Кимё ўқитиш методикаси таълим ёналиши 402-гурух талабаси Раъуфова Дилхумор Шухратжон қизининг

Адабиётлардан ўрганилган маълумотлар асосида vigna sinensis, сicier oriyentinum, phaselous aureus va arachis hypogaea ўсимликларининг кимёвий таркибини жадвал асосида ўзаро таққослаб чиқдик.

№	Макроэлементлар	Ловия	Нўхат	Мош	Ерёнғоқ
1	Калий, K	1100 мг	731 мг	672 мг	658 мг
2	Калций, Ca	150 мг	89 мг	83 мг	76 мг
3	Кремний, Si	92 мг	83 мг	80 мг	80 мг
4	Магний, Mg	103 мг	88 мг	80 мг	182 мг
5	Натрий, Na	40 мг	27 мг	55 мг	23 мг
6	Олтингугурт, S	159 мг	170 мг	163 мг	84 мг
7	Фосфор, P	480 мг	226 мг	390 мг	350 мг
8	Хлор, Сl	58 мг	57 мг	75 мг	39 мг

	Микроэлементлар	Миқдори
1	Алюминий, Al	640 мкг	1180 мкг	170 мкг	1500 мкг
2	Бор, B	490 мкг	670 мкг	610 мкг	200 мкг
3	Ванадий,V	190 мкг	150 мкг	25.2 мкг	170 мкг
4	Темир, Fe	5.9 мг	7 мг	11.8 мг	5 мг
5	Йод, I	12.1 мкг	0.15 мкг	3.5 мкг	2 мкг
6	Кобальт, Co	18.7 мкг	8.6 мкг	11.6 мкг	6.75 мкг
7	Литий, Li	2 мкг	3.1 мкг	74.8 мкг	10.9 мкг
8	Марганец,Mn	1.34 мг	0.7 мг	1.19 мг	1.934 мг
9	Мис, Cu	580 мкг	590 мкг	660 мкг	1144 мкг
10	Молибден, Mo	39.4 мкг	84.2 мкг	77.5 мкг	11.6 мкг
11	Никель, Ni	173.2 мкг	120 мкг	161 мкг	9.65 мкг
12	Рубидий, Rb	43.5 мкг	11.6 мкг	27 мкг	9.8 мкг
13	Селен, Se	24.9 мкг	1.6 мкг	19.6 мкг	7.2 мкг
14	Стронций, Sr	15 мкг	80 мкг	15 мкг	200 мкг
15	Титан, Ti	150 мкг	181 мкг	300 мкг	45 мкг
16	Фтор, F	44 мкг	30 мкг	25 мкг	91 мкг
17	Хром, Cr	10 мкг	9 мкг	10.8 мкг	9.7 мкг
18	Рух, Zn	3.21 мг	2.44 мг	2.42 мг	3.27 мг
19	Цирконий, Zr	16.2 мкг	16.2 мкг	2.9 мкг	72.4 мкг

	Алмашинмайдиган аминокислоталар	Миқдори
1	Аргинин	1.12 г	-	2.05 г	2.975 г
2	Валин	1.12 г	-	1.27 г	1.247 г
3	Гистидин	0.57 г	-	0.71 г	0.627 г
4	Изолейцин	1.03 г	-	1.02 г	0.903 г
5	Лейцин	1.74 г	-	1.89 г	1.763 г
6	Лизин	1.59 г	-	1.72 г	0.939 г
7	Метионин	0.24 г	-	0.29 г	0.288 г
8	Треонин	0.87 г	-	0.96 г	0.744 г
9	Триптофан	0.26 г	-	0.22 г	0.285 г
10	Фенилаланин	1.13 г	-	1.25 г	1.343 г

	Алмашинадиган аминокислоталар	Миқдори
1	Аланин	0.87 г	-	1.04 г	1.073 г
2	Аспаргин кислота	2.46 г	-	2.87 г	2.664 г
3	Глицин	0.84 г	-	1.03 г	1.52 г
4	Глутамин кислота	3.13 г	-	3.95 г	5.032 г
5	Пролин	1.57 г	-	1.05 г	1.197 г
6	Тирозин	0.63 г	-	0.78 г	1.047 г
7	Цистеин	0.19 г	-	0.22 г	0.328 г
8	Серин	1.22 г	-	1.25 г	1.32 г

