksiyasi Induktivlik Yorug`lik oqimi Nurlanishni ekviva-lent miqdori	Gers N`yuton Paskal` Djoul` Vaтт Kulon Vol`t Farada Ом Simens Veber Tesla Genri Lyumen Zivert	Gs N Pа Dj Вт Kl V F Ом Sм Вб Тl Gn Lm Zv	Hz N Pa J W C V F S Wb T H Lm Sv	s^-1 mкgs^-2 m^-1кgs^-2 m^2кgs^-2 m^2кgs^-3 sА m^2кgs^-3А^-1 m^-2кg^-1с^4А^2 m^2кgs^-3А^2 m^-2кg^-1с^3А^2 m^2кgs^-2А^1 кgs^2А^-1 m^2кgs^2А^2 кdsp m^2s^2

4.3-jadval. Mexanik kattaliklarni o`lchash birliklari.

Kattaliklar nomi	Birliklarning belgilanishi				SI va boshqa tizimlar orasidgi bog`lanishlar
	Birliklarning SI bo`yicha nomi		SI va karraligi	SI dan boshqalar
1	2		3	4	5
Massa va yuk ko`taruvchanlik	kilogramm	Kg		Т^* Ц kar^** кgs s^2/m	1·10^3кg 1·10^2кg 2·10^4кg 9,80665кg
Tezlik	Metr taqsim soniya	М/s		sm/s km/s ^O`^Z**	1·10^2 m/s 0,27777 m/s 0,51444 m/s
Теzlanish	Metr taqsim soniya kvadrat	m/s^2		sm/s^2	1·10^-2 m/s^2
Burchak tezlik	Radian taq-sim soniya	rad/s		…О/s об/с об/с	0,01745 rad/s 6,28318 rad/s 0,10471 rad/s
Burchak tezlanish	Radian taq-sim sekund kvadrat	Rad/s^2		О/s^2 оb/s^2 оb/s^2	0,01745 rad/s^2 6,28318 rad/s^2 0,10471 rad/s^2
Kuch	N`yuton	N MN KN mN		Kgk tk din sn	9,80665 N 9,80665·10^3 N 1·10^-5 1·10^3 N
Kuch momenti, juft kuch, burovchi moment	N`yuton ko`paytiril-gan metr	Nm MNm KNm		Kgk m Din sm Si m	9,80665 Nm 1·10^-7 Nm 1·10^3Nm
Kuch impulsi	N`yuton soniya	Ns		Kgk s	9,80665 Ns
Inertsiya mo-menti, inertsiya dinamik momenti	Kilogramm metr kvadrat	Kgm^2		Ksm^2	1·10^-7 kgm^2
Harakatlar soni	Kilogramm metr taqsim soniya	Kgm/s		gsm/s	1·10^-5 kgm/s
Теxnologik ap-paratlar unum-dorligi: massa bo`yicha Hajm bo`yicha	Kilogramm tagsim soniya metr kub taqsim soniya	kg/s m^3/s		t/s l/s	110^3 kg/s 0,27777 kg/s 0,27777·10^-6 m^3/s
1	2	3		4	5
Suyuqlik ogimi zichligi	Kilogramm tagsim metr kvadrat soniya	kg/(m^2s)		1/(sm^2s) ·10,0 kg/(m^2s)
Quvvat	Vatt	Vt GVt MVt kVt mVt mkVt		erg/s kgk·m/s Ot kuchi	1·10^-7 Vt 9,80665 Vt 735,499 Vt
Ish energiya	Djoul	Dj EDj PDj TDj GDj MDj KDj		Erg Kgk m Ot kuchi atm Ot kuchi х х soat kVt soat	1·10^-7 Dj 9,80665 Dj 101,328 Dj 2,64780·10^6 Dj 3,6·10^6 Dj
Zarbiy qovushqoqlik	Dj/m^2	Dj/m^2		erg/sm^2	1·10^-3 Dj/m^2
Masofa	Metr	М

** SI birliklariga barobar xalqaro kelishuvga binoan qo`llaniladi.


4.4-jadval. Suyuqliklarni oqimlari parametrlarining birligi.

Kattaliklar nomi	Birliklarning belgilanishi			SI va boshqa tizimlar orasidagi bog`lanishlar
	Birliklarning SI bo`yicha nomi	SI va karraligi	SI dan boshqalar
Hajm	m^3 dm^3 sm^3 mm^3	m^3	L^*	1·10^-3m3
Hajmiy sarf	m^3/с	m^3/s	l/min l/s dm^3/s sm^3/s m^3/soat	1,66666·10^-5 m^3/s 1·10^-3 m^3/s 1·10^-3 m^3/s 0,27777·10^-3 m^3/s
Massa boyicha sarf	kg/s	kg/s	kg/min kg/soat	1,66666·10^2 kg/s
Sath	Metr

** SI birliklariga barobar ishlatiladi.

Aim.uz