Кимё фанидан абитуриентлар

ОКСИДЛАНИШ-қаЙТАРИЛИШ РЕАКЦИЯЛАРИ

393. Оксидланиш даражаси деб нимага айтилади? Оксидланиш даражаси деб элемент олган ёки берган электронлар сонини билдирувчи шартли зарядга айтилади. Агар элемент электрон олган бўлса, манфий, берган бўлса, мусбат оксидланиш даражасига эга бўлади. Масалан: Са-2е → Са⁺², N+3e → N^-3.

394. Оксидланиш даражасининг қиймати қандай оралиқда ўзгариши мумкин? Оксидланиш даражасининг сон қиймати -3 дан +5 гача бўлган оралиқда ўзгариши мумкин.
395. Элементларнинг энг юқори ва энг паст оксидланиш даражаларини қандай аниқлаш мумкин?
Элементларнинг энг юқори оксидланиш даражаси ўзи турган гуруҳ рақамига тенг бўлади. Энг паст оксидланиш даражаси эса ташқи қобиғи тўлиши учун етмай турган электронлар сонига тенг. Масалан: азотнинг энгюқори оксидланиш даражаси +5 га(V гуруҳ), энг паст оксидланиш даражаси -3 га(5+3=8) тенг.
396. Бирикмалардаги элементларнинг оксидланиш даражаси қандай аниқланади? Бирикмалардаги элементларнинг оксидланиш даражаси арифметик усулда аниқланади.Бунинг учун оксидланиш даражалари йиғиндисини нолга тенглаб тенглама тузилади ва ечилади. Масалан: Н₂В₄О₇ бирикмада борнинг оксидланиш даражаси х га тенг. Н ва О нинг оксидланиш даражаларини билган ҳолда қуйидаги тенглама тузилади: 2(+1)+4x+7(-2)=0, x=+3.
397. Берилган формула реал мавжуд моддага мослиги қандай аниқланади? Берилган формула реал мавжуд моддага мос бўлиши учун ундаги элементларнинг оксидланиш даражалари йиғиндиси нолга тенг бўлиши керак.
398.қуйидагимоддаларда элементларнингоксидланиш даражасини аниқланг:а)Н₄Р₂О₇ да,б)К₂Сr₂О₇даСr.
а)4(+1)+2х+7(-2)=0 б)2(+1)+2x+7(-2)=0+4+2x-14=0 +2+2x-14=0 x=+5 x=+6.
399. Валентлик ва оксидланиш даражаси ҳар доим бир хил қийматга эга бўлади, деган фикр ўринлими? Бу фикр ўринли эмас. Баъзан валентлик ва оксидланиш даражаларининг қийматлари мос келмайди. Бу кўпроқ элемент ўзи билан ўзи боғ ҳосил қилган ҳолатларда кузатилади. Масалан: Н₂О₂ да кислород 2 валентли, оксидланиш аражаси эса -1 га тенг.
400. Оксидланиш жараёни деб нимага айтилади? Мисол келтиринг. Оксидланиш деб ҳар қандай заррачанинг электрон бериш жараёнига айтилади. Оксидланиш жараёнида элементнинг оксидланиш даражаси ортади. Масалан: S⁰ -4e →S⁺⁴; P^-3 -8e → P⁺⁵
401. қайтарилиш жараёни деб нимага айтилади? Мисол келтиринг. қайтарилиш деб ҳар қандай заррачанинг электрон олиш жараёнига айтилади. қайтарилиш жараёнида элементнинг оксидланиш даражаси пасаяди. Масалан: Cr⁺⁶ +3e → Cr⁺³ S⁺⁶ +8e → S^-2
402. Фақат оксидловчи вазифасини бажарувчи моддаларга мисол келтиринг.Фақат оксидловчи моддаларга мисоллар: /₂, О₃, HNO₃, H₂SO₄, KMnO₄, K₂CrO₄, K₂Cr₂O₇, HClO₄, умуман элементларнинг энг юқори оксидланиш даражасида турган бирикмалари, электролизда анод.
403. Фақат қайтарувчи вазифасини бажарувчи моддаларга мисол келтиринг. Фақат қайтарувчи моддаларга мисоллар: металлар, СО, HCl, HBr, HJ, H₂S, NH₃, PH₃, CH₄, умуман элемент ларнинг энг паст оксидланиш даражасида турган бирикмалари, электролизда катод.
404. Ҳам оксидловчи, ҳам қайтарувчи моддаларга мисол келтиринг. Шароитга кўра ҳам оксидловчи, ҳам қайтарувчи вазифасини бажарадиган моддаларга мисоллар: металлмаслар, HNO₂, H₂O₂, H₂SO₃, KClO₃, Cr₂O₃, MnO₂, K₂MnO₄,умуман элементларнинг оралиқ оксидланиш даражасида турган бирикмалари.

405. Оксидланиш-қайтарилиш реакциясини тенглашнинг электрон-баланс усулини баён қилиб беринг.

О+Р ни электрон-баланс усулида тенглашнинг асосий моҳияти элементлар томонидан берилган ва олинган электронлар сонини тенглашдир. Бу қуйидагича амалга оширилади: CuS++HNO₃=CuSO₄+NO+H₂O реакцияда
S^~2 -8e→S⁺⁶ 8 3 Яъни олинган ва берилган элек