	Витаминлар	Миқдори
1	Витамин В1, Тиамин	0.5 мг	0.9 мг	0.5 мг	0.74 мг
2	Витамин В2, рибофлавин	0.18 мг	0.18 мг	0.21 мг	0.11 мг
3	Витамин В4, холин	96.7 мг	-	96.4 мг	52.5 мг
4	Витамин В5, пантотеновая	1.2 мг	2.3 мг	1.2 мг	1.767 мг
5	Витамин В6, пиридоксин	0.9 мг	0.3 мг	0.54 мг	0.348 мг
8	Витамин В9, фолат	90 мкг	16 мкг	90 мкг	240 мкг
9	Витамин С, аскорбин	0.6 мг	1.8 мг	4.4 мг	5.3 мг
10	Витамин Е , альфа токоферол	4.5 мг	0.5 мг	0.5 мг	10.1 мг
11	Витамин Н, биотин	0.5 мг	19.5 мг	0.33 мг	40 мкг
12	Витамин К, филлохинон	6 мкг	14.5 мкг	5 мкг	2.5 мкг
13	Витамин РР, НЭ	6.4 мг	7.2 мг	5.5 мг	18.9 мкг
14	Ниацин	2.1 мг	2.4 мг	1.8 мг	13.2 мг

Жадвалддаги маълумотларга асосланиб ўсимликлар таркибини ўзаро таққослаб чиқдик:

• Жадвалддаги маълумотларга асосланиб ўсимликлар таркибини ўзаро таққослаб чиқдик:
• Ловия таркибида қолган 3 ўсимликка нисбатан макроэлементлардан К (1100 мг), Са (150 мг), Si (92 мг), P (480 мг); микроэлементлардан B (490 мкг), V (190 мкг), I (12.1 мкг), Co(18.7 мкг), Ni (173.2 мкг), Rb (43.5 мкг), Se (24.9 мкг) элементлари кўпроқ учрайди. Бу эса ловияга бир қанча фойдали хусусиятлар бағишлайди.

Нўхот таркибида қолган 3 ўсимликка нисбатан макроэлементлардан S (170 мг); микроэлементлардан Mo (84.2 мкг) элементлари кўп.

• Нўхот таркибида қолган 3 ўсимликка нисбатан макроэлементлардан S (170 мг); микроэлементлардан Mo (84.2 мкг) элементлари кўп.
• Мош таркибида қолган 3 ўсимликка нисбатан макроэлементлардан Na (55мг), Cl (75 мг); микроэлементлардан Fe (11.8 мг), Li (74.8 мкг), Ti (300 мкг), Cr (10.8 мкг) элементлари кўп.
• Ерёнғоқ таркибида қолган 3 ўсимликка нисбатан макроэлементлардан Mg (182); микроэлементлардан Al (1500 мкг), Zr (72.4 мкг), Zn (3.27 мкг), F (91 мкг), Sr (200 мкг), Mn (1.94 мкг), Cu (1144 мкг) элементлари кўп эканлиги аниқланди.

Фарғона вилоятини Бешариқ ва Бувайда туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликлари таркибидаги оғир металлар Қўқон шахар санитария эпедималогия марказида кимёвий лабораторияларда аниқланди. Текшириш натижалари 7- жадвалда келтирилган.

Фарғона вилоятини Бешариқ ва Бувайда туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликлари таркибидаги оғир металлар Қўқон шахар санитария эпедималогия марказида кимёвий лабораторияларда аниқланди. Текшириш натижалари 7- жадвалда келтирилган.

№

Элемент номи

Ловия

Мош

Нўхат

Ерёнғоқ

Бувайда

Бешариқ

М.б.к

Бувайда

Бешариқ

М.б.к

Бувайда

Бешариқ

М.б.к

Бувайда

Бешариқ

М.б.к

1

Pb

М.э

М.э

М.э

М.э

2

As

М.э

М.э

М.э

М.э

3

Cd

М.э

М.э

М.э

М.э

4

Hg

М.э

М.э

М.э

М.э

5

Cu

131 мкг

134 мкг

580 мкг

124 мкг

120 мкг

660 мкг

142 мкг

145 мкг

590 мкг

114 мкг

117 мкг

1144 мкг

6

Zn

2.56 мг

2.52 мг

3.21 мг

2.18 мг

2.36 мг

2.42 мг

2.65 мг

2.68 мг

2.44 мг

2.32 мг

2.36мг

3.27 мг

Ушбу натижалар адабиётлардан олинган маълумотлар билан қиёсланганда Бешариқ ва Бувайда туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликлари таркибидаги элемент миқдори паст эканлиги аниқланди. Миқдор жихатдан фарқ қилиши ўсимликларни ўсиш жойлари билан боғлиқ бўлиб, тупроқ, сув, хаво хамда ишлаб чиқариш кархоналарининг таъсири мавжуд

Ушбу натижалар адабиётлардан олинган маълумотлар билан қиёсланганда Бешариқ ва Бувайда туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликлари таркибидаги элемент миқдори паст эканлиги аниқланди. Миқдор жихатдан фарқ қилиши ўсимликларни ўсиш жойлари билан боғлиқ бўлиб, тупроқ, сув, хаво хамда ишлаб чиқариш кархоналарининг таъсири мавжуд

Ўрганилаётган манбаларни (Ловия, нўхат, мош ва ерёнғоқ) илмий адабиётлардаги маълумотларига кўра ( кимёвий таркибига асосан) товар кодлари ўршагилди.

Уларни қўйидаги товар кодлари асосида муомилага чиқарилса халқаро стандартларга мос келади:

Уларни қўйидаги товар кодлари асосида муомилага чиқарилса халқаро стандартларга мос келади:

• Ловия - 0713390000
• Оқ ловия - 0713339000
• Қизил ловия - 0713320000
• Тозаланган мош - 0713900000
• Қовуғли (яшил) мош - 0713310000
• Нўхат - 0713200000

Vigna sinensis-ловия, Сicier oriyentinum-нўхат, Phaselous aureus-мош va Arachis hypogaea-ерёнғоқ ўсимликларни кимёвий таркиби асосида синфлаш натижасида уларнинг озуқавийлик қийматини аниқ кўрсатиш мумкин. Бу ўз навбатида уларнинг экспорт ва импорт нархларига таъсир кўрсатади. Бизнинг мўтадил иқлим шароитида етиштирилган бу махсулотларнинг бой кимёвий таркиби уларни юқори нархларда экспорт қилишимконини беради.

• Vigna sinensis-ловия, Сicier oriyentinum-нўхат, Phaselous aureus-мош va Arachis hypogaea-ерёнғоқ ўсимликларни кимёвий таркиби асосида синфлаш натижасида уларнинг озуқавийлик қийматини аниқ кўрсатиш мумкин. Бу ўз навбатида уларнинг экспорт ва импорт нархларига таъсир кўрсатади. Бизнинг мўтадил иқлим шароитида етиштирилган бу махсулотларнинг бой кимёвий таркиби уларни юқори нархларда экспорт қилишимконини беради.
• Шу сабабли бу йўналишдаги тадқиқот ишларини давом эттириш мақсадга мувофиқ.

ХУЛОСА

• ХУЛОСА

1. Товарларни кимёвий таркиби асосида синфлаш ва сертификатлаш фанининг вужудга келиши хамда тарихи тўғрисидаги назарий билимлар ўрганилди ва умумлаштирилди.

2. Товарларни кимёвий таркиби асосида синфлаш ва сертифиaкатлаш фанининг ривожланишига хисса қўшган ўзбек кимёгар олимларининг илмий ва ижодий фаолияти ўрганиб чиқилди.

3. Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликларининг кимёвий таркиблари тўрисидаги адабиётлардаги маълумотларга асосланган холда уларнинг кимёвий таркиби ўзаро таққосланди, хамда улардаги органик моддалар ва биоген элементларнинг миқдори яқинлиги қайд этилди.

4. Бувайда ва Бешариқ туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликларидаги Pb, Cu, Zn, As, Hg, элементлар миқдори кимёвий анализдан ўтказилди ва уларда фақат Cu, Zn борлиги аниқланди.

4. Бувайда ва Бешариқ туманларида етиштирилган Vigna sinensis - ловия, Сicier oriyentinum -нўхат, Phaselous aureus - мош va Arachis hypogaea ерёнғоқ ўсимликларидаги Pb, Cu, Zn, As, Hg, элементлар миқдори кимёвий анализдан ўтказилди ва уларда фақат Cu, Zn борлиги аниқланди.

5. ўрганилган ўсимликларнинг Ташқи иқтисодий фаолият товар номенклатурасида синфланиши кўриб чиқилди ва уларни синфланишига оид таклифлар мулохазалар берилди

ЭЪТИБОРИНГИЗ
УЧУН РАХМАТ